Historyja, jako Sowiźrzał margrabię heskiego swoim malowaniem zwiódł, powiedając:
„Kto by bękartem był, ten mego malowania widzieć nie może”

Dziwne a roźliczne rzeczy wymyślał Sowiźrzał w heskiej ziemi, dlatego że już niemałą część saskiej ziemie był schodził, a wszędzie go znano i przed swym łotrostwem, <co robić> dalej, nie wiedział.
A tak się skłonił do heskiej ziemie.
Przyszedł do Marburku, do dworu margrabie, który ujźrzawszy go, pytał, co by za mistrz był. On powiedział:
– Miłoś[ciwy] panie, jestem ja nieprostej nauki mistrz.
Temu pan był barzo rad, mniemając, żeby około alchimijej rozumiał, bo się sam około niej rad bawił. Pytał go, jeśliby takowym mistrzem był.
Odpowiedział Sowiźr[zał]:
– Miłościwy panie, nie jestem ja takowym, alem ja jest malarz niepospolity, a moja robota wywyższa inne wszytkie.
Margrabia rzekł:
– Okaż nam którą mistrzowską sztukę.
Sowiźrzał rzecze:
– Rad to uczynię, miłościwy panie.

I miał przy sobie nieco chustek malowanych na urząd, których w flanderskiej ziemi był nakupił. Dobywszy ich z woreczka, margrabi je ukazał, które malowanie barzo się mu spodobało. Rzekł k niemu:
– Miły mistrzu, co chcesz wziąć a nam ten pałac pomalować? A napierwej skąd margrabiowie ziemie heskiej poszli, a jako się złączyli z królem węgierskim i z innymi książęty i pany, a jako temu dawno jest, abyś nam to, jako sam nalepiej rozumiesz, wyprawił.
Sowiźrzał odpowiedział:
– Miłoś[ciwy] panie, tak jako mi tę robotę przekładacie, będzie czterysta złotych kosztowała.
Margrabia rzekł:
– Już się ty o ten koszt nie troszcz, jedno nam to pilnie a dobrze spraw – my tobie dobrze zapłacimy i jeszcze udarujemy.
Sowiźrzał takową mowę na się przyjął i przy tym został. Margrabia, niżli co począł, sto złotych jemu dać musiał, aby sobie farby nakupił i towarzyszów sobie nabył.

Nabywszy już sobie czeladzi, ku robocie się gotował i wymówił to sobie u margrabie, aby żaden człowiek na pałac nie chodził, póki by z swą czeladzią robić nie przestał, by mu fantazyjej nie przeszkodzili, na co margrabia zezwolił. Potym Sowiźr[zał] z swymi pachołki się zmówił, aby oni tej wszytkiej robocie dali pokój:
– Niech ja po swej woli robię, nie trzeba wam koło tego myślić, a przedsię zapłatę swą weźmiecie. Tylko to wasza nawiętsza praca będ<z>ie około warcabów i kart. – Na taką robotę towarzysze radzi zezwolili: barzo temu radzi byli, że próżnując, pieniędzy mieli dostać.

Takowa robota na cztery niedziele trwała, iże margrabia sobie dziwnie myślił, co by ten mistrz przez taki czas i z swą czeladzią zrobił, jeśliby tak strojnie i chędogo jego malowanie było, jakie na próbie ukazował.
Rzekł do Sowiź[rzała]:
– Miły mistrzu, radzi byśmy twoję robotę oglądali, niech z wami tam na pałac pójdziemy, a tę robotę waszę ujźrzymy.
Sowiź[rzał] odpowiedział:
– Miłoś[ciwy] panie, tak Waszej Miłości powiem: bo kto nie jest łoża rządnego, ten nie może mojego malowania widzieć.
Margrabia odpowiedział:
– Mistrzu, to by rzecz niemała była!

A z tą rzeczą na pałac poszli, a Sowiź[rzał] tam na ścienie wielkie prześcieradło był rozciągnął i rozbił, rzekomo malować miał. I pociągnął onej płachty trochę k sobie, a laszczkę białą w ręku trzymając, ścianę ukazował i mówił:
– Panie miłościwy, baczycie, ten mąż to jest napierwszy ziemski margrabia z heskiej ziemie, ten – książę rzymskie był, ten – miał księżnę a panią szlachetnego a wielmożnego Justyniana córkę, księżnę baworską, który potym był cesarzem został. Baczysz tu, miłościwy panie, że z tego poszedł Adolf, a Adolf spłodził Wilhelma Czarnego, Wilhelm spłodził Ludwika onego Cnotliwego, i tak aż do Waszej Miłości. I wiem to pewnie, iże żaden mojej roboty ganić nie może, bom barzo chędogo i pięknymi farbami ten rodzaj wystrychnął.
Margrabia pilnie patrzył na ścianę, a żadnego malowania nie widział ani mógł poznać, tylko białą ścianę. I pomyślił sobie: „By mię bękartem nabarziej miano zwać, tedy ja nic innego nie widzę, jedno białą ścianę”.
A wszak przedsię do Sowiź[rzała] łaskawie mówił te słowa:
– Miły mistrzu, mamy dosyć na waszej robocie, ale wżdy jej obaczyć i rozumieć nie możemy. – I tak z tą rzeczą poszedł z pałacu.

Przyszedł ku swej księżnie. Spytała pana swego, mówiąc:
– Miłościwy panie, cóż wżdy wasz ten nieprzechwalony a znamienity malarz maluje, boście wżdy W[asza] M[iłość] jego robotę widzieli? Co się W[aszej] M[iłości] podoba?
Margrabia odpowiedział:
– Namilsza pani, jego robota mnie się wybornie podoba, bo pilno robi.
Księżna rzecze:
– Miłościwy panie, tedy i my jego robotę oglądać możemy.
Margrabia rzecze:
– Pani miła, słuszna rzecz, jedno, aby to było z mistrzową wolą.
I kazała przed się Sowiź[rzała] zawołać, prosiła go, aby robotę jego mogła oglądać. Sowiź[rzał], przyszedszy, tak jej powiedział, jako książęciu:
– Kto by nierządnego był łoża, ten mojej roboty obaczyć nie może.
W tym pani poszła z siedmią panien i z błaźnicą aż na pałac. To Sowiź[rzał] płachty uchylił jako i pierwej i począł księżnie wyliczać, skąd margrabia poszedł etc. A księżna z swymi pannami milczała, też żadna z nich jego roboty ani chwaliła, ani ganiła, niektórej wżdy żal było, że się jej krzywda wielka od ojca i od matki działa. Na koniec błaźnica jako wszeteczna rzekła:
– Miły mistrzu, ja tu żadnego malowania nie widzę ani obaczyć mogę, bym wiecznie bękartką miała być!
Słysząc te słowa, Sowiź[rzał] dziwnie sobie myślił, tak k sobie mówiąc:
„Już tu źle będzie. Jeśli ta błaźnica pocznie prawdę powiedać, tedy ja muszę wędrować”. I obrócił sobie onę rzecz w śmiech.
W tym księżna z pałacu poszła aż ku panu swemu, który jej spytał, co by się jej to malowanie podobało. Rzekła:
– Miłościwy panie, wszytko mi się dobrze podoba, tak jako W[aszej] M[iłości]. Ale naszej błaźnicy by namniej się nie podoba i tak powieda, że żadnego malowania nie widzi. Takież też i pannom naszym się zda. Boję się, panie miły, że się ten łotr łotrowską łaciną obchodzi.
Takową powieść margrabia sobie rozważał, rzekąc:
– Jakomkolwiek oszukan, to już ma swoje miejsce.
I kazał Sowiźr[załowi] powiedzieć, że:
– Już wszytkie dworzany poślę, aby tę robotę jego oglądali, a tak się ja łatwie dowiem, który jest bękartem, a który nie jest miedzy moim rycerstwem. Takowy żaden mojej łaski nie ma mieć, a wszelakiego sprawiedliwego
spadku ma być oddalon.
Zrozumiawszy Sowiźrz[ał] takiej odpowiedzi, szedł ku swym towarzyszom, dał wszytkim odpuszczenie, potym szedł do pańskiego podskarbiego, kazał sobie jeszcze dać sto złotych, które mu dano. Wziąwszy te pieniądze, poszedł co rychlej z nimi w drogę. Wtórego dnia margrabia pytał się o swego malarza, a on już był zniknął.
Tejże godziny margrabia z swym dworem szedł na pałac, jeśliby który to malowanie mógł widzieć. Ale każdy powiedział, że nic nie widział.

Margrabia, bacząc, że wszyscy malowania nie widzieli, rzekł k nim:
– Już wiemy dobrze, żeśmy oszukani. Dawnom ja myślił, żem z Sowiź[rzałem] żadnej sprawy mieć nie chciał, a wżdy k nam przyszedł,tych dwuset złotych stradać musimy, a on zawżdy łotrem będzie a naszego gruntu się chronić musi.
Tak-że Sowiźr[zał] z Marburku wyszedł i odrzekł się malarzem więcej być.

Nie jest to wbrew pozorom opis obecnych trendów sztuki nowoczesnej w stylu obrazu Malewicza Czarny kwadrat na białym tle, choć również widać w tym rozdziale 22 opowieści o Dylu Sowizdrzale wyraźny sposób na przewalenie budżetu przeznaczonego na propagandę państwową.

W tym rozdziale bowiem opisano to, do czego już doszliśmy w naszych błazeńskich rozważaniach, że cała renesansowa sztuka flamandzka w swej istocie wcale nie jest sztuką, a jest wyłącznie sposobem na szyfrowanie wiadomości. I do tego jej szyfr jest niewidoczy dla ludzi niewtajemniczonych, dla ludzi nierządnego łoża, którzy mają pozostać w nieświadomości.

Dla nas, po dłuższym i uważnym szkoleniu w tej Szkole Nawigatorów, widoczne stały się dopiero pewne szczegóły zawarte w tych obrazach, takie jak sowa czy błazen, i możemy - z dużą dozą prawdopodobieństwa orzec - które renesansowe flamandzkie (i nie tylko) obrazy zawierają treści ukryte - natomiast nie wiem czy uda się nam odcyfrować tę treść poprawnie.

Jak widać na przykładzie tej anegdotki właściwej interpretacji obrazu namalowanego przez Sowizdrzała mogła udzielić wyłącznie błaźnica czyli osoba po takim samym podstawowym szkoleniu. I tylko ona mogła rozpoznać, że w tym konkretnym przypadku, najważniejsze było przytulenie dotacji państwowej za odpowiednie przedstawienie polityki historycznej, natomiast żadnego przesłania, które miało tam być zawarte, wogóle nie ma.

---

tagi: sztuka  błazen  sowizdrzał 

	Pioter
	27 października 2019 20:23

24     1918    10 zaloguj sie by polubić