W roku 395 umiera cesarz Teodozjusz. W zasadzie był on pierwszym cesarzem katolickim oraz ostatnim cesarzem całości Imperium Romanum. Był także chyba jedynym cesarzem, który cieszył się pełnym poparciem foederati, czyli zaciężnych wojsk złożonych głównie z Gotów.

Piętnaście lat wcześniej, w 380 roku, wydał edykt tesaloński, w którym czytamy: Chcemy widzieć wszystkie ludy, które podlegają miłościwej władzy Naszej Łaskawości, żyjące w wierze, jaką przekazał Rzymianom Apostoł Piotr i którą głosi się tak jak niegdyś także dzisiaj, i którą wyznaje, jak każdy wie, papież Damazy i biskup Piotr z Aleksandrii (...). Nakazałem, żeby ten tylko, kto przestrzega tego prawa, mógł przybrać imię katolika, a wszyscy inni jako nierozumni i szaleni byli napiętnowani hańbą nauki heretyckiej. Winni oni spodziewać się przede wszystkim pomsty Bożej, a następnie naszej kary stosownie do decyzji, którą powzięliśmy z natchnienia niebieskiego.

W chwili swojej śmierci cesarz Teodozjusz miał już wyznaczonych swoich następców: Arkadiusza (wówczas 16 letniego) w Konstantynopolu oraz Honoriusza (wówczas 11 letniego) w Rzymie. Opiekunem swoich synów cesarz Teodozjusz uczynił niejakiego Stylichona, naczelnego wodza armii rzymskiej oraz prywatnie męża siostrzenicy cesarza, a z pochodzenia Wandala. Prócz powierzenia opiece Stylichona swoich synów Teodozjusz powierzył mu również całe Imperium Romanum, a w testamencie (którego treści nigdzie nie znajdziemy, bo najprawdopodobniej był wyrażony wyłącznie ustnie) musiały znaleść się słowa, aby Stylichon starał się zachować całość Imperium w ramach dynastii teodozyjskiej. W zasadzie sam Stylichon poprzez małżeństwo również stał się członkiem tej dynastii, ale cała jego późniejsza działalność wykazuje, że w zasadzie wystarczało mu pozostanie w cieniu cesarza.

Owszem, ożenił Honoriusza ze swoją córką Marią (a po jej śmierci drugą córką z Termancją) oraz planował ożenek swego syna Eucheriusa z córką Teodozjusza Galią Placydią, ale to były tylko dodatkowe zabezpieczenia w celu wykonania testamentu.

Niestety sytuacja polityczna przełomu IV i V wieku nie sprzyjała jedności Imperium Romanum. Ponieważ Stylichon nie był w stanie zapobiedz podziałowi cesarstwa na dwa odrębne państwa, starał się przynajmniej o to, aby trony w Bizancjum i w Rzymie były przynajmniej obsadzone przez tę samą dynastię, do której i on osobiście należał.

Do tego jednak potrzebował pomocników, a tych ani w Italii ani w Bizancjum znaleść nie potrafił. Dlatego w roku 396 udał się za Ren, na tereny Germanii, gdzie zawarł odpowiednie sojusze, a później rozpoczął kampanię przeciwko Alarykowi w Grecji. Kampania ta zakończyła się tym, że Alaryk wraz ze swym wojskiem został wciągnięty na listę foederati i osiedlony w Epirze. Z jednej strony było to wykonanie zadania powierzonego mu przez cesarza Arkadiusza, a z drugiej strony było to również pozostawienie sił sprzymierzonych w gotowości do użycia na terenie potencjalnie wrogim, czyli w Bizancjum.

Siły te dowodzone przez Alaryka, jak również sojusze zawarte z Hunami, pozwoliły w 405 roku odeprzeć najazd Wenedów pod wodzą Radegajsa, a późniejsze wystąpienia uzurpatora Konstantyna w Brytanii i Galii zmusiły Stylichona do ściągnięcia posiłków z Germanii w postaci wojsk Wandalów i Swebów. Sił Alaryka do tego celu nie mógł użyć, bo musiał stale liczyć się z możliwością najazdu z Bizancjum.

Bizancjum jednak działało podstępnie, a nie otwarcie. Po śmierci cesarza Arkadiusza w 408 roku jednak wydarzenia przyśpieszyły. Wojska italskie pochodzące z poboru i mające wspomóc Wandali w Galii w walce z uzurpatorem zbuntowały się przeciwko Stylichonowi. Oskarżono go o kultywowanie pogaństwa (owszem, układał się z pogańską opozycją w rzymskim senacie, prowadząc sprawy polityczne państwa) oraz ściągnięcie barbarzyńców do Imperium Romanum. Pochwycono go i stracono bez sądu. Stracono również wielu generałów i polityków współpracujących ze Stylichonem, a także jego całą rodzinę. Dokonano również rzezi wśród żon i dzieci żołnierzy Alaryka, mieszkających w miastach pólnocnej Italii.

Dlatego też późniejsze wydarzenia, które miały miejsce aż do czasów panowania Genzeryka (który - pewnie świadomie - również realizował testament Teodozjusza) to nie była żadna Wędrówka Ludów, a wojna o zachowanie Imperium Romanum i jego zdobyczy. Wojna prowadzona rękami Gotów i Wandalów przeciwko Bizantyjczykom. Nawet zdobycie Rzymu przez Alaryka czy Genzeryka, to tylko pozbywanie się w tym Wiecznym Mieście bizantyjskich wpływów.

Jak pokazała jednak historia Goci byli elementem chwiejnym w tej całej układance. O ile Alaryk i Ataulf dotrzymywali przysięgi złożonej Stylichonowi (ten drugi nawet wszedł do cesarskiej rodziny) to już Walia czy Teodoryk mieli zupełnie inne plany. Tak więc nawet bitwa na Polach Katalaunijskich, w której starły się wojska Teodoryka i Attyli to również ciąg dalszy wojen domowych w Imperium Romanum o przywrócenie zapisów Testamentu Teodozjusza.

---

tagi: rzym  bizancjum  genzeryk  stylichon  alaryk  teodozjusz  wędrówka ludów 

	Pioter
	6 maja 2024 03:59

13     732    12 zaloguj sie by polubić