Badanie dziejów antyku podobno powinniśmy zacząć od krytyki tych nielicznych fragmentów spisanych tekstów, które dotrwały do naszych czasów. Oczywiście poza Herodotem - ten bowiem jest bez skazy. Jak jeszcze kilku innych pisarzy starożytności.

I owszem. Należy podchodzić do tego co zostało spisane przez starożytnych z pewną dozą ostrożności, szczególnie, że sami Helenowie mocno krytykowali jeden drugiego za swobodne podejście do źródeł. Ale kto jest warty naszej uwagi i w jakim akurat zakresie należy mu wierzyć to już sprawa indywidualna.

W każdym bądź razie w dawnych czasach sprawdzenie wartości zapisanego słowa (czyli porównanie z materiałami źródłowymi) było znacznie łatwiejsze niż dziś. W końcu dzieli nas od tamtego czasu co najmniej dwa tysiące lat wojen, pożarów, celowych zniszczeń i przeninaczeń, a także wielkiej propagandy, która miała zakryć niewygodne fakty.

Dlatego moim zdaniem takim okruchom dawnej wiedzy należy się szczególna uwaga. A akurat mamy w większości do czynienia z czymś zupełnie innym. A wyłącznie z tego powodu, że pewnych świadków historii nie da się zamilczeć, całkowicie zanegowano zawarte w ich opisach fakty.

Do takich własnie postaci należy niejaki Sanchuniaton. Był on pisarzem fenickim, który spisywał historię Fenicji na zlecenie władcy Bejrutu, w czasach, gdy Semiramida była królową Asyrii.

Jego dzieła znamy wyłącznie dzięki greckiemu streszczeniu pozostawionemu przez Filona z Byblos. Zgodnie z jego danymi Sanchuniaton otrzymał księgi przechowywane przez kapłana Hierombalusa, a swoją spisaną historię poświęcił Abibalusowi, królowi Bajrutu.

Sam Sanchuniaton pisał podobno, że oparł swoją pracę na zbiorach tajemnych pism Ammoneis odkrytych w świątyniach oraz świętej wiedzy odszyfrowanej z mistycznych inskrypcji na filarach, które znajdowały się w fenickich świątyniach. I doszedł do tego, że za wszystkimi mitami i alegoriami kryje się oczywisty fakt, że bogowie byli kiedyś zwykłymi ludźmi, którym po ich śmierci zaczęto oddawać boską cześć, oraz, że Fenicjanie imiona własnych władców połączyli z różnymi gwiazdami czy obserwacjami przyrody.

Dalej jest jeszcze ciekawiej. Sanchuniaton pisze bowiem, że wielu bogom fenickim odpowiadają bogowie greccy - tylko imiona zostały pozmieniane.

I do właśnie niezbyt się sposobało uczonym w piśmie, poczynając od XVII wieku. Tak nie może być przecież. Więc najpierw podważono Bejrut jako miejsce, które mogło w jakikolwiek sposób wpływać na spisywanie historiografi Fenicji. Później podważono tłumaczenie na grekę dzieł Sanchuniatona, którego dokonał Filon z Byblos. Zarzucono tłumaczowi dostosowanie pradziejów Fenicji do jego greckich wyobrażeń. Nie szkodziło przy tym żadnemu z badaczy, że nikt z nich (w przeciwieństwie do Filona) oryginalnych tekstów Sachuniatona nie widział.

Ale nawet samego dzieła Filona też nikt z badaczy nie widział na oczy. Do naszych czasów dotrwało tylko jego streszczenie dokonane przez biskupa Euzebiusza, który akurat wykorzystał je w walce z poganami, w celu udowodnienia fałszywości pogańskiej religii Fenicji. Biskupowi również się oberwało. Nie tylko, że cytował fantazje Filona, ale także, że nie wykorzystał całości tekstu.

Jednak coś zaczęło się zmieniać. Pierwszym który w całości poparł teksty spisane przez Sanchuniatona był król Jerzy Hanowerski. Humor, który przekonał kilku uczonych, że odrzucili Sanchoniatho jako podróbkę, ponieważ nie wiedzieli, co o nim sądzić, Jego Wysokość zawsze potępiał. Filon Bybliusz, Porfiriusz i Euzebiusz, którzy potrafili osądzać lepiej niż jakikolwiek Nowożytny, nigdy nie kwestionują jego autentyczności. [Squier Payne]. Swoje również dołożyły znalesiska archeologiczne w Ugaricie, gdzie część tablic potwierdza dzieje spisane przez Senchuniatona.

Widać trzeba będzie się zapoznać z kolejnym ciekawym autorem antyku.

---

tagi: fenicja  mitologia  antyk 

	Pioter
	20 kwietnia 2023 08:25

9     1141    10 zaloguj sie by polubić