"Gandzasar. Pierwszą z otwartych na nowo budowli sakralnych był w 1989 r. jeden z najważniejszych monasterów Górskiego Karabachu i całego historycznego terytorium Armenii – kompleks klasztorny Gandzasar. Określany jest on jako duchowe centrum Górskiego Karabachu. Według A.L. Yakobsona Gandzasar można nazwać encyklopedią ormiańskiej architektury15. Monaster zbudowany z lokalnego, wulkanicznego surowca budowlanego na wysokim wzgórzu w pobliżu wioski Vank, dominuje nad okolicznymi terenami. Nazwę Gandzasar można tłumaczyć jako „górski skarb” od słów „gandz” (co znaczy w języku ormiańskim „skarb”) oraz „sar” („góra”). Kompleks składa się z kościoła, budynków mieszkalnych i służbowych oraz dwupiętrowej szkoły wzniesionej w XIX w. Główna budowla w obrębie monasteru, kościół pod wezwaniem św. Jana Chrzciciela, powstał w latach 1216-1238. Miejscowi wierzą, że monaster został wybudowany na miejscu dawnego sanktuarium, w którym znajdowała się łódź wiosłowa należąca do św. Jana Chrzciciela a sprowadzona z Palestyny na terytorium Artsakh po jednej z krucjat. Według innej legendy, w kościele znajduje się umieszczona pod ołtarzem głowa św. Jana Chrzciciela. Kościół jest ozdobiony cennymi płaskorzeźbami, przedstawiającymi m.in. ukrzyżowanie Chrystusa oraz Adama i Ewę. Na ścianach kościoła znajduje się ponadto około 150 tekstów wyrzeźbionych w starożytnym języku ormiańskim. Monaster Gandzasar reprezentuje średniowieczny styl ormiańskiej architektury zwany „stylem Gandzasar”. Dwa inne ważne ormiańskie kompleksy klasztorne: Hovhannavank i Harich, zlokalizowane kilkaset kilometrów od Górskiego Karabachu, charakteryzują się detalami architektonicznymi zapożyczonymi z Gandzasar. Świadczy to niewątpliwie o wysokiej randze opisywanego monasteru. Kompleks klasztorny Gandzasar jest również znany jako centrum ormiańskiego ruchu niezależności w XVIII w., który zapoczątkowany został przez książąt z Artsakh16 . Warto dodać, że od około 1400 r. do 1816 r. Gandzasar był siedzibą patriarchy Wschodniej Armenii17. W czasie wojny azersko-ormiańskiej monaster ucierpiał w wyniku azerskich bombardowań, jednak w kolejnych latach przeprowadzono prace renowacyjne, odbudowując uszkodzone części kompleksu. Do niedawna do Gandzasar prowadziła bardzo zniszczona droga, którą w ostatnich latach odremontowano, co znacznie poprawiło dostępność komunikacyjną monasteru. Monaster Gandzasar odwiedza dziennie kilkadziesiąt osób, z których znaczną część stanowią Ormianie należący do licznej, kilkumilionowej ormiańskiej diaspory.

Monaster Dadivank jest największym kompleksem klasztornym na obszarze Górskiego Karabachu. Położony jest na jego północno-zachodnim krańcu. Historycy uważają, że kompleks Dadivank, składający się z ponad 20 budowli o charakterze sakralnym i świeckim, był najokazalszym monasterem na terytorium całej średnio- wiecznej Armenii. Największą z budowli kompleksu jest kościół św. Dadi, ukończony w 1214 r. Według legendy monaster został założony pod koniec I wieku i nazwany imieniem św. Dadi, jednego z uczniów św. Judy. Grób św. Dadi został w czerwcu 2007 r. odkryty przez archeologów na terenie monasteru18. Jeśli odkrycie zostanie potwierdzone, oznaczać to będzie, że Dadivank jest najstarszym monasterem w ca- łym Karabachu. Według arcybiskupa Artsakh odkrycie relikwii jednego z pierwszych głosicieli chrześcijaństwa na omawianym obszarze przyczyni się do zwiększenia się liczby pielgrzymów odwiedzających Dadivank. Powtórna konsekracja monasteru Dadivank miała miejsce w 1994 r. i od tego czasu znajduje się on na liście czynnych monasterów diecezji Artsakh. Większość budowli wchodzących w skład kompleksu klasztornego została w ostatnich latach odrestaurowana".
- Janusz Górecki, "Krajobraz sakralny Górskiego Karabachu"

Tak. To te dwa obiekty. Do tego św Grzegorz Oświeciciel - patron Armenii, o którym pisałem juz na blogu oraz Chrystus trzymający Ewangelię (na 10 dram)

Wielkiej Armenii (okolice:  od jeziora Wan po system wulkaniczny Ararat), bo Mała  Armenia znajdowała się  w południowo-wschodniej Anatoli (na terenach ówczesnej Cylicji).