Jak już wiemy z pobieżnego przyglądania się gwiazdom na Nieboskłonie, aż dwa gwiazdozbiory noszą nazwę Niedźwiedzica. Jeden z nich przedstawia mapę Bałtyku, a drugi Norwegię.

I teraz zaczną się ciekawsze opowieści. Oba te gwiazdozbiory zostały wytyczone wokół gwiazdy polarnej, którą był Thuban, co miało miejsce około roku 2700 pne. Za nadanie tym gwiazdozbiorom nazw odpowiadają Hindusi, a dokładniej występujący w ich mitologii saptarszi, przy czym twierdzono, że siedmiu pierwszych hinduskich mędrców, czyli właśnie owi saptarszi, to gwiazdy wpisane w gwiazdozbiór Wielkiej Niedźwiedzicy. Żeby było jeszcze ciekawie, to słowo rszi w sanskrycie oznacza właśnie niedźwiedzia.

Ale to nie wszystkie ciekawostki. Te gwiazdozbiory od niepamiętnych czasów od Indii aż po Kanadę nazywane są właśnie tym hinduskiem określeniem Niedźwiedź. No ale są miejsca, np nad samym Bałtykiem, gdzie używa się innej nazwy - Wóz. Pierwsza nazwa to określenie nazwy gildii, która opiekowała się tymi szlakami handlowymi, a druga - nasza - to po protsu samo określenie szlaku handlowego i zysków z niego osiąganych.

Mitologii sumeryjskiej czy egipskiej o tych gwiazdozbiorach nie znam, co nie znaczy, że ona nie istnieje. Znam natomiast mitologię grecko-fenicką. Zgodnie z jej zapisami Wielka Niedźwiedzica to nimfa Kalisto, towarzyszka Artemidy, która wpadła samemu Zeusowi w oko. Ale przez to podpadła też dość mocno zazdrosnej Herze. Gdy związek Kalisto i Zeusa zaowocował Arkasem, Artemida (lub w innych wersjach tego mitu Hera) wypędziła dziewczynę i zamieniła ją w niedźwiedzia. W mitach takie zamiany są oczywiście możliwe, ale najprawdopodobniej dziewczyna została przywołana z dworu Artemidy do domu, gdzie postanowiono wydać ją za mąż. Dlatego owoc zakazanego związku musiał wychowywać się sam. Gdy jednak podrósł został wyznaczony na władcę Arkadii, ale pewnego razu wybierając się na polowanie spotkał na swojej drodze niedźwiedzicę, która okazała się być jego matką. Ponieważ Kalisto go rozpoznała i próbował do niego podejść, a młodzieniec nie miał żadnych skojarzeń związanych z matką - zaatakował ją oszczepem, przez co ta zaczęła uciekać, aż trafiła do świątyni Zeusa Likyjskiego, Arkas jednak pobiegł za nią i próbował tam ją zabić, przez co naruszył świętość tego miejsca, i oboje zostali skazani na śmierć. Ulitował się nad nimi jednak sam Zeus i umieścił ich oboje na Nieboskłonie. 

Powinniśmy ten mit interpretować, jako podział dawnego szlaku handlowego, który później został odtworzony przez Hanzę, na dwa: bałtycki i norweski. Czy jednak była to zasługa Zeusa? Mało prawdopodobne, bowiem jego władza nie sięgała aż tak daleko na północ. Opowieści strasznej o wojnie, która około 1300 pne przetoczyła się na Północy (a która znamy choćby z bitwy pod Tollense), i która skutkowała trwałym podziałem szlaku handlowego, a której okruchy znajdujemy też w Iliadzie czy Rangaroku, przedostawały się na jednak południe. A  miejscowi poeci, o ile otrzymywali takie zlecenia od władców, poprawiali wszystko tak, aby dziś nikt już nie był w stanie dojść do pełnej prawdy.

---

tagi: astronomia  bałtyk  mity  norwegia 

	Pioter
	11 marca 2025 05:07

21     1272    18 zaloguj sie by polubić