Edypa kojarzymy dziś głównie z tego powodu, że niejaki Zygmund Freud nie umial sobie poradzić z własnymi relacjami ze swoją matką. Ale cofnijmy się o jakieś kilka tysięcy lat wstecz i popatrzmy na cały ciąg zdarzeń, które doprowadziły do wydarzeń znanych z mitu.

Na początku trzeba będzie opowiedzieć o pewnym fenickim żeglarzu o imieniu Kadmos, który szukał swojej siostry Europy. Gdy jej nie znalazł, a bał się powrócić do Tyru, udał się Delf z pytaniem, gdzie ma zamieszkać. Delfy wskazały mu miejsce, gdzie później wyrosło miasto Kadmea (znane później jako Teby), ale tego miejsca, a dokładniej przeprawy na nim pilnował Smok. Ten smok akurat działał na zlecenie Aresa, ale Atena pomogła Kadmosowi go pokonać, a później kazała wyrwać mu zęby i posadzić je na polu, a później patrzeć, jak wyrastają z niego wojownicy. Inaczej mówiąc tamten pokonany Smok to skarbnik, a w samych późniejszych Tebach był po prostu obóz treningowy jednej z armii antycznego świata. Kadmos zabijając skarbnika zwiększył zaciąg, a później podbił okoliczne wioski i miasteczka, przez co uznany został za założyciela Teb. W uznaniu zasług sam Zeus dał mu za małżonkę córkę Aresa i Afrodyty, niejaką Harmonię, z którą Kadmos doczekał się aż sześcioro dzieci. Mit mówi także o tym, że Kadmos i Harmonia po śmierci zostali przemieni w węże, ale coś mi się zdaje, że Kadmos od samego początku właśnie z tego Wężowego Plemienia pochodził.

Po śmierci Kadmosa władzę w Tebach przejął jego syn Polydoros, który zginął w trakcie polowania. Widać nie była aż tak niezbędny jak jego ojciec, skoro postanowiono go zastąpić, za czym podobno najbardziej optował Dionizos. Jego następcą był zaś Labdakos, którego opisywano jako ułomnego na ciele i duszy, bowiem pozwolił on sobie osobiście zabić jednego ze smoków Hery. Przez to właśnie tron tebański przeszedł w ręce Likosa z Hyrii, ale po jakimś czasie na tronie tym zasiadł jego syn Lajos, późniejszy ojciec Edypa.

I przy nim należałoby zastrzymać się trochę dłużej. Lajos bowiem był pierwszym, który (tak to opisują mity) zaczął używać młodzieńców tak samo jak wcześniej używano kobiet. Gdyby to tylko chodziło o jakichś pasterzy czy niewolników, to pewnie nikt by tego nie zapamiętał, ale Lajos upatrzył sobie na ofiarę Chryzyppa, syna króla Pelopsa, władcy Pizy. Młodzieniec jednak tego nie wytrzymał psychicznie i popełnił samobójstwo, przez co na cały ród Lajosa została rzucona klątwa. W jej zdjęciu nie pomógł nawet ślub z potomkinią rodu, który pomagał w Tebach zainstalować Kadmosa. Delfy bowiem orzekły, że potomek Jokasty go zabije, a swoją matkę posiądzie. Gdy zaś urodził się mu syn, kazał przebić mu pięty żelaznymi gwoździami i porzucić na wybrzeżu. 

Mówimy jednak o czasach epoki brązu. Żelazny gwóźdź, na który nikt by dziś nie zwrócił uwagi, wówczas traktowany był tak samo, jakby przy takim niemowlaku położyć kilogramową sztabkę złota. Nic więc dziwnego, że pasterz, który odnalazł te dziecko, oddał je natychmiast swoim władcom, a tymi okazała się bezdzietna para królewska z Koryntu. Młody Edypt rósł więc od początku jako syn władcy, którego przeznaczeniem jest rządzić portowym miastem. Delfy jednak stwierdziły, że Korynt będzie przeznaczony dla kogoś innego i skierowały, poprzez odpowiednią przepowiednię, kroki Edypa do Teb. Tam na jednej z górskich ścieżek pokonał w walce Lajosa, zabijając go przy okazji. 

No dobrze. Mit mówi nam, że Edyp przepowiednię otrzymał, gdy był już dorosły. W warunkach antycznej Hellady oznacza to, że miał ukończone 13 lat. I ten młody książe opuszcza Korynt, bowiem przepowiednia mówi mu, że zabije swojego ojca, oraz posiądzie swoją matkę. Z tego wniosek, że Edyp wychowywany był w całkowicie normalnej rodzinie, i postąpił w jedyny możliwy sposób, aby uniemożliwić spełnienie się przepowiedni. Pewnie też w jego podróży towarzyszyła mu jakaś skromna gwardia przyboczna z Koryntu. A na jego drodze, gdzieś w górach w okolicy Teb pojawia się znany w całej Helladzie lubieżnik i pederasta. Nie była to więc sprzeczka o to (jak próbują wmówić nam mity), kto komu ustąpi na wąskiej górskiej ścieżce, a walka na śmierć o to, aby chronić się przed możliwym gwałtem. A skoro Lajos tego spotkania nie przeżył, to znaczy, że Edypa w żaden sposób nie zdeprawowano. Dotarł później do Teb, gdzie nie od razu poślubił Jokastę, a przed tym musiał pokonać sfinksa, który zablokował cały handel tebański. To właśnie kupcy swierdzili, że królowa wdowa zostanie oddana (wraz z tronem) temu, kto pomoże ten hadel odblokować. 

Edyp wyruszył więc przeciwko Sfiksowi, ale tu zamiast walki czekała go seria zagadek logicznych, sprawdzających nietypowe schematy myślenia. Inaczej więc mówiąc ten cały mityczny Sfinks był po prostu egzaminatorem, czy dany osobnik nadaje się na władcę tak ważnego miasta. Edyp egazmin przeszedł, handel powrócił do miasta, a Jokasta w końcu mogła wyjść ponownie za mąż za człowieka o normalnych upodobaniach. Około 30letnia kobieta, po 15 lat życia z zagorzałym pederastą, pewnie była szczęsliwa z małżeństwa z młodym Edypem, bowiem urodziła mu aż czwórkę dzieci. Szczęście jednak po jakimś czasie się kończyło. Prawdopodobnie Edyp nie postąpił dokłądnie tak, jak cchiała tego delficka wyrocznia, bowiem nagle, pojawił się na dworze wieszczek Terezjasz, który oświadczył i udowodnił to nawet, że Edyp jest synem Lajosa i Jokasty. Jokasta, gdy ta prawda doszła do niej popełniła samobójstwo.

Edyp zaś oślepił się i opuścił Teby wraz z córką Antygoną, aby wieść życie żebraka. W Kolonos pod Atenami Edyp zmarł, a Antygona powróciła do Teb, gdzie stała się świadkiem jak obaj jej bracia, Polnik i Eteokles, giną walcząc przeciwko sobie, a sama, próbując pogrzebać jednego z nich, została skazana na śmierć przez nowego władcę Teb, jej wuja Kreona. Jej siotra Ismena została wkrótce po tym zamordowana przez Tydeusa, najprawdopodobniej wynajętego przez Kreona (pomimo tego, że walczył po przeciwnej Tebom stronie). Okrócieństwo zaśTydeusa opisują w ten sposób, że gdy przyniesiono mu odrąbaną głowę Melanipposa, ten odciął czubek czaszki i pożarł jego mózg.

Jak więc widzimy ten cały opisany przez Freuda kompleks Edypa nie ma żadnych podstaw w realiach opowieści. Edyp był znacznie bardziej zdrowy na umyśle, niż wielu wyznawców Freuda, którzy o wszystkie swoje niepowodzenia obwiniają rodziców. A to, że akurat coś takiego się zdarzyło i zostało zapamiętane w mitach? Ta historia miała Hellenom uświadomić, że losów przepowiedzianych przez Delfy nie można w żaden sposób odmienić. Bo Helladą nie władali wcale archonci czy basileusowie, a właśnie Wyrocznia Delficka. 

A towarzysz Freud ze swoimi obsesjami powinien zająć się opisywaniem dziejów Semiramidy uwodzącej swojego syna, czy małżeństw dynastycznych w Egipcie. Wolał jednak oprzeć się na opowieści o potomkach Kadmosa, przez co tracimy z oczu wszelkie informacje o tym, w jaki sposób Fenicjanie władali Helladą.

---

tagi: fenicjanie  władza  mity  hellada 

	Pioter
	9 lipca 2025 09:03

15     521    9 zaloguj sie by polubić