W sierpniu 1838 roku do zawitał do miasta Kuching leżącego na wyspie Borneo kupiec angielski James Brooke. Pięć lat wcześniej odziedziczył 30 tys funtów, co pozwoliło mu zakupić 142 tonowy szkuner Royalist uzbrojony w 6 sześciofuntowych armat. Jeszcze wcześniej James Brooke służył w randze chorążego Wojsk Kompanii Wschodnioindyjskiej w czasie wojny angielsko - birmańskiej. Wizyta Brooke'a w Kuchingu zbiegła się akurat w czasie z ekspedycją karną dowodzoną przez Pangerana Mudę Haszima skierowaną przeciw buntownikom. Brooke postanowił wspomóc swoją artylerią i ludźmi tę kampanię, przez co wyrobił sobie znajomości na dworze sułtana Brunei - Haszim był bowiem wujem panującego sułtana. Po raz drugi Brooke pomógł sułtanowi rok poźniej, gdy już bunt wybuchł w samym Brunei i zamordowano Haszima - wtedy do okrętu Brooke'a dołączyła również Chińska Eskadra Royal Navy. Za te czyny w 1842 roku sułtan Omar Ali Saiffudien II mianował Jamesa Brooke'a radżą Sarawaku i oddał mu w lenno miasta Kuching oraz Bau (gdzie niedługo potem odnaleziono złoża antymonu i złota). W 1846 roku James Brooke doprowadził do tego, że sułtan Omar przekazał Wielkiej Brytanii (za wcześniejszą pomoc wojskową w utrzymaniu na tronie) wyspę Labuan, której Brooke został pierwszym gubernatorem.

Aby objąć nowy urząd James Brooke udał się do Londynu, gdzie otrzymał tytuł Sir, honorowy tytuł Freedom of the City of London oraz krzyż komandorski Orderu Łaźni.

Wyposażony w nowe przywileje James Brooke zabrał się za zwalczanie piractwa, ale chyba nie wszyscy patroni byli zadowoleni z jego działalności. W 1851 roku powołano w Singapurze komisję śledczą do sprawdzenia zarzutów nadmiernego użycia siły przeciw ludności tubylczej pod pretekstem walki z piractwem. Komisja zakończyła swoje badania w 1854 roku oczyszczając Brooka z zarzutów. 

Powoli świat zaczynał się przyzwyczajać, że poza angielskimi i holenderskimi koloniami, na Borneo znalazło się miejsce dla Białego Radży.

Aby jednak nikt nie miał wątpliwości co do powstania nowego państwa, jego następca - siostrzeniec Charles Johnson-Brooke zaczął wypuszczać własny pieniądz papierowyw noninałach 10 i 25 centów oraz 1 dolara.

Pełny zestaw banknotów (1,5,10,25 i 50 dolarów) wydano jednak dopiero w 1929 roku.

Gdy w 1942 roku Sarawak został zajęty przez wojska japońskie, ówczesny następca tronu, Anthony służył jako porucznik w wywiadzie brytyjskiej armii na Cejlonie.

Radża Vyner przekazał wówczas Sarawak (zajęty przez wojska japońskie) Brytyjskiemu Urzędowi Kolonialnemu (za sowitą emeryturę), co ujawniono dopiero po zakończeniu wojny w 1946 wprowadając do Sarawaku brytyjskiego gubernatora. Przeciwko czemu zaprostetował Anthony, który przestał też być następcą tronu (oficjalnie z powodu ślubu z pospólstwem - córką pracownika administracji w Sarawaku)Spowodowało to protesty lokalnej ludności, zamordowanie gubernatora, a także wybuch wojny domowej. Anthony został wówczas objęty nadzorem MI5. Stan nadzwyczajny trwał w Sarawaku trwał przez cały okres kolonializmu w Sarawaku, czyli do 1963 roku. W roku tym (22 lipca) Sarawak otrzymał autonomię, ale już 16 września wszedł w skład Federacji Malezji.

---

tagi: wielka brytania  banknoty  sarawak  malezja 

	Pioter
	31 lipca 2019 15:21

5     1479    5 zaloguj sie by polubić