Lajtabansag
Z chwilą rozpadu Autro - Węgier, zapoczątkowanego przez proklamację niepodległości przez Czechosłowację 28 października 1918 roku, doszło do powstania wielu nowych tworów państwowych. Nie wszystkie z nich przetrwały do naszych czasów, a jednym z takich efemerycznych tworów państwowych był właśnie Palatynat Leithy.
Teren ten, pogranicza węgiersko - austriackiego, formalnie należący do Królestwa Węgier, ale zamieszkany w większości przez Niemców, mocarstwa postanowiły wcielić do Republiki Austrii z dniem 28 sierpnia 1921 roku. Pod nadzorem aliantów administracja węgierska opuściła Palatynat, ale zanim na tereny te zdążyła dotrzeć austriacka administracja, wybuchło powstanie pod wodzą 
Pala Prónaya, w wyniku którego 3 października 1921 w wiosce Oberwart proklamowano powstanie 
Republiki Palatynatu Leithy ze stolicą w Sopronie. Z powodu tego, że zarówno Węgry jak i Austria były pod szczególnym międzynarodowym nadzorem, obie strony sporu starały się nie angażować militarnie w konflikt w Burgenlandzie, który próbowano rozwiązać za pomocą dyplomacji. Rozmowy prowadzone w Wenecji, przy znacznej mediacji Włoch, doprowadziły do zawarcia układu w dniu 5 listopada 1921, w wyniku którego na terenie Palatynatu Leithy miano przeprowadzić plebiscyt, który miał zdecydować o przynależności terenu. Do plebiscytu doszło wyłącznie w Sopronie i jego najbliższej okolicy w dniach 14-16 grudnia 1921, a opcja węgierska otrzymała 65% głosów. 20 lutego 1922 roku Rada Ambasadorów zdecydowała na wydzielenie z Burgenlandu obszaru plebistytowego, który przekazano Węgrom, a resztę Palatynatu przyłączono do Austrii.
Jeszcze przed opisanymi tu wydarzeniami doszło do wyemitowania pewnej numizmatycznej ciekawostki. Istniejąca w Sopronie filia Banku Austro - Węgier w maju 1919 roku wypuściła do obiegu w Burgenlandzie własne banknoty koronowe, które obecnie są traktowane jako pieniądz zastępczy miasta Sopron.
Ale nie był to pieniądz zastępczy. Bank Autro - Węgier emitował banknoty również po rozpadzie tego państwa: dla Węgier do listopada 1919 roku, a dla Austrii września 1922 roku. Poza tym przypadkiem w Sopronie Bank Austro-Węgier żadnych banknotów lokalnych nie wprowadził do obiegu.
tagi: węgry numizmatyka
|
Pioter |
| 13 listopada 2018 19:27 |
Komentarze:
|
gabriel-maciejewski @Pioter |
| 14 listopada 2018 07:34 |
Fantastyczna historia. Numer austro-węgierski nawigatora trzeba szykować
|
saturn-9 @Pioter |
| 14 listopada 2018 10:16 |
Jeszcze przed opisanymi tu wydarzeniami doszło do...
powstania w 1919 roku bardzo czerwonej WRR. Trup cesarstwa austro-węgierskiego przyciągnął różne sępy polityczne. Jak zareagowała wierchuszka miasta Sopron? Bardzo plastycznie. Wypuszczono coś do obiegu co miało zasięg lokalny a wymiar uniwersalny. Miasto wielokulturowe optowało za przeczekaniem burzliwego okresu, gdy nagany w sprawnych dłoniach decydowały o być albo i nie...
Czy to była oferta pod czerwonych od towarzysza Kuna i jego bitnych 'chłopców Lenina' ? Zapewne tak.
Czy w Austrii odczytano to jako secesję od rdzenia niemieckiego? Późniejsze brykanie na scenie potwierdza takie przypuszczenie.
Aby uniknąć odpowiedzialności prawnej zainscenizowano jakieś zamieszanie na scenie. W wyniku dyplomatycznych mediacji pozostało multikulti przy madziarskiej macierzy.
Na pamiątkę tego wydarzenia miasto otrzymało dumny tytuł „najbardziej lojalnego miasta Węgier”.
|
|
Pioter @saturn-9 14 listopada 2018 10:16 |
| 14 listopada 2018 11:13 |
Chyba te papierki nie były ofertą dla Kuhna. Czerwoni towarzysze dorwali się do matryc banku Austro-Węgierskiego i drukowali baknoty 1,2, 25 i 200 koronowe wedle własnego uznania. Próbowali również powołać drugi bank emisyjny na bazie poczty (co później wykonała już nowa władza). Emisja tych banknotów w Sopronie miała raczej na celu przeczekanie przy odcięciu się zarówno od czerwonych Węgier Kuhna jak i od Republiki Niemieckiej Austrii. Pozatym dochodziły do tego jeszcze projekty francuskie oddzielenia Austrii i Węgier pasem, który miał należeć do Czechosłowacji i Jugosławii, a nawet proklamowanie 29.05.1919 Słoweńskiej Republiki Przedmurza, ktora później (6.07.1919) została wchłonięta przez Jugosławię. Dla Węgrów i Niemców, zamieszkujących tereny Sopronu i Burgenlandu, każda opcja, które nie przewidywała ich slawizacji, była do przyjęcia. A podkreślić to można było (jeśli brakło siły militarnej i dyplomatycznej w 1919 roku) choćby wprowadzającąc nowe pieniądze - czyli pokazując, że bankierzy (niechby tylko z tej okolicy - mamy wymienione na banknocie 6 banków z Sopronu i wszystkie urzędy) nie życzą sobie takiego rozwiązania.
|
|
Pioter @saturn-9 14 listopada 2018 10:16 |
| 14 listopada 2018 18:25 |
Jest jeszcze jedna opcja. Banknoty te były skierowane do społeczności międzynarodowej. Wprowadzono je do obiegu 16 maja 1919 roku. W dniach 27-30 maja, w trakcie konferencji pokojowej w Saint-Germain, decydowano o losach Burgenlandu. Ostatecznie mocarstwa w trakcie tej konferencji zdecydowały przyznać Burgenland Austrii w zamian za utracony przez nią na rzecz Włoch Południowy Tyrol. Z inicjatywą tej rekompsenaty wyszedł podobno prezydent Wilson,a przeciwna temu była Francja. Odpowiedzią na amerykańską inicjatywę była z jednej strony (francuskiej) utworzenie z południowego Burgenlandu Słoweńskiej Republiki Przemurza, a z drugiej strony (węgierskiej) Republiki Palatynatu Leithy.