Jak wszyscy wiemy Fenicjanie swoją potęgę zbudowali na monopolach handlowych. Oraz produkcyjnych. A nawiększą tajemnicą, której strzegli jak oka w głowie, była produkcja pupurowych tkanin. Nic też dziwnego, że Grecy szukali sposobów, aby ten monopol obalić.

I teraz przejdę do Diodora Sycylijskiego. Opisuje on bowiem pewną wyspę odkrytą na oceanie daleko na południu. W zasadzie, jak i w wielu poprzednich przypadkach, Diodor tylko streszcza nam znacznie starszą książkę napisaną przez niejskiego Jambulosa.

Zanim jednak przejdziemy do Diodora przypatrzmy się temu, co na temat samego Jambulosa ma do powiedzenia wiki:

Jambulos (gr. Ἰάμβουλος, łac. Iāmbulus, ok. II wiek p.n.e.) – grecki pisarz i lekarz, z pochodzenia Nabatejczyk. W Bibliotece Diodora (księga II, 55 - 60) zachował się jego fantastyczny i utopijny romans o szczęśliwym pokoleniu, żyjącym na Słonecznej Wyspie gdzieś na Oceanie Indyjskim. W dziele Jambulosa dostrzec można wpływy stoików i cyników. Natomiast Jambulos wpłynął na późniejsze powieści utopijne, zarówno starożytne, jak i nowożytne.

A teraz popatrzmy na fragmenty tego utopijnego romasu, bądź antycznej powieści fantasy.

Kiedy dbył się z udziałem tych dwóch ludzi rytuał oczyszczenia, zbudowanoa dla nich odpowiednio wielką i mocną łódkę, by mogła wytrzymać burze na morzu i by łatwo mogło ją obsługiwać dwóch ludzki. Załadowali na nią żywność, wystarczającą dwom ludziom na sześć miesięcy i kazali im wypłynąć w morze, jak nakazała wyrocznia: płynąć im kazano na południe. Mieli dotrzeć do Wyspy Szczęśliwej [...]

Nasi bohaterowie (czyli Jambulos i jego sługa) wyruszyli w drogę z Etiopii. Jako cudzoziemcy zostali wytypowani bowiem do dopełnienia obrzędu oczyszczenia. Przy czym zapowiedziano im, że gdy tylko zawrócą przed dotarciem na wyspę, zostaną surowo ukarani jako bezbożnicy. Po czterech miesiącach rejsu dotarli do wyspy.

Była ona okrągłą, a jej obwód wynosił pięć tysięcy stadiów. (czyli około 1000 km, co w przybliżeniu odpowiada Cejlonowi). Kiedy zbliżali się do wyspy jacyś krajowcy wyszli im na spotkanie i przyciągnęli ich łódkę do brzegu. Zbiegli się mieszkańcy wyspy i w zdumienie wprawiła ich podróż morska, którą odbyli cudzoziemcy.  Odniśli się życzliwie do obcych i podzielili się znimi tym, co do życia było potrzebne. [...] Żyją w znakomitym klimacie, bo jako że mieszkają na równiku, nie dokucza im ani upał ani zimno. Owoce dojrzewają u nich przez cały rok. [...] Ziemia na wyspie jest żyzna i stąd jest tam więcej niż trzeba roślin nadających się do jedzenia, które wyrastają samoistnie. Gęsto rośnie tam trzcina, rodząca mnóstwo podobnego do nasion białej wnyki ziarna (prawdopodobnie chodzi o ryż) Gdy je zbiorą moczą je w ciepłej wodzie, aż osiągną wielkość jaj gołębich. [...] Ludzie ci są niezwykle długowieczni i zazwyczaj nie chorują. Według bowiem jakiegoś nieugiętego prawa zmuszają ludzi kalekich lub mających jakieś wady, by odebrali sobie życie. [...] Nie żenią się, lecz mają wspólne kobiety, a dzieci, które się urodzą, chowają jako wspólne, kochając wszystkie jednakowo. Gdy dzieci są jeszcze niemowlętami, częśto zmieniają im kobiety, ktore je karmią, by matki nie poznały swoich własnych dzieci. [...] W otaczającym wyspy morzu jest bardzo silny prąd, są tam wysokie przypływy i odpływy, a woda morska jest słodka. W tym miejscu nie widać ani Niedźwiedzic, ani żadnej ze znanych nam gwiazd. Wysp jest siedem i mają one podobną wielkość i leżą w równej od siebie odległości. [...] Szaty wytwarzają z pewnej trzciny, która ma w środku jasny i miękki puch. puch ten zbierają, mieszają z morskimi ostrygami i wytwarzają piękne purpurowe płaszcze. [...] Jambulos i jego towarzysz żyli wśród tych ludzi siedem lat, a potem, wbrew ich woli, zostali z wyspy wyrzuceni jako złoczyńczy i ludzie, których nauczono złych obyczajów. I znowu, gdy sporządzili niewielką łódkę, zmuszono ich do odejścia; załadowali więc żywności i pływali po morzu przez ponad cztery miesiące. Dobili do piaszczystego i pełnego mielizn brzegu Indii.

Jak na starożytną powieść fantasy to chyba zbyt mało jest tam zwrótów akcji, czy interwencji mitologicznych istot czy bogów. Ta księga Jambulosa to po prostu relacja z podróży - dziś badacze tego tekstu obstawiają Cejlon lub Madagaskar. Ale ja obstawiłbym inne wyspy.

Przeciwko tym dwom lokalizacjom przejawia fakt, że Jambulos dostarł do jakiegoś archipelagu, składającego się z wielu dużych wysp. Przy Madagaskarze są jakieś małe wysepki wprawdzie, ale to jednak nie to. Z Cejlonu do Indii też raczej podróż nie powinna trwać aż cztery miesiące.

Dlatego obstawiałbym akurat że Jambulos dotarł do Wysp Indonezji. Do tego dochodzi też te bardzo ciekawa informacja o produkcji puprury przez miejscowych. Przeszukiwanie netu dało mi informację o pewnym ślimaku żyjącym w tamtym rejonie (od Filipin aż po Madagaskar w zasadzie), zwanym drupa morum. Już sama muszla tego ślimaka informuje nas o znacznie większej zawartości purpury niż w szkarłatnikach, których do produkcji barwnika używali Fenicjanie.

Jednak poza tą informacją zawartą w księdze napisanej przez Jambulosa jakoś nie widać w starożytności innych wielkich fabryk purpury. Prawdopodobną przyczyną był chyba brak możliwości wyrysowania przez Jambulosa właściwej mapy drogowej. I chyba tylko dlatego przez jakiś czas Fenicjanie zachowali swój monopol na purpurowe tkaniny.

---

tagi: purpura  antyk  diodor sycylijski 

	Pioter
	27 marca 2023 20:31

19     1305    5 zaloguj sie by polubić