Jak napisałem nie będę komentować doniesień o żarówce, bo to tylko nieistotna ciekawostka z Rzymu zamieszczona w angielskiej kronice. I sprawa nie dotyczy antyku, a XII wieku, ale to też drobny i nieistotny szczegół.

Mnie interesuje w tej notce obieg informacji. A jeśli nie ma Pan w tej sprawie nic do napisania, to proszę nie komentować tej notki.

To czy coś zostało odbite na sztaludze z ułożonej czcionki, czy zostało przepisane przez skrybów w takiej samej ilości egzemplarzy jest zupełnie nieistotne dla definicji druku ulotnego.

A plotkami akurat się zarządza i wykorzystuje do własnych celów - ośmieszenia przeciwnika, rzucania bezzasadnych oskarżeń, czy wysuwania pewnych roszczeń.

Wie Pan do czego kancelaria Wilhelma Zdobywcy wykorzystała tę niewinną informację o tych nieszczęsnych zrośniętych kobietach? Wykorzystano je jako wróżbę, że Anglia i Normandia to jedno ciało, wyrastające ze wspólnych podstaw, i że z chwilą gdy jedna z nich zginie, to drugą czeka dokładnie taki sam los.

Żeby coś takiego jak druk ulotny mogło w ogóle funkcjonować, potrzebny jest tani surowiec, tania technika powielania i wystarczająco duża liczba odbiorców, umiejących takie druki odczytać. Kiedy umierał Wilhelm z Malmesbury, nie było w Europie nawet jednej papierni. Pierwsza powstała kilka lat później i to w arabskiej Andaluzji. Dopiero na XIII stulecie przypadają nieśmiałe początki tego przemysłu we Włoszech, a na następne - w reszcie Europy. W Anglii pierwszą papiernię założono w 1432 roku (prawie 200 lat po śmierci Wilhelma!) w Herford. Akurat w porę, żeby było na czym drukować, kiedy w końcu pojawił się druk, bo masowe przepisywanie ulotek przez skrybów lepiej od razu między bajki włożyć. I na czym mieliby oni je przepisywać? Na pergaminie? Kronika Wilhelma to naprawdę nie jest druk ulotny w żadnym, nawet najbardziej przenośnym znaczeniu tego określenia.

Szczegółów działania departamentu plotki w angielskiej kancelarii królewskiej pewnie się nie doczekam, poza ogólnikowym "się wie, że takimi rzeczami się zarządza", ale odnośnie  wykorzystania jako wróżby doniesienia o syjamskich bliźniaczkach z Normandii, to opacznie zrozumiał Pan brata Wilhelma. Wymowa tej metafory jest dokładnie odwrotna, choć nie została sformułowana wprost: dla Anglii Normandia jest tylko ciężarem, którego dalsze utrzymywanie prowadzi do zguby i lepiej byłoby odciąć się od tej fatalnej unii. O żadnych "wspólnych podstawach" nie ma mowy.

"Wielu było zdania, a niektórzy nawet pisali, że kobiety te uosabiały Anglię i Normandię, które, choć oddzielone położeniem, są jednak zjednoczone pod jednym panowaniem. Wszelkie bogactwa gromadzone przez te kraje płyną do jednego ujścia, gdzie pochłania je albo pazerność książąt, albo dzikość okolicznych narodów. Anglia, jeszcze energiczna, wspiera swoim bogactwem Normandię, teraz martwą i prawie zgniłą, do momentu, gdy sama być może upadnie pod przemocą łupieżców".

Wiemy do czego była potrzebne wstawki o sposobie powoływania na biskupstwa ludzi niegodnych tego przez cesarza Henryka III czy wstawki o współpracy papieża Sylwestra II z szatanem. To akurat odpryski toczącego się na kontynencie sporu o inwestyturę, który ostatecznie cesarz Henryk IV przegrał. Te plotki to była bardzo ważna broń propagandowa po obu stronach.

Wstawka o odkryciu grobowca Pallasa, czy inne podobne wstawki o skarbach zakopanych w Rzymie przez samego Oktawiana, miały na celu zaś przykryć rabunek dokonywany przez Normanów w Anglii, dewastacjami zabytków dokonywanych przez samych Anglików szukających jakichś porzymskich skarbów ukrytych być może na Wyspie. Wywołując gorączkę złota uzyskano efekt zrównania propagandowego poczynań Anlo-Sasów czy Brytów z poczynaniami najeźców z Normandii.

Czepia się Pan nieistotnych szczegółów. O papierze pisał juz Pliniusz, więc technologia jego produkcji była znana co najmniej od tysiąca lat (a nawet wcześniej). Brak potwierdzonych w okolicy papierni świadczy tylko o tym, że takie dane nie przetrwały do naszych czasów (albo, co bardziej prawdopodobne, nikomu z certyfikatami nie chciało się ich szukać). Ostatecznie pisać można również na płótnie (jak potwierdzone mamy w Czechach) czy pokrytej woskiem drewnianej tabliczce (Fenicja, Rzym). To naprawdę jest nieistotny dla zagadnienia szczegół.

Co do odbiorców tych propagandowych tekstów, to chyba też coś tu nie pasuje, bowiem w każdym klasztorze była przecież szkoła ucząca podstaw - czyli pisania i czytania po łacinie.

Co do masowego przepisywania przez skrybów - o tym piszą przecież w antyku. Były firmy specjalizujące się w takiej działalności w Rzymie, które przepisywały księgi Warrona na jego zresztą zlecenie, a ten wysyłał odebrany towar do odbiorców, którzy za to zapłacili.

<<<Bo nic tak nie mobilizuje wdpópnoty jak emocje. >>>

Które to emocje najszybciej wspólnotę rozbić potrafią. Wspólny biznes jako składnik spoiwa się przydaje czasem. 

No tak, to prawda, że najczęściej komentuję pod wpisami pana Piotera. Po prostu najczęściej on sam z niemałą asertywnością (to eufemizm) porusza się po terytoriach, którymi się interesuję,  czuję się na nim jako tako pewnie i sądzę - może niesłusznie, ale szczerze - że coś do takiego czy innego tematu mogę wnieść. I nie gram asami "z rękawa", tylko z łatwych do zweryfikowania źródeł.

Nie przyszłoby mi do głowy, żeby np. komentować czyjeś osobiste impresje i wspomnienia (a są i takie blogi) albo wpadać w środek dyskusji o polityce Chin względem Afryki.

Trzy ostatnie zdania pańskiego komentarza zignoruję, bo nie odnajduję się w tym stylu polemiki. Przetłumaczyć na polski? Pan Pioter może mnie oczywiście w każdej chwili odciąć od dalszych dyskusji na jego blogu, czyli po prostu zbanować. Nie dążę do tego, ale mój świat nie legnie przez to w gruzach. ;)

PiD = PiS

Powaga zabija powoli