Czym jest prawo autorskie?

Tak w zasadzie jest to tylko przywilej pozwalający na podpisanie się własnym imieniem przez twórcę, niezależnie od intencji zleceniodawcy. Tylko tyle. Reszta to już tylko późniejsze interpretacje.

A jak Państwo myślicie, od kiedy możemy mówić o ochronie prawa autorskiego? Jeśli spojrzymy do wikipedii (polskiej) to wyśletli nam się data 1886, kiedy to w Bernie przedstawiciele kilku państw, na wniosek Wiktora Hugo, podpisali Konwencję o ochronie dzieł literackich i artystycznych.

No dobrze, wiemy oczywiście, że jest do ściema, bowiem skoro nikt przez tą datą nie podpisywał swoich dzieł to skąd wiemy, że taki da Vinci cokolwiek namalował?

Gdy zmienimy tekst na angielski, to dowiemy się, że koncepcja prawa autorskiego jest związana z rozwojem technik drukarskich i możliwością łatwego kopiowania wszystkiego co wpadnie w ręce drukarzowi.

Czyli mamy w tym przypadku (jak i w powyższym) do czynienia wcale nie z ochroną prawa autora do podpisania swojego dzieła, a z ochroną wynagrodzenia autora za wykonaną pracę. Znowu jakieś pomieszanie pojęć, ale mniejsza z tym.

To jak to w zasadzie było? Od kiedy mamy do czynienia z funkcjonowaniem prawa autorskiego? Bo niewiele egipskich ksiąg i żadne sumeryjskie nie były podpisywane przez ich autorów. W zasadzie jakieś dane na ten temat możemy wyciągnąć z podręcznika prawa napisanego przez Waleriusza Maksymusa. Ten bowiem przytoczył pewną rozprawę w rozdziale O pragnieniu sławy.

Niekiedy zdarza się, że znani mężowie pożądają sławy za wykonanie całkiem drobnych rzeczy. Cóż bowiem innego pragnął dla siebie Gajusz Fabiusz, obywatel z bardzo przecież szlachetnego rodu? Kiedy na ścianach w świątyni bogini Salus, którą jako dzięlkczynne wotum zwniósł Gajusz Juliusz Bubulkus wymalował obrazy, to pod nimi podpisał się swoim nazwiskiem. Takiej bowiem ozdoby jeszcze brakowało sławnej rodzinie, jej konsulatom, jej godnościom kapłańskim i odbytym triumfom! Zresztą człowiek z talentem, oddany nieopodiwedniemu dla swego stanu zajęciu, nie chciał, aby jakąkolwiek jego pracę pokrywało milczenie. Widocznie naśladował przykład Fidiasza, który na tarczy Minerwy umieścił swoją podobiznę w taki sposób, że gdyby ją usunięto, rozpadłby się harmonijny układ całego dzieła.

Tak więc rzymscy prawnicy mieli w tym przypadku trudny orzech do zgryzienia. Musieli bowiem w 302 roku pne zdecydować czy ważniejszy jest fundator czy wynajęty przez niego twórca i na kogo mają spłynąć pochwały podziwiających te końcowe dzieło. Jak widać z powyższego opisu, gdyby trafiło na jakiegoś nawet zdolnego malarza, ale pochodzącego z innej rodziny, nakazano by mu usunąć podpisy. Jednak w tym konkretnym przypadku musiano podejść do tego inaczej i dlatego powołano się na przykład Fidiasza, aby ostatecznie stwierdzić, że artysta, jego dzieło oraz zleceniodawca tego dzieła, stanowią jedność i sława z podziwianego dzieła powinna przypaść im w równych częściach.

Problemem jest dziś jednak, że dzieła, które zachowały się do naszych czasów (te Gajusza Fabiusza akurat przepadły), są oderwane od pierwotnych kontekstów. W większości więc nie znamy ich zleceniodawców, a widzimy tylko podpis artysty umieszczony pod dziełem. Podziwiamy więc pracę końcową, ale nie znamy warunków, które od początku artystę ograniczały.

---

tagi: rzym  malarstwo  mecenat  antyk  prawo autorskie 

	Pioter
	6 lipca 2024 09:37

6     782    8 zaloguj sie by polubić