No właśnie. Dlaczego stoją akurat w tym miejscu, a nie gdzie indziej?

A odpowiedź na to pytanie jest w zasadzie bardzo prosta. Bo są zbyt ciężkie aby przewieść je do Londynu i ustawić w British Museum.

To oczywiście taki żart. Ale tylko taki sobie. Zajmniemy się dziś bowiem czymś bardzo ważnym, bo sposobem w jaki można ograbić z zabytków jedną z najstarszych cywilizacji świata. Czyli właśnie Egipt. A opowie nam o tym akurat Pliniusz opisujący tamtejsze obeliski.

Około‎ ‎Syeny‎ ‎zaś‎ ‎w‎ ‎Tebaidzie,‎ ‎znajduje się‎ ‎Syenite,‎ ‎który‎ ‎przedtem‎ ‎Pyropoecilos zwano.
Niegdyś‎ ‎ubiegali‎ ‎się‎ ‎królowie‎ ‎stawiać‎ ‎z‎ ‎tego‎ ‎kamienia‎ ‎kolumny,‎ ‎które‎ ‎obeliszkami‎ ‎zwali‎ ‎i‎ ‎bóstwu‎ ‎słońca‎ ‎poświęcali;‎ ‎Tak‎ ‎były‎ ‎zrobione,‎ ‎iż‎ ‎wystawiały‎ ‎promienie‎ ‎słońca,‎ ‎jak to‎ ‎nazwisko‎ ‎pokazuje.
Pierwszy‎ ‎z‎ ‎wszystkich,‎ ‎który‎ ‎je‎ ‎zaczął, (stawiać)‎ ‎był‎ ‎Mestres,‎ ‎który‎ ‎panował‎ ‎w‎ ‎mieście słońca‎ ‎i‎ ‎któremu‎ ‎to‎ ‎we‎ ‎śnie‎ ‎nakazano;‎ ‎okoliczność tę‎ ‎zanotowano‎ ‎w‎ ‎napisie,‎ ‎albowiem‎ ‎rzeźba‎ ‎owa i‎ ‎obrazy,‎ ‎które‎ ‎widzimy‎ ‎są‎ ‎literami‎ ‎egipskiemi.
Potem‎ ‎i‎ ‎inni‎ ‎królow‎ ‎ie‎ ‎wystawiali‎ ‎obeliszki‎ ‎w‎ ‎mieście‎ ‎przytoczonem;‎ ‎Sothis‎ ‎w‎ ‎liczbie‎ ‎cztery,‎ ‎wysokie‎ ‎na‎ ‎czterdzieści‎ ‎ośm ‎kubitus;‎ ‎Ramizes‎ ‎zaś,‎ ‎za‎ ‎którego‎ ‎pauow‎ania‎ ‎Ilium zdobyto,‎ ‎na‎ ‎czterdzieści‎ ‎ku‎bitus.‎ ‎Oddaliwszy się‎ ‎ztąd,‎ ‎wystawił‎ ‎tam,‎ ‎gdzie‎ ‎była‎ ‎stolica‎ ‎Mnevis‎ ‎inny‎ ‎obeliszek‎ ‎wysoki‎ ‎90‎ ‎stóp,‎ ‎a‎ ‎po‎ ‎każdej‎ ‎stronie‎ ‎mający‎ ‎po‎ ‎cztery‎ ‎kubitus.‎ ‎Powiadają,‎ ‎że‎ ‎dzieło‎ ‎to‎ ‎robiło‎ ‎120000‎ ‎ludzi.‎ ‎Sam król‎ ‎mając‎ ‎go‎ ‎postawie‎ ‎i‎ ‎obawiając‎ ‎się,‎ ‎aby machiny‎ ‎ciężarowi‎ ‎nie‎ ‎wystarczały,‎ ‎kazał‎ ‎swego‎ ‎syna‎ ‎do‎ ‎wierzchołka‎ ‎przywiązać‎ ‎dla‎ ‎zwrócenia‎ ‎uwagi‎ ‎rzemieślników‎ ‎na‎ ‎większe‎ ‎jeszcze‎ ‎niebezpieczeństwo‎ ‎i‎ ‎aby‎ ‎ocalenie‎ ‎syna‎ ‎przez‎ ‎budowników,‎ ‎pomogło‎ ‎także‎ ‎kamieniowi.‎ ‎Gdy‎ ‎król Kambizes‎ ‎miasto‎ ‎to‎ ‎zdobył‎ ‎i‎ ‎płomień‎ ‎do‎ ‎podstawy juźż ‎obeliszka‎ ‎dochodził,‎ ‎kazał‎ ‎z‎ ‎szacunku‎ ‎dla‎ ‎tej‎ ‎bryły,‎ ‎ogień‎ ‎zagasić,‎ ‎on‎ ‎który‎ ‎na‎ ‎miasto‎ ‎nie‎ ‎miał‎ ‎żadnego‎ ‎względu.
Są‎ ‎jeszcze‎ ‎dwa‎ ‎inne‎ ‎obeliszki,‎ ‎jeden wystawiony‎ ‎przez‎ ‎Smarresa,‎ ‎drugi‎ ‎przez‎ ‎Erafiusza‎ ‎bez‎ ‎żadnych‎ ‎znaków,‎ ‎na‎ ‎czterdzieści ośm‎ ‎kubitus‎ ‎wysoki.‎ ‎Ptolemeusz‎ ‎Filadelfus wysławił‎ ‎w‎ ‎Alexandryi‎ ‎obelisk‎ ‎na‎ ‎ośmdziesiąt kubitus,‎ ‎którego‎ ‎król‎ ‎Nektabis‎ ‎czysto‎ ‎wyciąc‎ ‎kazał‎ ‎ale‎ ‎zwiezienie‎ ‎i‎ ‎wystawienie‎ ‎kosztowało‎ ‎daleko‎ ‎więcej‎ ‎pracy,‎ ‎niż‎ ‎wyrąbanie. Niektórzy‎ ‎powiadają,‎ ‎że‎ ‎architekt‎ ‎Satyrus prze‎wiózł‎ ‎go‎ ‎na‎ ‎tratwie;‎ ‎według‎ ‎Kalistenesa pewien‎ ‎Fenix,‎ ‎wyprowadziwszy‎ ‎z‎ ‎Nilu‎ ‎kanał aż‎ ‎do‎ ‎miejsca,‎ ‎gdzie‎ ‎obeliszek‎ ‎leżał.‎ ‎Ten‎ ‎miał dwa‎ ‎szerokie,‎ ‎otwarte‎ ‎statki‎ ‎stopowemi‎ ‎z‎ ‎tegoż‎ ‎kamienia‎ ‎kwadratami‎ ‎tak‎ ‎dalece‎ ‎naładować, iż‎ ‎ciężar‎ ‎ich‎ ‎dwa‎ ‎razy‎ ‎tyle‎ ‎wynosił,‎ ‎co‎ ‎ciężar obeiiszka,‎ ‎a‎ ‎tem‎ ‎samem‎ ‎także‎ ‎ciężar‎ ‎był‎ ‎podwojony;‎ ‎te‎ ‎tedy‎ ‎statki‎ ‎mogły‎ ‎podpłynąć‎ ‎pod obeliszek,‎ ‎który‎ ‎obydwoma‎ ‎końcami‎ ‎na‎ ‎brzegach‎ ‎kanału‎ ‎leżał;‎ ‎potem‎ ‎kazał‎ ‎kwadraty‎ ‎odładować;‎ ‎statki‎ ‎się‎ ‎podniosły‎ ‎i‎ ‎przyjęły‎ ‎przeznaczony‎ ‎ciężar.‎ ‎(Mówi‎ ‎on‎ ‎dalej)‎ ‎że‎ ‎wycięło sześć‎ ‎takich‎ ‎obeliszków‎ ‎w‎ ‎tej‎ ‎samej‎ ‎górze‎ ‎i‎ ‎że artystę‎ ‎udarowano‎ ‎pięciudziesięciu‎ ‎talentami.‎ ‎Tento‎ ‎jęst‎ ‎ ‎obeliszek,‎ ‎który‎ ‎król‎ ‎wyżej‎ ‎wymieniony z‎ ‎miłości‎ ‎ku‎ ‎swojej‎ ‎małżonce‎ ‎i‎ ‎siostrze‎ ‎Arsinoe na‎ ‎Arsinoeum‎ ‎postawić‎ ‎kazał.‎ ‎Zkąd‎ ‎go‎ ‎zawadzającego‎ ‎żegludze‎ ‎niejaki‎ ‎Maximus,‎ ‎wiełkorządzca‎ ‎Egiptu‎ ‎do‎ ‎Rzymu‎ ‎na‎ ‎rynek‎ ‎przeniósł,‎ ‎uciąwszy‎ ‎mu‎ ‎koniec,‎ ‎a‎ ‎chcąc‎ ‎przydać wierzchołek‎ ‎pozłacany,‎ ‎czego‎ ‎później‎ ‎zaniechał.
W‎ ‎Alexandryi‎ ‎przy‎ ‎porcie,‎ ‎w‎ ‎świątyni‎ ‎Cezara‎ ‎są‎ ‎dwa‎ ‎inne‎ ‎obeliszki,‎ ‎które król‎ ‎Mestres‎ ‎na‎ ‎42‎ ‎ku‎bit‎us‎ ‎wyciąć‎ ‎kazał. Nadewszystko‎ ‎trudnem‎ ‎było‎ ‎przewieść‎ ‎morzem‎ ‎do‎ ‎Rzymu‎ ‎takowy‎ ‎obeliszek‎ ‎i‎ ‎to‎ ‎dokonano na‎ ‎wypróbowanych‎ ‎okrętach.‎ ‎Ubóstwiony August‎ ‎sprowadził‎ ‎pierwszy,‎ ‎a‎ ‎okręt‎ ‎poświęcił‎ ‎na‎ ‎wieczną‎ ‎osobliwość‎ ‎portowi‎ ‎w‎ ‎Puteoli, ale‎ ‎zniszczył‎ ‎go‎ ‎pożar.‎ ‎Ubóstwiony‎ ‎Klaudiusz kazał‎ ‎na‎ ‎okręcie‎ ‎przez‎ ‎tyle‎ ‎lat‎ ‎zachowanym, na‎ ‎którym‎ ‎Cesarz‎ ‎Kajusz‎ ‎obeliszek‎ ‎przewiózł i‎ ‎który‎ ‎był‎ ‎osobliwszy‎ ‎nad‎ ‎wszystkie,‎ ‎które kiedy‎ ‎na‎ ‎morzu‎ ‎widziano,‎ ‎wystawić‎ ‎wieże‎ ‎z‎ ‎proszku‎ ‎puteolańskiego,‎ ‎zaprowadzić‎ ‎go‎ ‎do‎ ‎Ostyi i‎ ‎zatopić‎ ‎z‎ ‎przyczyny‎ ‎tamtejszego‎ ‎portu;‎ ‎teraz musiano‎ ‎starać‎ ‎się‎ ‎o‎ ‎inne‎ ‎statki,‎ ‎któreby‎ ‎obeliszki‎ ‎w‎ ‎górę‎ ‎na‎ ‎Ty‎ber‎ ‎wprowadziły.‎ ‎Przyczem‎ ‎pokazało‎ ‎się,‎ ‎źe‎ ‎rzeka‎ ‎ta‎ ‎nie‎ ‎mniej‎ ‎ma wody‎ ‎jak‎ ‎Nil;
Ów‎ ‎zaś‎ ‎obeliszek,‎ ‎który‎ ‎ubóstwiony August‎ ‎w‎ ‎wielkim‎ ‎cyrku‎ ‎postawił,‎ ‎wyciętym był‎ ‎za‎ ‎króla‎ ‎Semneserteusza,‎ ‎za‎ ‎którego‎ ‎panowania‎ ‎Pitagoras‎ ‎był‎ ‎w‎ ‎Egipcie;‎ ‎zawierał‎ ‎on, prócz‎ ‎podstawy‎ ‎z‎ ‎tegóź‎ ‎kamienia‎ ‎120‎ ‎stóp‎ ‎i‎ ‎9 cab;‎ ‎ten‎ ‎zaś,‎ ‎który‎ ‎się‎ ‎na‎ ‎polu‎ ‎marsowem ‎znajduje,‎ ‎jest‎ ‎o‎ ‎9‎ ‎stóp‎ ‎mniejszy‎ ‎i‎ ‎dziełem‎ ‎Sezostrysa.‎ ‎Obydwa‎ ‎mają‎ ‎napisy,‎ ‎które‎ ‎w‎ ‎egipskiej‎ ‎filozofii‎ ‎wykład‎ ‎przyrodzenia‎ ‎zawierają.
Ow,‎ ‎który‎ ‎jest‎ ‎w‎ ‎polu‎ ‎marsowem,‎ ‎zrobił‎ ‎ubóstwiony‎ ‎August‎ ‎dziwnie‎ ‎użytecznym,‎ ‎służy‎ ‎on‎ ‎za‎ ‎wskazówkę‎ ‎długości‎ ‎cieni słonecznych,‎ ‎a‎ ‎zatem‎ ‎długości‎ ‎dni‎ ‎i‎ ‎nocy;‎ ‎kazał‎ ‎on‎ ‎podłożyć‎ ‎kamień‎ ‎według‎ ‎wielkości‎ ‎obeliszka,‎ ‎któremuby‎ ‎cienie‎ ‎słoneczne‎ ‎w‎ ‎dniu‎ ‎najkrótszym‎ ‎o‎ ‎godzinie‎ ‎szóstej‎ ‎równe‎ ‎były;‎ ‎na‎ ‎tym zrobione‎ ‎były‎ ‎linie‎ ‎kruszcowe,‎ ‎według‎ ‎których przybywanie‎ ‎i‎ ‎ubywanie‎ ‎długości‎ ‎cieni‎ ‎Codzień spostrzegać‎ ‎można‎ ‎było,‎ ‎rzecz‎ ‎godna‎ ‎wiadomości i‎ ‎płodnego‎ ‎gieniusza‎ ‎matematyka:‎ ‎na‎ ‎wierzchołku‎ ‎umieścił‎ ‎kulę‎ ‎pozłacaną,‎ ‎ponieważ‎ ‎cienie kuli‎ ‎na‎ ‎wierzchołku‎ ‎zbierają‎ ‎się‎ ‎same‎ ‎w‎ ‎sobie, gdy‎ ‎przeciwnie‎ ‎rzucone‎ ‎z‎ ‎końca‎ ‎spiczastości‎ ‎rozpraszają‎ ‎się‎ ‎bez‎ ‎ładu;‎ ‎głowa‎ ‎ludzka,‎ ‎wprowadziła‎ ‎go,‎ ‎jak‎ ‎powiadają,‎ ‎na‎ ‎tę‎ ‎myśl.‎ ‎Lecz‎ ‎te obserwacye‎ ‎nie‎ ‎zgadzają‎ ‎się‎ ‎już‎ ‎od‎ ‎trzydziestu lat‎ ‎prawie,‎ ‎bądz‎ ‎to,‎ ‎że‎ ‎bieg‎ ‎słońca‎ ‎nie‎ ‎jest‎ ‎jednostajny‎ ‎i‎ ‎zmienił‎ ‎się‎ ‎według‎ ‎pewnej‎ ‎własności‎ ‎nieba,‎ ‎bądz‎ ‎też,‎ ‎że‎ ‎ziemia‎ ‎oddaliła‎ ‎się‎ ‎nieco‎ ‎z‎ ‎swego‎ ‎środka,‎ ‎jakto‎ ‎słyszę,‎ ‎że‎ ‎w‎ ‎wielu miejscach‎ ‎spostrzeżono;‎ ‎bądz,‎ ‎że‎ ‎tylko‎ ‎kompas upadł,‎ ‎acz‎ ‎mówią,‎ ‎iż‎ ‎tyle‎ ‎jest‎ ‎w‎ ‎ziemię‎ ‎wbity, ile‎ ‎jest‎ ‎wysokim‎ ‎ciężar‎ ‎włożony.
Trzeci‎ ‎stoi‎ ‎w‎ ‎Rzymie‎ ‎na‎ ‎Watykanie w‎ ‎cyrku‎ ‎Kajusza‎ ‎i‎ ‎Nerona,‎ ‎cesarzy;‎ ‎jest‎ ‎on‎ ‎jedyny ‎co‎ ‎był‎ ‎zrobiony‎ ‎na‎ ‎podobieństwo‎ ‎tego, który‎ ‎zrobił‎ ‎Nunkoreusz,‎ ‎syn‎ ‎Zezostrysa.‎ ‎Po nim‎ ‎jest‎ ‎jeszcze‎ ‎jeden‎ ‎na‎ ‎sto‎ ‎ku‎bitus‎ ‎wysoki, którego‎ ‎odzyskawszy‎ ‎po‎ ‎ślepocie‎ ‎wzrok‎ ‎z‎ ‎rozkazu‎ ‎wyroczni‎ ‎słońcu‎ ‎poświęcił.

Tak więc widzimy, że wszystkie nowoczesne imperia kontynuują tradycje Rzymu (który pewnie w tym zakresie kontynuował tradycje Macedonii, Persji i Asyrii), a z których główną jest grabież podbitych terytoriów.

---

tagi: rzym  egipt  transport  antyk  pliniusz  obelisk 

	Pioter
	11 września 2024 07:30

28     1600    8 zaloguj sie by polubić