Ponownie obrodziły winorośle
Przyjaciele, zapraszam Was po słodycz,
która ożywia nasze żyły
rozjaśnia serce i oko
topi
wszelkie smutki
I budzi nas do życia!

Tak jeszcze trzydzieści lat temu zaczynał się hymn Republiki Słowenii, zwany Zdravljica, czyli po polsku Toast.

Jednak z powodu wychowania w trzeźwości ustawą z 29 marca 1990 roku określono, że od tego momentu hymn Słowenii stanowi wyłącznie 7 zwrotka wiersza Franca Prešerna, która brzmi w ten sposób:

Niech żyją wszystkie narody,
które pragną doczekać dnia
gdy wszędzie tam, gdzie słońce chodzi,
kłótnie zostaną wygnane ze świata;
gdy każdy rodak
będzie wolny,
za miedzą nie wróg, lecz sąsiad będzie!

Żeby jednak uspokoić tych, którzy nie przyjęli do wiadomości zmian wprowadzonych przez słoweński parlament, 30 września 1992 roku wprowadzono do obiegu banknot 1000 talarowy, na którym zamieszczono tekst pierwszych dwu zwortek słoweńskiego hymnu.

Na awersie banknotu znalazł się autor tekstu, który stał się później hymnem Słowenii - France Prešeren. Jego biografia opisana przez docenta Viki jest dość ciekawa.

Urodził się w 1800 roku w rodzinie wiejskiej. W 1821 roku wyjechał do Wiednia na studia prawnicze - i tu zaczyna się konflikt z rodzicami, bowiem ci planowali dla niego karierę duchowną. Pierwszą nieszczęśliwą miłość przeżył w wieku 24 lat - zakochał się w Zalece Dolenčevej, córce kramarza z Lublany. Po studiach w 1828 wyjechał na Morawy, a później rozpoczął pracę w kancelarii adwokackiej w Lublanie. Po zdaniu egzaminu sądowo - adwokackiego przeżył drugą nieszczęśliwą miłość. Tym razem to jemu do gustu nie przypadła wyswatana przez rodziców Maria Khlun z Grazu. Do ślubu nie doszło, a ukojenie znalazł w winie oraz pisaniu wierszy. Udało mu się nawet te wiersze nazwane Sonety nieszczęcia wydać w 1830 roku, oraz nawiązać współpracę z innymi poetami. W 1833 roku poznał swoją kolejną nieszczęśliwą miłość - Juliję Primic. Stała się ona jego muzą, jednak matka wybranki nie zgodziła się na związek Juliji z poetą. W końcu Julija wyszła za mąż za bogatego szlachcica Josefa von Schneuchenstuela w 1839 roku. Jak zwykle pocieszenie nasz poeta znalazł w winie, ale chyba również zastosował innego klina, bowiem zawarł bliższą znajomość ze służącą swego pracodawcy, Anną Jelovšek, z którą doczekał się trójki dzieci. Brakowało mu jednak czegoś w życiu i w poszukiwaniu kolejnej muzy odwiedzał wszystkie okoliczne karczmy. W końcu w 1843 roku ponownie się nieszczęśliwie zakochał w Jerici Podboj - córce karczmarki. W tym okresie powstaje właśnie tekst późniejszego hymnu Słowenii, który drukiem ukazuje się dopiero w okresie Wiosny Ludów. 8 lutego 1849 roku Prešern umiera na marskość wątroby.

Jednak jego kariera poetycka dopiero w tym momencie się rozpoczyna. Uroczystym pogrzebem poety oraz propagowaniem jego twórczości zajął się polityk Janez Bleiweis, redaktor pisma Kmetijske in rokodelske novice, który współpracował z Prešernem wcześniej. Udało mu się wypromować jego twórczość do tego stopnia, że dziś to wlaśnie on uważany jest za największego poetę Słowenii.

A wracając do banknotów i ich przekazu. Wydanie banknotu z tekstem hymnu państowego to coś zrozumiałego. Nawet można machnąć ręką na wiecznie pijanego i nieszczęśliwego z miłości autora tego tekstu. Ale dlaczego tekst wiersza został tak potraktowany?

W 1990 roku Jugosławia była już przeznaczona do podziału. Właściwie to rok wcześniej na Słowenii odbyło się referendum niepodległościowe, w którym 98% głosujących opowiedziało się za uniezależnieniem do Jugosławii. We wrześniu 1990 roku słoweński rząd przejął kontrolę nad jugosłowiańskimi jednostkami wojskowymi stacjonującymi na terytorium republiki. Przygotowania do wojny z Serbią wchodziły na dalszy etap. Powołano jednostki obrony terytorialnej, które wraz z policją i wojskami jugosłowiańskiemi przekazano pod dowódctwo sztabu ds koordynacji specjalnych, na czele którego stanłą minister obrony. 25 czerwca 1991 roku Słowenia i Chorwacja ogłosiły niepodległość. 8 października tego roku wprowadzono do obiegu nowe banknoty o nominałach 0,5 do 5000 talarów po kursie 1 dinar jugosłowiański = 1 talar. Nowe banknoty kursowały tylko rok i miały identyczną szatę graficzną.

W takim przypadku, jak opisane powyżej przygotowywanie się do wojny, zmiana hymnu republiki na zapewniający, że ze wszystkimi sąsiadami pragnie się żyć w pokoju, może wyglądać na szyderstwo.

Dwa lata później można było ponownie pokazać cały rękopis tektu hymnuPijany wolnością naród, w którym wojna trwała tylko 10 dni, mógł samodzielnie doszukiwać się związków z losami autora powyższego tekstu.

---

tagi: banknoty  słowenia  wino 

	Pioter
	26 lutego 2020 19:35

14     1886    12 zaloguj sie by polubić