Podczas drugiej wymiany pieniędzy w Republice Serbskiej w Bośni, która miała miejsce w 1993 roku, władze banku emisyjnego stwierdziły, że głównym motywem (zamiast stosowanych do tej pory figur geometrycznych) będzie jeden z bośniackich polityków okresu habsburskiego - Petar Kočić. Jego wizerunek ozdobił więc wszystkie banknoty od 5 tysięcy do 50 miliardów dinarów.

Kim był Petar Kočić (Петар Кочић)? Najprościej byłoby powiedzieć, że literatem i politykiem, ale to tylko niewielka część jego życia.

Petar urodził się 29 czerwca 1877 w rodzinie prawosławnego serbskiego duchownego w jeszcze osmańskiej Bośni. Dwa lata później jego matka zmarła przy porodzie kolejnego dziecka, a ojciec postanowił rozpocząć karierę duchowną, co wiązało się z wstąpieniem do klasztoru. Mały chłopiec, praktycznie sierota, został więc przygarnięty przez zadrugę czyli komunę wiejską. Dopiero w 1888 roku jego ojciec, wówczas już opat klasztoru w Goricy, przypomiał sobie o synu i postanowił go wykształcić. Jednak rodzinie nie dane było długo być razem. Ojciec wkrótce został aresztowany przez policję za prowadzenie demonstracji przeciw arcyksięciu Rudolfowi w Banja Luce, i skazany na 7 miesięcy więzienia. Szkoła klasztorna więc nie mogła dać mu żadnego wykształcenia, ale przyjęto go do szkoły religijnej w Banja Luce, a od 1891 Petar był juz uczniem renomowanego Pierwszego Gimnazjum w Sarajewie, nawet bardzo dobrym uczniem. Jednak będąc w czwartej klasie nagle ze zdyscyplinowanego  i ambitnego ucznia zmienił się w wagaranta i bywalca barów (to opinia jednego z kolegów szkolnych). Po awanturze z naczycielem teologii w Gimnazjum oraz kolejnej z muzułmańskimi uczniami w barze został wyrzucony ze szkoły z wilczym biletem.

Naukę kontynuował więc w Liceum w Belgradzie, które ukończył w 1899 r. Jego czas pobytu w Belgradzie opisuje się zazwyczaj, jako życie w skrajnej nędzy. Świadczyć mają o tym zachowane listy do ojca, w których prosi o przesłanie pieniędzy oraz listy do narzeczonej, w której grozi jej śmiercią w wypadku, gdyby poślubiła kogoś innego. Petar często wspominał, że jako bezdomny w Belgradzie musiał spać na ulicy, aż pewnego dnia obudził go kopniak w brzuch otrzymany od serbskiego policjanta. Przebaczył jednak ten czyn nieznanemu policjatowi, bowiem to czyn tego samego żołnierza, który wkrótce przyniesie zwycięskie sztandary do Bośni, a pewna szorskość ze sstrony władzy wobec swoich obywateli jest zrozumiała. Całe to wydarzenie przeciwstawiał austriackim rządom prawa, które są nie do zniesienia, ponieważ naruszają domyślne nastroje narodowe.

Jesienią 1899 Kočić rozpoczyna studia na wydziale slawistyki Uniwersytetu Wiedeńskiego. Jednocześnie zaczyna pisać opiwiadania i powieści, w których ukazuje ciężką dolę bośniackiego (serbskiego) chłopa, który jest tylko dzierżawcą roli bogatego muzułmanina (ci ostatni stali się wkrótce podporą austriackiej władzy w Bośni - jak przedtem byli podporą władzy osmańskiej). Po ukończeniu studiów przenosi się do Belgradu, a wkrótce do Skopie (w Imperium Osmańskim) gdzie pracuje jako nauczyciel serbskiego, ale w jednej ze swoich satyrycznych nowel umieścił swojego pracodawcę, więc od 1906 roku rozpoczyna pracę w Sarajewie jako sekretarz generalny Prosveta (serbskiego towarzystwa kulturalnego). Włącza się aktywnie do miejscowej polityki, a sarajewska policja opisuje go jako fanatycznego rewolucjonistę, który przewodzi ruchowi austrofobicznemu poświęconemu organizowaniu serbskiego powstania w Bośni. Otrzymuje więc nakaz opuszczenia Sarajewa w ciągu 48 godzin.

Petar udaje się do Banja Luki, gdzie otrzymuje koncesję na wydawanie gazety Otadžbina. Już w pierwszym numerze gazety ostro krytykuje austriackie rządy w Bośni i ich negatywny wpływ na rolę serbskich chłopów. Gazeta zostaje więc zamknięta, a Petar ląduje z wyrokiem w ciężkim więzieniu w Tuzli. Kres odbywaniu kary jak na ironię przynosi amnestia ogłoszona przez cesarza z okazji aneksji Bośni. W 1910 roku w nowym kraju Austro - Węgier ogłoszono wybory parlamentarne, a Petar Kočić zostaje posłem z okręgu Banja Luka. Od 1911 roku pracuje w Radzie Administracyjnej i Kultury Bośni i Hercegowiny (czyli odpowiednika miniserstwa kultury). Jednak od 1912 roku nasilają się jego problemy zdrowotne. W styczniu 1914 roku zostaje przyjęty do szpitala psychiatrycznego z powodu wyczerpania umysłowego. W szpitalu tym umiera dwa lata później - 27 sierpnia 1916 roku.

Ciekawostką jest fakt, że na inspirację Kočićem powoływał się Gawriłło Princip - wykonawca zamachu na arcyksięcia Franciszka w Sarajewie.

Petar Kočić  ponownie trafił na banknoty wydawane dla Republiki Serbskiej w Bośni już po zakończeniu tam działań wojennych w 1998. Tym razem już tylko na jeden nominał:

 

---

tagi: banknoty  bośnia  serbia 

	Pioter
	18 marca 2019 20:47

8     1384    7 zaloguj sie by polubić