Archeologia wcale nie jest nauką o początkach. Jest nauką o władzy. I co najciekawsze to jest bardzo mocno ukryte - nie tylko przed motłochem, ale również przed wykonującymi zawód archeologa.

W zasadzie przyjmuje się, że archeologia powstała dopiero w XIX wieku, ale nawet ciotka Viky przyznaje, że jej historia powstała już w starożytności.

Prawdopodobnie zainteresowanie epokami minionymi istniało już w starożytności. Nigdy jednak nie stało się nauką, która zajmowałaby się rekonstrukcją przeszłości na podstawie dostępnych źródeł materialnych. Nieliczne świadectwa pisane z okresu XVIII dynastii znalezione na opuszczonych budowlach egipskich, babilońska kolekcja Nabonida, czy wzmianki w dziełach greckich pisarzy Tukidydesa i Pauzaniasza świadczą o sporadycznym zainteresowaniu zabytkami, a nie o systematycznym, celowym poszukiwaniu wiedzy. Rzymianie zainteresowani byli kulturą grecką. Sporą kolekcję zabytków materialnych zgromadzili Cyceron i cesarz August. Zainteresowanie jednak miało i negatywne skutki: podbite miasta były rabowane, a dzieła sztuki masowo wywożone do Rzymu, jak na przykład stało się to po zniszczeniu Koryntu w 146 roku p.n.e. czy Aten w 80 roku p.n.e.

 Dlaczego aż do XIX wieku archeologia nie stała się nauką, która zajowałaby się rekonstrukcją przeszłości na podstawie dostępnych źródeł materialnych? Bo nie było to nikomu potrzebne. Potrzebne natomiast były pewne artefakty, które archeolodzy mieli dostarczyć finansującym ich badania władcom.

Takimi artefaktami były np relikwie świętych czy też odnaleziony przez świętą Helenę, matkę cesarza Konstantyna, Krzyż, na którym umarł Zbawiciel. Takimi samymi artefaktami były też skamieniałe kości dinozaurów, które miały potwierdzać prawdziwość teorii ewolucji Darwina.

Te artefaty odnajdywane przez archeologów czasami po kilku tysiącach lat zasypania ziemią, są bardzo groźną bronią. Jest to bowiem broń oddziaływująca bezpośrednio na umysły ludzi, którzy widzą w artefaktach archeologicznych potwierdzenie pewnych prawd, które do tej pory trzeba było przyjmować na wiarę. A skoro istnieją artefakty (kości dinozaurów, Krzyż św, tarcza Zeusa), to wszystko o czym mówią kapłani zdarzyło się naprawdę.

I aby uzasadnić własne pretensje do panowania nad światem (lub jego niewielką częścią) budowane są specjalne budynki, w których tym artefaktom oddawana jest cześć i gdzie wystawione one są na widok publiczny. Początkowo były to pałace i świątynie, ale od XVII wieku tę fukcję przejęły prywatne kolekcje, na bazie których później powstały dzisiejsze muzea.

No dobrze. Ale po co wogóle grzebać w przeszłości? Po to, aby uzusadnić prawdę. Aby nie mogła być ona podważana przez konkurencję.

Ale czy prawda musi być uzasadniana? Kto tego potrzebuje? Widocznie potrzebują tego władcy - przecież to oni finsnują wszelkie poszukiwania skarbów (zwanych artefaktami), a czasami biorą osobiście - jak cesarzowa bizantyjska św Helena czy babiloński król Nabonid - udział w poszukiwaniach. Po co im to? Przecież to słowo władcy tworzy prawdę. Byłoby pięknie, ale żaden władca nie działa w próżni. Jego władza zawsze jest podważana, czy to przez współpracowników, czy też przez opozycję, czy w końcu przez zagraniczną konkurekcję. Żaden też władca nie ma, pomimo stale czynionych wysiłków, monopolu informacyjnego. Nie daje tego monopolu nawet wprowadzona cenzura. Dlatego prawda musi być stale uzasadniania, co można uzyskać choćby poprzez samo tylko istnienie artefaktów.

Kiedy więc powstała archeologia? Jak widać wcale nie miało to miejsca w XIX wieku. NIe miało to również miejsca w VI w pne za panowania Nabonia w Babilonii. Jako pierwsi archelodzy bowiem są wymienieni Ereszkigal i Gilgamesz, czyli drugie pokolenie panujące w Sumerze po potopie, którzy włamali się do starożytnego grobowca. Widocznie znaleźli tam to, czego szukali, bowiem obaj później zostali królami sumeryjskich państw.

A dziś? Te tradycje już zanikły? A gdzie tam.

 

---

tagi: archeologia  władza  antyk  artefakt 

	Pioter
	16 lipca 2023 06:05

27     1618    8 zaloguj sie by polubić