Jak liczyć lata mniej więcej wiadomo. Prawie każdy lud w starożytności twierdził, że rok składa się z 365 dni.

Ale od czego zacząć liczenie lat? To już jest większy problem.

Można liczyć lata od wstapienia na tron króla. Tyle tylko, że jego następca pewnie też będzie chciałbyć tak uhonorowanym. No więc trzeba jakoś inaczej z tego problemu wybrnąć. Może wybrać jakieś inne wydarzenie? Około III wieku pne w Helladzie zaczęto więc liczyć lata od pierwszej olimpiady w roku 776 pne. Ale to był skutek tego, że w Babilonie wprowadzono w tym właśnie okresie tzw erę Selucydów, czyli rozpoczęto liczyć lata od momentu gdy Seleukos Nikator opanował Babilon (312 pne). Reszta świata jednak posługiwała się każdorazowym liczeniem lat od wstąpienia nowego władcy na tron, przy czym spisywano ich dość dokładne listy, i na tej podstawie później prowadzono badania historyczne.

Czyniono tak nawet w Rzymie czy w Asurze, przy czym tam urzędnicy byli wybierani na roczną kadencję, więc listy te musiały być znacznie dłuższe. No ale Asyria upadła ok 648 pne, a Juliusz Cezar zaprzestał mianowania konsulów w Rzymie, więc ...

Właśnie od czasów Cezara rozpoczęto myślenie nad nowym kalendarzem. W prowincjach rzymskich liczono więc lata od daty ich podboju przez Rzym. W Syrii więc rok 0 przypadał na 63 pne, w Egipcie na 30 pne, a w Hiszpanii na 38 pne. I zaczynało się to wszystko powoli mieszać. Dlatego administracja rzymska szukała jakiegoś sposobu. Marek Terencjusz Warron nakazał więc w I wieku naszej ery liczenie lat od daty zalożenia Rzymu.

No, ale dlaczego od tej daty, a nie innej? Około 250 roku Sekstus Juliusz Afrykański, autor Kroniki Świata wyliczył na podstawie Biblii oraz innych ksiąg historycznych, że stworzenie świata miało miejsce 25 marca 5503 roku pne, a cały świat jego zdaniem miał sięzakończyć w roku 6000 (licząc od początku świata). Jednak nie wszyscy zgodzili się na tę zaproponowaną datę. W V wieku Panodoros i Anonios zaproponowali jako datę stworzenia świata 29 sierpnia 5493 pne. (Newton podobno stwierdził, że jest to bardziej prawdiopodobna data, bowiem wtedy jabłka już były dojrzałe). Przyjęłą się jednak dopiero do powszechnego użytku data obliczona w latach 30-tych VII wieku przez autora Kroniki Paschalnej na rok 5509, co zostało powszechnie zaakecptowane przez Kościół Wschodni i nawet doczekało się cesarskiego edyktu.

A teraz przypatrzymy się temu. Co około roku 6140  (licząc od początku świata) wymusiło taką zmianę kalendarza? No więc po pierwsze Świat skończył się 140 lat wcześniej (jak obliczył Sekstus) i ludzie żyli już w innej rzeczywistości. Jak to możliwe, że nikt tego końca świata nie zauważył? Sekstus musiał więc obliczyć jakiś inny koniec świata, a nie ten opisany w Apokalipsie. Co to mogło być? Co takiego stało się w roku 6000, że można było mówić o końcu świata? Otóż 4 września 476 roku (czyli w roku 5979) niejaki Odoaker obalił cesarza Rzymu Romulusa Augustulusa, po czym zajął jego miejsce jako Flavius Odovacar. Nic specjalnego w zasadzie. Wydarzneie jakich wiele w dziejach każdego imperium. Ale Flavius Odovacar zrobił coś jeszcze. Cztery lata później (czyli w roku 5983) odesłał insygnia cesarskie do Bizancjum. Odokarowi chodziło o pozbycie się łatki uzurpatora, bowiem jako namiestnik Bizancjum nad Italią miałby większe uznanie wśród miejscowej szlachty. Cel swój osiągnął o tyle, że w liście skierowanym do niego cesarz Zenon nazwał go patrycjuszem i polecił przekazać tron rzymski  Juliuszowi Neposowi. Ale jakoś tak nieszczęsliwie się złożyło, że Nepos w tym samym roku zmarł, a Odoaker nawet się postarał i wybił monety z jego wizerunkiem, aby tylko okazać pełną wolę współpracy z Bizancjum. Zenon pewnie jednak coś podejrzewał, bowiem kilka lat później, w 487 roku (czyli w roku 5990), namówił Teodoryka, króla Ostrogotów, do kampanii przeci swemu wasalowi. Ten w końcu w roku 493 (czyli 5596) zmusił Odoakara do zawarcia pokoju, w wyniku którego mieli się podzielić Italią po połowie. Jednak w trakcie uczty wieńczącej negocjacje pokojowe Odoaker wraz z żoną, bratem i synem, został zamordowany przez Teodoryka. Ten zaś nigdy nie odważył się sięgnąć po tytuł cesarza Rzymu.

No dobrze, ale to też zbytnio nie pasuje. Brakuje kilku lat do końca świata. Dlatego właśnie przesunięto stworzenie świata o kilka lat. Ale i wyszło by nam, że teraz mamy rok 6002 zamiast 6000. To nieistotne. W roku 491 (czyli w 6000) zmarł bowiem cesarz bizantyjski Zenon. I właśnie jego śmierć wyznaczono jako datę końca świata. Jego następca bowiem, cesarz Anastazjusz, natychmiast po swojej koronacji odesłał insygnia cesarzy rzymskich Teoderykowi i uczynił go swoim namiestnikiem w Italii. Taodoryk zaś przyjął tytuł Król Ludów rezygnując z tytułu cesarskiego.

No więc sto pięćdziesiąt lat później ktoś zadecydował, że zakończyła się pewna epoka (stara - antiqua) i rozpoczęła się epoka nowa (novus).

Poprawki w kalendarz musiały jednak sięgnąć dalej. Aby uzasadnić całą epokę trzeba było też wybrać jej nowy początek. Więc cofnijmy się o 1000 lat. Mamy teraz rok 509 pne (czyli 5001). W tym roku, zgodnie z zapisami kronik, Rzymienie obalają króla Tarkwiniusza Pysznego i obierają pierwszego konsula. Od tego momentu liczona jest oficjalna rzymska chronologia. Pasuje?

A jeszcze dalej? Teraz musimy sięgnąć do mitologii. Podobno przed naszymi czasami (czyli wiekiem żelaznym) były jeszcze wiek brązowy, srebrny i złoty. Ale wiek o wieku żelaznym mówili już Achajowie pod Troją. Więc wiek żelazny musiałbyć wcześniej. 4001-5000. Zakończył się więc w chwili, gdy rozpoczął się wiek Rzymu. A zaczął? Na pewno nie w chwili zniszczenia Troi. Nawet Owidiusz pisząc Eneidę nie umiejscawiał aż tak daleko w przeszłości tego wydarzenia. W 1506 pne umiera legendarny Kekrops, przedstawiany zazwyczaj w taki sposób. Zgodnie z legendami był on pierwszym królem Aten. Wychodziło by więc, że ten okres miał być erą Aten.

Wynika z tego, że wiek żelaza musimy przesunąć jeszcze o tysiąc lat. na czasy 3001-4000. Co więc wydarzyło się około 2500 pne? Podobno w tym czasie wybudowano piramidy w Egipcie, powstała Asyria, a w Sumerze zaczęły się pojawiać szkoły skrybów. Co czasów wytopu żelaza jeszcze potrzeba poczekać około tysiąca lat.  Mniej więcej w tym okresie pojawia się jednak osadnictwo na wyspie Disko, więc może i nazwanie tej epoki erą żelaza jest słuszne.

Kolejną (licząc wstecz) winnien być wiek brązowy. Kolejne 1000 lat historii opisanej w większości wyłącznie w mitach, czyli okres 2001-3000. Około 3500 pne coś szczególnego miało miejsce? Z tego okresu pochodzą pierwsze zapiski Sumerów i Egipcjan. W zasadzie od tego momentu mamy już w miarę dokładne opisy życia. Mniej więcej też w tym okresie zaczyna się rozpowszechniać wytop brązu.

No dobrze, a wiek srebrny? Też da się tak wytłumaczyć? Obejmować by miał okres 1001-2000, a więc zaczynać się gdzieś około 4500 pne. Ciekawe, że mniej więcej w tym okresie na Sardynii archeologicznie potwierdzone jest wydobycie rud ołowianych, oraz oddzielanie srebra od ołowiu.

A wiek złoty? Wprawdzie najstarsze złote artefakty pochodzą z Varny z około 4600 pne, ale jego użytkowanie miało miejsce wcześniej niż użytkowanie srebra, które rzadziej występuje w postaci rodzimej i wymaga jednak pewnych metod rafinacji.

Oczywiście w pełni zamysłów bizantyjskich władz (i skrybów) nie można odwzorować, ale jak widać można wiele z kaledarza biznatyjskiego wyczytać.

Podzielony był on więc na ery trwające po tysiąc lat o momentu stworzenia świata do czasów współczesnych jego twórcom. Dzielił się na nastepujące okresy: era złota (0-1000), era srebrna (1001-2000), era brązowa (2001-3000), eraz żelazna (3001-4000), era Aten (4001-5000), era Rzymu (5001-6000) oraz Nowa era (po 6000). Ery przed rokiem 6000 umownie nazywano starymi erami (antiqua).

Ale....

Lata leciały. Minęło kolejne tysiąclecie, a apokalipsa nadal nie nastąpiła. Musiano więc jakoś sobie poradzić z tym problemem (pomimo, że w powszechnym użyciu był już zupełnie inny kalendarz - Anno Domini, a i samo Bizancjum też już przestało istnieć). Następne tysiąclecie (siódme już) też trzeba było jakoś określić w tym utrwalonym już systemie er. Dlatego okres 6001-7000 przemianowano na wieki średnie, a po roku 7001 miały nastąpić wieki nowe. I w zasadzie tak już pozostało. Jako datę graniczną (rok 7000) przyjęto więc rok, w którym Krzysztof Kolumb dotarł do Ameryki.

I w zasadzie tak już pozostało. Antyk (czyli okres do roku 6000 - bez podziałów), Średniowiecze (okres 6001-7000) oraz Epoka Nowożytna (po roku 7000).

Ciekawe tylko jak za jakieś 400 lat nazwą naszą epokę, bo era nova ponownie będzie oznaczać czasy współczesne dla tych, którzy będą nazywać epoki.

---

tagi: rzym  ateny  bizancjum  antyk  kalendarz  ery  świedniowiecze 

	Pioter
	27 kwietnia 2023 07:16

16     1187    4 zaloguj sie by polubić