Bardzo ciekawie się czyta!

Znalazłem taki tekst o Hiperborejach. Tu fragment:

Hyperborea (stgr. Ὑπερβόρεοι) – w mitologii greckiej legendarna kraina, która miała znajdować się daleko na nieokreślonej północy, za siedzibą wiatru północnego – Boreasza. Była to w wierzeniach Greków kraina wiecznej szczęśliwości, raj na ziemi, o błogosławionym klimacie, dającym bez wysiłku wszystko, co trzeba. Jej mieszkańcy, Hiperboreadzi, prowadzili beztroskie i szczęśliwe życie, wolne od chorób i cierpień, a nasyciwszy się nim, odbierali je sobie, skacząc ze skały w morze.

https://pl.wikipedia.org/wiki/Hiperborea

Mapa z zaznaczonymi ciekawymi nazwami, m. in. Hiperborea:

Europa w opisie Pomponiusza Meli

https://pl.wikipedia.org/wiki/Pomponiusz_Mela

Ta mapa to celowa dezinformacja.

Skąd taka informacja? Czy tylko (ważne) własne spsotrzeżenia?

Kolonia Gdańska (Codan) - to jest ciekawe.

Coś mi nie pasowało na tej mapie, ale nie mam takiej wiedzy, żeby stwierdzić co. Dzięki za wyprowadzenie z błędu.

W pierwszym linku też jest mapa - wokół bieguna północnego. Czy ona jest "lepsza"?

W prawym górnym rogu jest wyspa Farre in fulę, a na niej diamentowe góry.

Przepraszam za odejście od tematu trzech Budrysów-Herkulesów. ;))

Mnie zaś wydaje się, że nie jest to mapa, lecz rodzaj rysunkowej wersji opowieści. Rysunek służy jako pewnego rodzaju mnemotechniczny pomocnik do uporządkowania toku opowieści. W takiej potrzebie istotniejsza jest kolejność symboli na określonych kierunkach, niż dokładne rozmieszczenie tych symboli. 

Wyobraźmy sobie ówczesnego podróżnika, kupca, czy żołnierza, także żeglarza, który podróżuje w sposób niejako "tunelowy". Dokładnie widzi co ma po drodze i przy drodze. Od miejscowych (tj. z drugiej ręki) dowiaduje się co jest dalej na lewo, czy prawo. Potem (już trzecia ręka) opowiada to Pomponiuszowi Meli po swojemu najpierw uładziwszy opowieść. Mela zapisuje i to już czwarta ręka. Prawdopodobnie, przed zapisem notuje w formie rysunkowej. Potem kompiluje końcowy rysunek z wielu tak pozyskanych wiadomości o drodze (piąta ręka).

Zanim popatrzyny na północ, zerknijmy na basen Moraz Śródziemnego, o którym Mela i współcześni mieli raczej dokładniejsze informacje, niż te zawarte w rysunku. Popatrzmy na sposób przedstawienia Sycylii. Odpowiada on relacji, że jest to spora wyspa o kształcie trójkątnym. I starczy. Czyż bowiem mogło być możliwe, aby w czasach Meli nie znane były wybrzeża Sycylii, albo Wysp Brytyjskich, w tym, choćby z grubsza, estuarium Tamizy?

Teraz idźmy wybrzeżem od dzisiejszego tunelu pod La Manche. I co znajdujemy? Za Łabą (Albis) jakaś zatoka z mnóstwem wysp a najwieksza nazywa się Codanovia, czyli Skandynawia. W czasach antycznych i potem Skandynawia akurat uważana była za wyspę. Mimo to, brak jakiegokolwiek symbolu odpowiadającego Jutlandii może wskazywać, iż materiałem dla rysunku Meli były jakieś opowieści z n-tej ręki. Żeglarz dostający się na Bałtyk nie mógłby pominąć opisu Jutlandii i cieśnin duńskich. Krótko mówiąc, do ujścia Łaby mamy tylko mitologię podróżniczą. A w końcu, od Wisły, ostrzeżenie: "tu kończy się świat", czyli wyspę Thule niejako na straży krainy Hiperborejczyków.

Ja zatem przyłączam się do oceny @Piotera, że na północy tej "mapy" jest przede wszystkim dezinformacja. Dlatego, po mojemu, to jest tylko pozór mapy. Miejsce umieszczenia owej Codanovii nasuwa nawet podejrzenie, iż bardziej odpowiada terenowi dzisiejszej Holandii, ale przed jej osuszeniem. "Mapa" zupełnie przestaje się zgadzać z terenem. Do ustalenia pozostaje, czy wynika to z opowieści mitologicznych swobodnie wkomponowanych do geografii dalekich ziem ledwo co znanych, czy też niezgodność ta celowo została skomponowana w celu ukrycia wartościowych (handel!!!) informacji terenowych.

Julandię musieli znać doskonale, skoro w 5 r ne na Bałtyk wpłynęła flota rzymska oraz zbudowano dwa forty blokujące wyjście z Zatoki Szczecińskiej. Dlatego to, co widzimy, jest pewnie tylko luźną reinterpretacją oryginalnej pracy Meli. Zresztą wystarczy sobie przypomnieć, że opisując szlak bursztynowy Ptolemeusz celowo poprzestawiał współrzędne geograficzne miast leżących poza Imperium Romanum.

Może tsunami wysokie do ok. 200 m fala po wybuchu wulkanu na wyspie Thera (Santoryn) 1.600 lat p.n.e.

Właściwe określenie czasu  według zdarzeń brzmi: "najwyżej w 50 lat po potopie, który nawiedził Helladę za życia Deukaliona, przybył z Krety Klymenos, syn Kardysa. Potomek Heraklesa Idajskiego. Urządził igrzyska olimpijskie" i tak dalej. To oznaczałoby, że Kreteńczycy (Minojczycy), gdy nieco pozbierali się po potopie, usiłowali z powrotem przejąć przywództwo Hellady, lecz bez powodzenia.

Najpewniej masz rację. Czy bowiem znamy rysunek /"mapę"oryginalną, tj. spod ręki samego Pomponiusza Meli? Czy on w ogóle sporządził był taki rysunek? Tego nie wiem, bo wymagałoby dostępu do oryginalnego wydania dzieła. Ale raczej nie sporządził.

Rysunek / "mapa", którą się tutaj zajmujemy pochodzi od F.Nansena interpretatora (1911 r.) dzieła Meli. Spróbował on narysować (zilustrować) to, co Mela napisał. To właściwie nawet nie ilustracja, a schemat. Inna taka próba, to nieco wcześniejszy rysunek Konrada Millera z roku 1898. W obu przypadkach interpretacje odcinają się od wiedzy współczesnej dla samych interpretatorów pokazując stan wiedzy samego Meli. Wiedzy ujawnionej w treści jego dzieła.

A na wiedzę Meli składały się odziedziczone, wcześniejsze, a rozproszone wiadomości o geografii plus domysły samego Meli z rozproszonych źródeł jemu samemu współczesnych, w tym ze żródeł niegeograficzych. Z punktu widzenia dostępu do wiedzy z czasów jemu współczesnych, to Mela był prowincjuszem. Mieszkał w dzisiejszej Hiszpanii. Dlatego jej geografię znał najlepiej, bo osobiście. Widać to po szczegółowości opisu Meli dla Hiszpanii. Im zaś dalej od Pirenejów na północ, to tym mniej wiedzy, a więcej domysłów. Oczywiście za wyjątkiem szczegółowości terenów wcześniej opisanych w historycznych przekazach Herodota, Ksenofonta, itp., a więc w opisach przez Melę odziedziczonych.

Ta druga interpretacja (ładuje się nieco dłużej, ale ładnie powiększa się): Mela u Konrada Millera

Czyli te kretyńskie wyolbrzymienie M. Azowskiego względem M. Czarnego to taka INTERPRETACJA XIXw? Keśli tak, to te wszystkie mapy można wrzucić do kibla.

Czyli żasnych oryginalnych map z antyku nie ma i wszystko to, co nam suflują jako mapy ze starożytności to takie luźne rekonstrukcje. Oczywiście nie wierzę, że wszystkoe przepadły, zniszczone zostały, spalone itp. Po prostu podejrzewam, że ktoś je dobrze schował, bo ich szczegółowość i zaawansowanie, a także nazewnictwo i rozmieszczenie różnych krain, miast i ludów, mogłoby być wielce kłopotliwe dla uniwersyteckiej hagady. 

Na pewno istniały całkiem dokładne mapy niewielkich terenów. Lecz mapy całego świata oddawałyby wtedy próby uporządkowania wyobraźni o faktach.

Określenie "niewielkich terenów" należy stosować elastycznie. Z punktu widzenia całej geografii niewielką byłaby np. mapa Nilu z terenami uprawnymi i zamieszkałymi. Z tym, że po co byłaby ówczesnym taka mapa Nilu, gdy przydatniejsze byłoby opisanie Nilu jak u Herodota. Czyli co, po czym, kolejno widać na brzegach, gdzie jaka katarakta i tak dalej, plus co się na rzece dzieje (np. W Nilu wiele krokodyli jest, bo Egipcjanie ich nie zabijają uważając za święte). 

Na stosowaniu portolanów, a w ogóle na technikach nawigacji od-średniowiecznej ja się nie znam. Tym bardziej na technikach sporządzania takich map. Niemniej, nie mogły powstawać dopóki brakowało narzędzia namiarowego w postaci kompasu. Nie jestem pewny, ale coś mi śpiewa, że jeszcze wcale nie tak dawno takie mapy popularnie nazywano "mapami kompasowymi" (?).

Kompas nie tylko pozwalał na zorientowanie rysunku obserwowanego lądu w kierunku północy kompasowej. Pewnie dlatego wraz z portolanami nastąpiło upowszechnienie orientowania map ("góry" mapy) w kierunku północy. Wtedy już odpadało narysowanie Morza Czarnego i Azowskiego w kierunku wprost północnym od Egejskiego bez przesunięcia na wschód. 

Ale kompas pozwalał też na ustalanie wzajemnej (względem siebie) pozycji kątowej obiektów lądowych zaznaczanych na mapie. Pod jakim kątem leży obiekt A względem obiektu B, itd.? Wszystkie zaś namiary kątowe mogły być odnoszone do tego samego namiaru, tj. północy kompasowej. Pewnie dlatego rysowany obraz linii brzegowych stał się prawie dokładny. Niemniej, im szerzej ten sam arkusz mapy sięgał na północ, to musiał pojawiać się problem odwzorowania "na płaskim" kulistości ziemi. Chyba więc nie byłoby możliwe narysowanie mapy Pomponiusza Meli w technice portolanowej z zachowaniem dokładności pomiarowej, czy kątowej.

W każdym razie, gdy żegluga ciągle raczej polegała na trzymaniu się blisko brzegu, portolany były bardzo pomocne i w takiej potrzebie bardzo szczegółowe i dokładne. Gdyby zaś ktoś żeglował przez szerokie morze, powiedzmy z Krety do Aleksandrii, to wiedziałby jaki kurs kompasowy obrać. Przynajmniej z grubsza.

Chyba na wszystkich jest tam, gdzie trzeba. Codanovia to raczej Zelandia niż Hdańsk.

No nie wiem. Od swej zachodniej strony ta zatoka z Codanovią zaczyna sie od takiego "rożka", że może to wreszczie jakaś Jutlandia. Dopóki nie zobaczę Jutlandii, to jak mogę rozpoznawać Bałtyk?

Vistula rzeczywiście jest, gdzie ma być. Ani w lewo, ani w prawo.

To wygląda na to, że na przełomie 19 i 20 wieku nastąpiła jakaś epidemia ilustrowania Pomponiusza Meli. W sumie to były szalone czasy z obfitością tzw. privat-docentów niezwykle płodnych i wydających prywatnie, bo uniwersytety nie dawały rady ich pomieścić.

Ja nie wiem, czy kiedykolwiek wcześniej tyle osób na raz zajmowało się dociekaniami dysponując warsztatem na już nowoczesnym poziomie naukowym. Ta obfitość jest ciekawym tematem sama w sobie. Można ją pacyfikować epitetem "przyczynkarstwo", ale czymże przy tamtym przyczynkarstwie są dzisiejsze badania w naukach humanistycznych, nieprawdaż. 

i jakie to  proste.

Jest.

Nie musieli mieć kompasu. Uczyli się nawigacji z położenia gwiazd. Temu służyły te "świątynie" z różnymi astronomicznymi artefaktami. 

Sam opis to za mało. Proszę spróbuj dziś chodzić tylko z przewodnikiem w ręku, bez mapy. Po górach może i by się dało, bo dużo punktów orientacyjnych. Ale na nizinach? Albo na morzu? Musiały być mapy. Nogły być ryte w drewnie.

Nie przesadzajmy. Dwa przypadki to jeszcze nie epidemia. Konrad Miller jest autorem książki "Mappae mundi: Die ältesten Weltkarten" Stuttgart 1898, więc nie ma nic dziwnego w tym, że poświęcił nieco uwagi Pomponiuszowi, a Nansen, w 1911 roku profesor oceanografii, zajmował się wtedy historią wypraw polarnych i ta mapa mogła służyć mu po prostu za ilustrację tezy, że horyzont geograficzny starożytnych autorów sięgał na północ właśnie tak daleko, jak widzimy na obrazku.

Jeszcze lepiej to widać na całkiem współczesnej, komputerowej wizualizacji.

https://www.manto-myth.org/blog/the-mapping-of-pomponius-melas-chorographia

(Link daję luzem, bom w podróży, jedynie że smartfonem i nieregularnym dostępem do Internetu. Proszę o wybaczenie literówek i ewentualnych poprawek inteligentnego inaczej spell checkera ;)