Jakiś czas temu w Wydawnictwie Klinika Języka ukazała się książka widoczna powyżej. Chyba nawet jeszcze jest w sprzedaży. Książka ta sprawiła, że zacząłem się zastanawiać nad czymś co znajduje się o około 6 tysięcy kilometrów bliżej niż Indie. Chodzi o twór zwany Przesięką Śląską.Dziś jest to pas lasów pomiędzy Górnym a Dolnym Śląskiem, ale jeszcze w początkach XV wieku był to bardzo ważny obszar strategiczny. Historycy tłumaczą dziś, że pas lasów o szerokości od 8 do 30 km oddzielający dwie krainy Śląskie od siebie miał znaczenie tylko obronne.

Gdyby jednak tak było, to żadna armia okresu średniowiecza nie dałaby rady przebyć tego pasa lasów. A dla armi tamtejszego czasu była to tylko czasowa niedogodność. Przesieka Śląska nie powstrzymała husytów (co możnaby tłumaczyć tym, że była to już armia nowożytna), nie powstrzymała wojsk mongolskich (być może zbyt ruchliwych, dla których ten las nie stanowił przeszkody), ale nawet wcześniej nie powstrzymała nawet wojsk cesarskich - typowej średniowiecznej armii. Wprawdzie skrybowie towarzyszący Fryderykowi Barbarosie porównywali przejście przez Przesiekę Śląską do przekroczenia Alp przez Hannibala, jednak armi cesarskiej wyrąbanie drogi zajęło to tylko 3 dni.

A może aż 3 dni? Czy te 3 dni dałyby szansę na uniknięcie walki lub zebranie odpowiednich posiłków? Chyba nie. Posiłki zawsze mogły utknąć (jak pokazała to armia czeska zdążająca na pomoc wojskom polsko-niemieckim szykującym się do bitwy pod Legnicą) na przykład w tej samej leśnej gęstwinie.

No dobrze. Musiałbyć jakiś inny cel istnienia takiego pasa jak Przesieka Śląska. Szczególnie, że mamy takie jej opisy: "W pewnej odległości od granicy ciągnął się pas tzw. przesieki - splątanego gąszczu leśnego, specjalnie utrzymywanego w stanie uniemożliwiającym jego przekroczenie; tylko w niektórych punktach drogi strzeżone przez specjalne umocnienia, "brony", stwarzały możliwość wyjścia poza przesiekę, na pas graniczny. Kronikarz klasztoru henrykowskiego stwierdza, że "starzy książęta nikomu w ogóle nie pozwalali w tej przesiece niczego wyrębywać", puszcze graniczne, a zwłaszcza przesieka, odgrywały bowiem poważną rolę w obronie kraju. Fryderyk Barbarossa w (...) liście do opata Wibalda ze Stablo opisywał zasieki, budowane przez Polaków w wąskich przejściach wiodących przez puszcze."

Puszcza z naturalnym żywopłotem - celowo uprawianym, który oddziela od siebie dwie części Śląska. Nie wiadomo w zasadzie po co. Bo granice śląskich księstw (i podział na Górny i Dolny) są w zasadzie do tej Przesieki Śląskiej wtórne.Wtórne dla rozumienia celu powstania Przesieki jest nawet przedpiastowski podział plemion słowiańskich na tych terenach. I to pomimo tego, że część historyków twierdzi, że przesiekę tę nakazał budować Henryk Brodaty, aby oddzielić swe państwo od ziem Mieszka Plątonogiego.

Gdy zaczniemy się zagłębiać dalej w przeszłość, możemy, zgodnie z sugestią Gustava Freytaga - XIXwiecznego literata i historyka z Byczyny (leżącej przy samej Przesiece), dotrzeć aż do czasów Imperium Romanum: Płot jest germańskiego pochodzenia i naród braci Wandalów i Burgundów po swoim odejściu również wokół Bazylei i Alzacji takowy pociągnął. W zasadzie patrząc na mapy rozmieszczenia plemion germańskich w I wieku naszej ery miałoby to sens. Ta Przesieka Śląska oddziela ziemie Wandalów i Burgundów od siebie. Tylko w jakim celu? Wielkiego znaczenia militarnego raczej mieć nie mogła (co wykazano wcześniej w tekście, a później w historii wojen na tych terenach). Byłaby to więc granica celna jak ta zaprowadzona w Indiach w XIX wieku? Granica celna, którą opłacało się utrzymywać ponad tysiąc lat? I to pomimo wedrówek ludów z okresu Attyli? Przecież zarówno Burgundowie jak i Wandalowie odeszli z tych terenów. Jedni nad Ren, a drudzy do Kartaginy.Co było tak ważne dla Wandalów, że nie cheili się tym dzielić z Burgundami? Żelazo? Prócz tego, że występuje na Górnym Śląsku i w Małoposce to w takich samych ilościach występuje na Łużycach.

A może chodziło o coś innego? Jeśli jednak popatrzymy na Szlak Bursztynowy, to zauważymy, że akurat omija on Bramę Morawską i idzie przez dawne ziemie Burgundów. Tylko, że opis tego szlaku posiadamy ze sprawozdania z jednej wyprawy, która odbyła się około 65 roku - i która nie podaje żadnych istotnych informacji o prześciu przez ziemie Germanów. Badania archeologiczne mówią jednak, że rzymscy kupcy docierali również do ziem Wandalów przez Bramę Morawską. Zadaniem Przesieki Śląskej było by więc oddzielenie tras kupców? Splątanym gąszczem leśnym szerokim na milę do trzech?

Nie wiem. Brakuje mi odpowiedzi na to pytanie. Wiem natomiast co było dalej.

Wandalowie przyłaczyli się do wojsk AttyliPo ich rozbiciu powędrowali dalej. Wędrówkę zakończyli w Kartaginie. Ich sąsiedzi zza żywopłotu również wywędrowali, jednak połączyli się z innymi plemionami germańskimi i najechali Imperium przez Ren. Około 500 roku sytuacja wyglądał już tak jak na powyższej mapie.

Oba ludy włączyły się do wielkiej imperialnej polityki. Król Wandalów i Alanów Genzeryk (widoczny ma monecie), twórca państwa Wandalów w Kartaginie, zapragnął związać swoje nowe państwo sojuszem z Rzymem. Po zawarciu pokoju w 442 ustalono, że córka cesarza Eudokia zostanie poślubiona przez syna króla Wandalów Huneryka. Eudokia miała wówczas 3 latka, Huneryk zresztą niewiele więcej, więc sojusz był tylko zaplanowany, a mogło jeszcze się wiele wydarzyć. I wydarzyło się. Cesarz Walentynian został zamordowany 16 marca 455 roku przez ludzi Aecjusza, człowieka, który pokonał Attylę i któremu Imperium podziękowało rok wcześniej wyrokiem śmierci.

Nowym cesarzem Petroniusz (były zarządca skarbca Imperium), który koronował się 17 marca. Szybko pojął za żonę wdowę po poprzednim cesarzu, a jego córkę Eudokię ożenił ze swoim synem. Dotychczasowy wasal Rzymu Genzeryk - król Wandalów, poczuł się wobec tego zwolniony z przysięgi i wraz z flotą pojawił się (na zaproszenie cesarzowej wdowy) u ujścia Tybru. Wywołało to panikę w Rzymie, a uciekającego z Rzymu cesarza pochwycił motłoch, który jego zmasakrowane zwłoki porzucił do Tybru. Miasto wogóle się nie broniło. 2 czerwca 455 roku Wandalowie wkroczyli do niego. Nie było żadnych zniszczeń. Nie dopuścił do tego papież Leon I, który odpowiednio prowadził negocjacje z Genzerykiem. Przez dwa tygodnie żołnierze Wandalów zajmowali się zabieraniem z miasta co cenniejszych przedmiotów - głównie z budynków publicznych: pałaców, świątyń pogańskich itp. Wyszukiwali również wykwalifikowanych rzemieślników i urzędników. Gdy flota Genzeryka odpłynęła do Kartaginy wiozła ze sobą prócz bogactw również cesarzową wdowę Licynię Eudoksję oraz jej dwie córki - Eudokię i Placydię. Licynia i Placydia zresztą wkrótce znalazły się w Konsnatynopolu, a Eudokia poślubiła swego narzeczonego.

Jednak w świadomości powszechnej funkcjonuje coś zgoła innego. Wydarzenie to nazywane jest Sacco di Roma. Wikipedia opisując skutki tego wydarzenia podaje coś takiego: Ogołocony z bogactw przez Wandalów (stąd wandalizm) Rzym zaczął podupadać stając się wkrótce prowincjonalnym miastem, a życie w Italii zostało zdezorganizowane. W roku 476, czyli dwadzieścia jeden lat po zdobyciu i splądrowaniu Rzymu przez Wandalów, cesarstwo zachodniorzymskie przestało istnieć.

Ale chyba nie całkiem tak było. W 460 roku cesarz Majorian postanowił wyruszyć do Kartaginy aby zniszczyć państwo Wandalów. Zebrał wojska na 300 okrętów i ruszył do Nowej Kartaginy. Nie spodziewał się tylko, że Genzeryk wie o inwazji i że zastosuje taktykę spalonej ziemi. Dodatkowo Genzeryk przekupił część załóg stacjonujących w Nowej Kartaginie rzymskich okrętów, która pozostałe (te, które nie dały się przekupić) zniszczyła. Majorian musiał przyznać się do porażki i podpisać pokój z Wandalami.

Do rzeczywistego upadku Rzymu doszło dopiero w 472 roku. Wówczas wojska Rycymera (rzymskiego patryciusza) oraz sprzymierzonych z nim Burgundów po trzymiesięcznym oblężeniu wdarły się do Wiecznego Miasta, gdzie urządziły masakrę ocalałych pretorian oraz doszczętnie splądrowały samo miasto.

Dlaczego więc nie mówimy o burgdundiźmie, a mówimy o wandaliźmie? Jak bardzo (i za co w sumie) Burdundowie nienawidzili Wandalów, że swoje niecne czyny postanowili przerzucić na dawnych sąsiadów z drugiej strony wielkiego żywopłotu? I co pozwoliło im na utrwalenie tego mitu w propagandzie i narzucenie go innym ludom?

Te pytania niestety pozostaną otwarte.

Podobnie zresztą jak pytanie o to, dlaczego przez ponad tysiąc lat władcom różnych ludów opłacało się utrzymywać ten Wielki Śląski Żywopłot.

---

tagi: propaganda  śląsk  rzym  wandalowie  wandalizm  burgundowie  żywopłot 

	Pioter
	16 października 2021 11:43

16     2165    15 zaloguj sie by polubić