Jednym z nowych państw polskich, utworzonych po likwidacji Księstwa Warszawskiego, było Wolne Miasto Kraków, oficjalnie nazwane Wolne, Niepodległe i Ściśle Neutralne Miasto Kraków i jego Okręg, które istniało w latach 1815 - 1845. 

W polskiej historiografii tereny te są rozpatrywane wyłącznie jako korytarz powstańczy, czyli miejsce dla nieoficjalnego dostarczania broni, amunicji i ochotników w trakcie wojny Królestwa Polskiego z Rosją w 1830, ale faktycznie była to strefa wolnocłowa, z której korzystał głównie śląski przemysł.

Początkowo na terenie Krakowa wprowadzono do obiegu monety i banknoty Królestwa Polskiego, ale w 1833 Sejm Wolnego Miasta Krakowa zdecydował się na wprowadzenie do obiegu własnej monety. Do obiegu z datą 1835 wprowadzono następujące nominały wybite w Wiedniu:5 groszy (bilon) - 17 mm; 1,45 g10 groszy (bilon) - 19 mm; 2,8 goraz złotówka (srebro) - 21mm; 3,1 g

Opracowano również projekty monet 3 groszowych (miedziana) oraz 2 złotowej (srebrna), które jednak poza próbne bicia nie wyszły.

Monety te odpowiadały wartością monetom bitym w Królestwie Polskim i pozostały w obiegu do 1857 roku.

Do likwidacji Wolnego Miasta Krakowa doszło w wyniku prowokacji.

Pierwszą prowokacją było zamordowanie przez działaczy Stowarzyszenia Ludu Polskiego rosyjskiego agenta Behrensa-Pawłowskiego w styczniu 1836. Spowodowało to rządanie mocarstw (Prus, Rosji i Austrii) wydalenia wszystkich emigrantów z Krakowa (szczególnie uczestników Powstania Listopadowego) oraz wprowadzenia wojsk sojuszniczych w celu zaprowadzenia porządku. Ponieważ władze Krakowa jedynie wystosowały apel do emigrantów 7 lutego do Krakowa wkroczyły wojska austriackie, a 20, aby chronić w zmienionej sytuacji własne interesy, wojska rosyjskie i pruskie. Wkroczenie wojsk sprzymierzonych do Krakowa spowodowało dyplomatyczną reakcję Anglii i Francji. Skutkiem tej interwencji wojska rosyjskie i pruskie wycofały się, a austriackie zobowiązały się do opuszczenia Krakowa po pięciu latach. Ponieważ w 1841 roku nadal Austriacy stacjonowali w Krakowie Francja zagroziła Austrii zajęciem Ankony, co spowodowało, że 21 lutego 1841 roku wojska austriackie opuściły Kraków.

Do ponowniej prowokacji doszło w styczniu 1845 roku, kiedy to rewolucjoniści powiązani z Giuseppe Mazzinim, zawodowym rewolucjonistą europejskim, najprawdopodobniej również brytyjskim agentem, działając wspólnie jako następujące organizacje Młoda Polska, Związek Węglarzy Polskich, Związek Przyjaciół Ludu, Stowarzyszenie Ludu Polskiego, Konfederacja Powszechna Narodu Polskiego oraz Towarzystwo Demokratyczne Polskie, nad którymi pieczę sprawowała Centralizacja Poznańska, przygotowały projekt ogólnopolskiego powstania narodowego, ktore miało się rozpocząć w Krakowie 21 lutego 1845 roku. Część rewolucjonistów jednak wpadła w sidła policji, więc władze Krakowa rozpoczęły aresztowania i poprosiły Austrię o ochronę wojskową. Wojska austriackie pod wodzą generała Collina w sile 950 ludzi wkroczyły do Krakowa 18 lutego. Nie powstrzymało to jednak rewolucjonistów i do wybuchu powstania w Krakowie doszło.

W nocy z 20 na 21 lutego na ulicach Krakowa pojawili się rewolucjoniści, jak to opisuje wiki złożone z chłopów oddziały powstańcze, czyli najprawdopodobniej jakieś rewolucyjne wojska zaciężne. Wskutek tego Collina wycofał się z Krakowa. Już 24 lutego pełnię władzy przejął Jan Tysowski, ale kolejnej nocy Michał Wiszniewski dokonał zamachu stanu aresztując Tysowskiego, choć już 27 lutego musiał go, pokonany w kolejnym zamachu stanu, wypuścić. 27 lutego do Krakowa dotarły oddziały Ludwika Mazarakiego oraz zbuntowani górnicy z Wieliczki, czyli kolejne oddziały zaciężne.

Austriacy wraz z okolicznymi chłopami galicyjskimi dokonali przegrupowania i powrócili w okolice Krakowa, rządając poddania miasta i wydania wszystkich rewolucjonistów. 3 marca powstańcy Tysowskiego opuścili Kraków i złożyli broń na pruskiej granicy w sile około 1000 ludzi. Władze Krakowa wystosowały jednak do Rosji prośbę o przyłączenie do Królestwa Kongresowego, na co nie zgodził się car Mikołaj. 7 marca władzę w Krakowie przejęli Austriacy, co zatwierdzono 15 kwietnia, na konferencji pokojowej, mimo wcześniejszych sprzeciwów Prus.

Z dniem 15 kwietnia 1845 roku Wolne Miasto Kraków, jedno z czterech państw polskich istniejących po Kongresie Wiedeńskim, zakonczyło swoje istnienie.

Kto stał za rewolucją Tysowskiego? Patrząc z przebiegu wypadków na pewno nie Prusy, które utraciły strefę wolnocłową na towary śląskiego przemysłu metalowego i wydobywczego kierowane do Galicji i Kongresówki. Również trudno Rosję podejrzewać o szykowanie prowokacji, a potem rezygnację z profitów w postaci przyłączenia Krakowa do Kongresówki. Nie wydaje się również sensownym, by była to prowokacja austriacka, mimo, że to ona własnie najwięcej na tej rewolucji skorzystała.

Nazwisko Mazziniego jasno wskazuje, że za powstańcami w Krakowie stały brytyjskie pieniądze. Ale w jakim celu?

---

tagi: numizmatyka 

	Pioter
	21 lipca 2018 11:29

5     1430    6 zaloguj sie by polubić