Powróćmy na chwilę do opisu lasów zrobionego przez Pliniusza. A konkretniej przyjrzyjmy się opisowi najwazniejszego drzewa stosowanego do budowy rzymskich okrętów - czyli jodle.

‎Z‎ ‎podciętego‎ ‎modrzewiu,‎ ‎a bardziej‎ ‎jeszcze‎ ‎z‎ ‎jodły,‎ ‎płynie‎ ‎długo‎ ‎sok. Są‎ ‎one‎ ‎z‎ ‎wszystkich‎ ‎drzew‎ ‎najwyższe‎ ‎i‎ ‎najprostsze.‎ ‎Na‎ ‎maszty‎ ‎i‎ ‎drągi‎ ‎żaglowe‎ ‎najlepszą jest,‎ ‎z‎ ‎przyczyny‎ ‎lekkości,‎ ‎jodła.‎ ‎Tym‎ ‎i‎ ‎sosnom‎ ‎jest‎ ‎to‎ ‎wspólnem,‎ ‎iż‎ ‎poczwórny,‎ ‎podwójny,‎ ‎albo‎ ‎też‎ ‎tylko‎ ‎pojedynczy‎ ‎bieg‎ ‎żył‎ ‎mają. Wewnętrzny‎ ‎ich‎ ‎rdzeń‎ ‎daje‎ ‎się‎ ‎łatwo‎ ‎rznąć i‎ ‎jest‎ ‎dobrym‎ ‎dla‎ ‎stolarzy;‎ ‎najlepszy‎ ‎i‎ ‎miększy od‎ ‎innych‎ ‎materyał‎ ‎dają‎ ‎drzewa,‎ ‎mające‎ ‎poczwórne‎ ‎żyły.‎ ‎Biegli‎ ‎poznają‎ ‎je‎ ‎zaraz‎ ‎po‎ ‎korze. Część‎ ‎odziemna‎ ‎jodły‎ ‎nie‎ ‎ma‎ ‎sęków;‎ ‎tę‎ ‎zwilżają‎ ‎powyższym‎ ‎sposobem,‎ ‎obłupują‎ ‎z‎ ‎kory i‎ ‎(obłupaną)‎ ‎sapińską‎ ‎zowią;‎ ‎wyższa‎ ‎część‎ ‎jest sękata‎ ‎i‎ ‎twardsza.‎ ‎Strona‎ ‎północna‎ ‎drzewa‎ ‎jest najmocniejszą.‎ ‎W‎ ‎ogólności‎ ‎zaś‎ ‎materyał‎ ‎gorszym‎ ‎jest‎ ‎z‎ ‎miejsc‎ ‎wilgotnych‎ ‎i‎ ‎cienistych; drzewa‎ ‎stojące‎ ‎w‎ ‎otwartem ‎miejscu‎ ‎wydają gęstszy‎ ‎i‎ ‎trwalszy‎ ‎materyał.‎ ‎W‎ ‎Rzymie‎ ‎przeto‎ ‎przekładają‎ ‎dolne‎ ‎jodły‎ ‎nad‎ ‎górne.‎ ‎Są‎ ‎tak że‎ ‎pomiędzy‎ ‎niemi‎ ‎różnice‎ ‎co‎ ‎do‎ ‎okolic.‎ ‎Na Alpach‎ ‎i‎ ‎Apeniuach‎ ‎rosną‎ ‎najpiękniejsze;‎ ‎podobnież‎ ‎w‎ ‎Grallii‎ ‎na‎ ‎górach‎ ‎Jura‎ ‎i‎ ‎Wogejskich; w‎ ‎Korsyce,‎ ‎Bitynii,‎ ‎Poncie,‎ ‎Macedonii.‎ ‎Gorszemi‎ ‎są‎ ‎eneatyckie.‎ ‎Najgorsze‎ ‎z‎ ‎Farnassu i‎ ‎Eubei,‎ ‎albowiem‎ ‎są‎ ‎one‎ ‎tam‎ ‎gałęziste,‎ ‎skrzywione‎ ‎i‎ ‎łatwo‎ ‎gnijące.‎ ‎Najpiękniejsze‎ ‎zaś‎ ‎cedry‎ ‎rosną‎ ‎na‎ ‎wyspie‎ ‎Krecie,‎ ‎w‎ ‎Afryce‎ ‎i‎ ‎Syryi.‎ ‎Materyał‎ ‎namazany‎ ‎olejkiem‎ ‎cedrowym nie‎ ‎podlega‎ ‎ani‎ ‎robakom,‎ ‎ani‎ ‎zgnieliźnie.‎ ‎Olejek‎ ‎jałowcowy‎ ‎tez‎ ‎same‎ ‎ma‎ ‎własność‎ ‎co‎ ‎cedrowy.‎ ‎W‎ ‎Hiszpanii,‎ ‎a‎ ‎szczególniej‎ ‎u‎ ‎Wakceów, jest‎ ‎jałowiec‎ ‎ogromny;‎ ‎rdzeń‎ ‎jego,‎ ‎gdziekolwiek‎ ‎ou‎ ‎rośnie,‎ ‎jest‎ ‎gęstszym‎ ‎od‎ ‎rdzenia‎ ‎cedru.‎ ‎Tak‎ ‎nazwane‎ ‎sęki‎ ‎w‎ ‎linii‎ ‎wężykowatej są‎ ‎wszystkich‎ ‎drzew‎ ‎widoczną‎ ‎wadą;‎ ‎powstają one,‎ ‎gdy‎ ‎się‎ ‎żyły‎ ‎i‎ ‎gałęzie‎ ‎powikłają.‎ ‎W‎ ‎niektórych‎ ‎drzewach‎ ‎znajdują‎ ‎się,‎ ‎jak‎ ‎w‎ ‎marmurze, węzły,‎ ‎to‎ ‎jest,‎ ‎miejsca‎ ‎tak‎ ‎twarde‎ ‎jak‎ ‎żelazne gwoździe,‎ ‎które‎ ‎psują‎ ‎piły.‎ ‎Niektóre‎ ‎z‎ ‎nich powstają‎ ‎przypadkiem,‎ ‎gdy‎ ‎się‎ ‎w‎ ‎drzewo kamień‎ ‎dostanie‎ ‎lub‎ ‎gałąź‎ ‎innego‎ ‎drzewa wrośnie. [...]

‎Największe‎ ‎podobno‎ ‎aź‎ ‎do‎ ‎tego wieku‎ ‎drzewo‎ ‎widziano‎ ‎w‎ ‎Rzymie;‎ ‎cesarz‎ ‎Tyberyusz‎ ‎kazał‎ ‎je‎ ‎zwieść‎ ‎jako‎ ‎osobliwość,‎ ‎wraz z‎ ‎innem‎ ‎drzewem‎ ‎na‎ ‎wspomniony‎ ‎naumachiar‎ski‎ ‎most;‎ ‎leżało‎ ‎ono‎ ‎tam‎ ‎aż‎ ‎do‎ ‎rozpoczęcia‎ ‎budowy‎ ‎amfiteatru‎ ‎cesarza‎ ‎Nerona.‎ ‎Była‎ ‎to‎ ‎zaś belka‎ ‎modrzewiowa,‎ ‎długa‎ ‎120‎ ‎stóp,‎ ‎gruba wszędzie‎ ‎dwie‎ ‎stopy,‎ ‎Z‎ ‎tego‎ ‎można‎ ‎wnosić‎ ‎o niepodobnej‎ ‎prawie‎ ‎do‎ ‎wiary‎ ‎wysokości‎ ‎całego drzewa‎ ‎az‎ ‎do‎ ‎szczytu.‎ ‎Za‎ ‎mojej‎ ‎pamięci‎ ‎leżała w‎ ‎galeryach placu‎ ‎zgromadzeń‎ ‎ludu‎ ‎belka,‎ ‎równie‎ ‎jak‎ ‎osobliwość,‎ ‎od‎ ‎budowania‎ ‎debilorium (kancellarya‎ ‎wojskowa)‎ ‎przez‎ ‎M.‎ ‎Agryppę,‎ ‎pozostała;‎ ‎była‎ ‎o‎ ‎20‎ ‎stop‎ ‎krótsza,‎ ‎miała‎ ‎półtory stopy‎ ‎grubości.‎ ‎Na‎ ‎okręcie,‎ ‎na‎ ‎którym‎ ‎z‎ ‎rozkazu‎ ‎cesarza‎ ‎Kajusza‎ ‎przywieziono‎ ‎z‎ ‎Egiptu‎ ‎obelisk‎ ‎na‎ ‎watykańskim‎ ‎Cyrku‎ ‎postawiony,‎ ‎wraz z‎ ‎czterema‎ ‎ogromnemi‎ ‎kamieniami‎ ‎tegoż‎ ‎gatunku‎ ‎na‎ ‎podstawę‎ ‎jego,‎ ‎oglądano‎ ‎jodłę‎ ‎szczególnego‎ ‎podziwienia‎ ‎godna;‎ ‎zaiste‎ ‎nic‎ ‎dziwniejszego nad‎ ‎okręt‎ ‎ten‎ ‎nie‎ ‎widziano‎ ‎nigdy‎ ‎na‎ ‎morzu;‎ ‎miał on‎ ‎120000‎ ‎modius‎ ‎soczewicy,‎ ‎zamiast‎ ‎ballastu. Długość‎ ‎jego‎ ‎była‎ ‎prawie‎ ‎tak‎ ‎wielka‎ ‎jak‎ ‎lewa strona‎ ‎portu‎ ‎ostyeńskiego.‎ ‎Tam‎ ‎tez‎ ‎zatopił‎ ‎go Klaudyusz‎ ‎cesarz‎ ‎z‎ ‎trzema‎ ‎gmachami,‎ ‎wysokości wież ‎na‎ ‎nim‎ ‎z‎ ‎prochu‎ ‎puteolańskiego‎ ‎wystawionemi.‎ ‎Grubość‎ ‎tego‎ ‎drzewa‎ ‎obejmowała‎ ‎cztery sążnie‎ ‎w‎ ‎obw‎odzie.‎ ‎Według‎ ‎pospolitego‎ ‎twierdzenia‎ ‎kupują‎ ‎take‎ ‎we‎ ‎maszty‎ ‎po‎ ‎80000‎ ‎sestercyów,‎ ‎a‎ ‎nawet‎ ‎i‎ ‎po‎ ‎więcej,‎ ‎jodły‎ ‎zaś‎ ‎na‎ ‎tratwy‎ ‎płaca‎ ‎zwyczajnie‎ ‎po‎ ‎40000‎ ‎sestereyów.‎ ‎Powiadają‎ ‎,‎ ‎iz‎ ‎Królowie‎ ‎Egiptu‎ ‎i‎ ‎Syryi‎ ‎w‎ ‎braku jodeł,‎ ‎cedrów‎ ‎do‎ ‎budowania‎ ‎okrętów‎ ‎używali. Największy‎ ‎podobno‎ ‎cedr‎ ‎znaleziono‎ ‎na‎ ‎wyspie Cyprze;‎ ‎Demetryusz‎ ‎spuścił‎ ‎go‎ ‎na‎ ‎budowę‎ ‎jedenastowiosłowego‎ ‎okrętu, długości‎ ‎miał‎ ‎130 stóp,‎ ‎grubości‎ ‎zaś‎ ‎trzy‎ ‎sążnie‎ ‎w‎ ‎obwodzie.‎ ‎Rozbójnicy‎ ‎morscy‎ ‎w‎ ‎Germanii‎ ‎żeglują‎ ‎w‎ ‎czółnach‎ ‎wydrążonych‎ ‎z‎ ‎jednego‎ ‎pnia;‎ ‎niektóre z‎ ‎tych‎ ‎czółen‎ ‎uniosą‎ ‎i‎ ‎trzydziestu‎ ‎ludzi.

Jak więc widzimy za sam maszt do rzymskiego okrętu wojennego należało zapłacić 78,5 kg czystego srebra. Zresztą dziś także machiny wojenne to olbrzymie kwoty.

Jakie jeszcze mamy tu informacje, szczególnie z tych ciekawszych, czyli dotyczących tzw Germanii? Nie licząc transatlantyckiej floty Wenedów, z którą zetnął się już Cezar i opisał ją dla potomnych, Pliniusz opisuje inne jednostki morskie tego ludu. Wydrążone z jednego pnia czółna, na których mogło jednocześnie płynąć około 30 wojowników.

Najstarszą na świecie tego typu łódź znaleziono w Holandii i datowana jest na 8040 pne. Jest długa na 3 metry oraz szeroka na 45 cm. Ale to okres o 8 tysięcy lat wcześniejszy niż opisywany przez Pliniusza, zresztą na tej łodzi akurat 30 osób by się nie zmieściło. Ale na młodszych jednostkach znalezionych w Strzałowie i datowanych na 6 tys lat, o długości 12 metrów, było by łatwiej zmieścić taką ilość ludzi. Co ciekawe jest to jak na razie największy Einbaum czyli czółno wykonane z jednego kawałka drzewa. To jednak też czasy dużo wcześniejsze niż Pliniusz i opisywane przez niego pirackie jednostki Wenedów. Znacznie zaś większe jednotki tego typu były stosowane przez Słowian oraz Rusów w trakcie ich rajdu na Konstantynopol w IX w ne. Te dłubanki mogły pomieścić nawet do 70 osób i wyglądały tak: (To znacznie mniejsza jednostka, stojąca akurat w Świdnicy, ale chodzi mi o typ wykonania).

Jak podają współcześni muzealnicy większość tych czółen wykonana była z lipowego drewna, a stosując żelazne narzędzia można było przygotować taką jednostkę pływającą w ciągu dwu dni (w dwie osoby). Pliniusza zaś pisze o tym, że na budowę rzymskiego okrętu potrzeba było około 100 dni, a Fenicjanom udawało się budować statki w ekspresowym tempie aż 45 dni.

Oczywiście czym innym jest okręt, którego sam maszt kosztuje aż 80 tys sestercji, a czym innym takie małe czółno, budowane w dwa dni. Ale skoro te czółna wystarczały do prowadzenia akcji przeciwko drogim rzymskim okrętom handlowym i wojennym, to w zasadzie Wenedowie zmuszali Rzymian do inwestowania we flotę ogromnych pieniędzy, sami zaś korzystali z dronów morskich. Tanich i łatwych w produkcji, a spełniających swoje zadania.

---

tagi: rzym  morze  las  okręty  wenedowie  pliniusz 

	Pioter
	4 grudnia 2024 08:02

17     1068    10 zaloguj sie by polubić