2 września 1914 roku wojska brytyjskie nacierając od strony Kolonii Przylądkowej wkroczyły na teren Niemieckiej Afryki Południowo Zachodniej. Jako pretekst wykorzystano potyczkę graniczną, która miała miejsce 21 sierpnia na brodzie Schuit Drift, gdzie na stronę niemiecką wdarła się grupa Burów. W strzelaninie zginęło dwu żołnierzy niemieckich, a po niej Burowie i Niemcy rozeszli się.

Tylko, że machina wojenna w Europie ruszyła już wcześniej, a niemieckie próby zneutralizowania kolonii zostay przez Anglię i Francję zignorowane. I w tym momencie kolonia ta została spisana na straty.

Kraj nie nadawał się do obrony (co zresztą wykazały wcześniejsze doświadczenia w trakcie wojen  Hererami). Wcześniejsze plany obrony kolonii zakładały wycofanie się w głąb kraju i wciągnięcie brytyjczyków na pustynie. Twórcy tego planu, majorowi von Haydebreck, powierzono więc dowództwo nad całą kolonialną armią. Przeprowadzono również pobór wśród kolonistów oraz krajowców. Łącznie więc niemieckie siły kolonialne wyniosły 1967 żołnierzy, 482 policjantów, 1723 landwerzystów oraz 600 tubylców. Zaopatrzenie dla tej siły wojennej przewidziano na 14 miesięcy.

A ponieważ jeszcze wcześniej odcięto wszelkie możliwe dostawy z mteopolii drogą morską gubernator Seitz zdecydował sie na wydanie własnych pieniędzy, zarówno w celu opłacenia żołdu, jak i w celu zakupienia nezbędnych rezerw materiałowych.Jednnostronne banknoty o nominałach 5, 10, 20, 50 i 100 marek zostały więc wprowadzone przymusowo do obiegu.

Z drugiej strony natomiast stanęła armia kolonialna Brytyjskiego Dominium Południowej Afryki, złożona głównie z Burów (dlatego potrzebny był incydent z ostrzelaniem właśnie burskich przemytników przez Niemców) licząca 60 tysięcy ludzi (oraz 120 tys rezerwistów), z całym możliwym zaopatrzeniem. Jako ciekawostkę można podać, że w ramach przygotowania do inwazji na Lüderitz na jeden z okrętów inwazyjnych zapakowano 3 mln 405 tys litrów słodkiej wody.

Wojna zakończyła się w jedyny możliwy sposób. Nie mogły pomóc żadne zwycięskie potyczki, nie mogło nawet pomóc zatruwanie studni w zdobywanych przez brytyjczyków osadach. 9 lipca 1915 roku wojska majora von Heydebrecka poddały się. Nie było już jak, ani czym prowadzić dalszych działań. W propagandzie brytyjskiej przedstawiano tę akcję szermując hasłem: farmerskie wojsko bez dyscypliny pokonało armię niemieckiego imperium. I faktycznie - przy takich siłach Niemcy mogli tylko się cofać, niszczyć linie kolejowe, zatruwać studnie z wodą i przerywać dostawy.

Nowe władze zainstalowały się natychmiast w Windhuk i pierwsze co zrobiły, to zakazały używania niemieckiej waluty, oficjalnie wprowadzając własną - funty południowo afrykańskie. Tylko, że jakoś zabrakło im pomysłu, jak obsługiwać handel nie posiadając żadnych środków pieniężnych, bo banki południowoafrykańskie nie były do tego przygotowane (jeszcze).

Co mogło pomóc w takich warunkach? Przecież nie działające jeszcze na zajętych terytoriach oddziały banków niemieckich. Wojna w Europie przecież jeszcze trwała.

Sprawę zapewnienia obiegu pieniądza zlecono niemieckiej izbie handlowej w Windhuk. Ta - będąc odcięta od zaplecza bankowego, zleciła księgarni w Swakopmund druk pieniądza na łączną kwotę 60 tysięcy marek. 19 sierpnia 1916 roku nowe pieniądze trafiły do obiegu w dawnej niemieckiej kolonii. Oficjalnie odpowiadała za nie księgarnia, a nie brytyjskie władze okupacyjne.Nowe banknoty wydrukowano na płótnie lnianymNa banknotach powyżej 1 marki znalazł się dość dziwny tekst: zupełnie nic nie znaczący ciąg liter.

Ale...... gdy podzieli się go na wyrazy i przeczyta od lewej do prawej (czyli zamiast Mierhajsed wyjdzie Im jahre des) otrzymuje się tekst niemiecki:

Im Jahre des blutigen Weltrieges neunzehnhundertundachtzehn wurde dieser Gutschein, da die bereits kursierenden zwei (lt. Original wiez) und drei Mark Gutscheine auf Verfügung des Sekretärs der engl. Okupationsregierung vom achtundzwanzigsten Januar eingezogen werden mussten. Von der Swakopmunder Buchhandlung Gesellschaft mit beschränkter Haftung zu Swakopmund unter dem damalig Geschäftsführer Hrch Stolze (Im Original: hcrhezlots ?, Hrch dürfte die Abkürzung für Heinrich sein...) herausgegeben. Die Buchhandlung hatte es sich im Interesse der Bevölkerung in dieser schweren Kriegszeit Angelegen sein lassen, das Schutzgebiet mit Wechselgeld für rund sechzig Tausend Mark zu versorgen. Der Gegenwert der herausgegebenen Bons war zur Deckung bei der südwestafrikanischen Bodenkreditgesellschaft Swakopmund hinterlegt. Wir hoffen mit dieser Einrichtung unseren Landsleuten und besonders der Kaufmannschaft einen guten Dienst erwiesen zu haben. Möge er später die gebührende Anerkennung finden

, który w tłumaczeniu brzmi mniej - więcej tak:

Ten banknot, jak również banknoty dwu i trzy markowe będą w obiegu do 28 stycznia 1918 roku, zgodnie z zapewnieniami skretarza angielskiego rządu okupacyjnego. Banknoty wydrukowano w księgarni w Sawakopmund (sp zoo) przez Heinircha Stolze. W interesie ludności księgarnia postawiła sobie za zadanie zapewnienie depozytu za około sześćdziesiąt tysięcy marek. Ekwiwalent wydanych banknotów został zdeponowany w Południowo-Zachodnio Afrykańskim Towarzystwie Bankowym w Swakopmund. Mamy nadzieję, że dzięki temu udogodnieniu zrobiliśmy naszym rodakom, a zwłaszcza kupcom, dobrą usługę. Niech te banknoty znajdą uznanie, na jakie zasługują.

Nie wiadomo czy anglicy rozszyfrowali klauzulę zamieszczoną na banknotach, ale banknoty księgarni w Swakopmund wycofali z obiegu dopiero 1 stycznia 1919 roku.

Jeszcze tylko jedna ciekawostka na koniec - Jorg Zborowska, autor książki Das Papiergeld von Deutsch-Südwestafrika, odwiedził w 2000 roku muzeum w Swakopmund, gdzie na wystawie zauważył nieznany wcześniej banknot tamtejszej księgarni o nominale 10 marek z datą styczeń 1917. Zamieścił o nim informację w swoim katalogu opisując go jako wydruk próbny, którego Anglicy nie dopuścili do obiegu. W 2009 roku banknot z muzeum zniknął. Pojawił się zaś na niemieckim eBayu. Poinformowana o zdarzeniu niemiecka prokuratura ustaliła, że banknot ukradł pacownik muzeum Namibii, który pragnął sprzedać trefny towar kolekcjonerom w Niemczech. Ustalenia śledztwa przekazano władzom Namibii i sprawę zakończono. Banknot jednak do dnia dzisiejszego do muzeum w Swakopmund nie powrócił.

 

---

tagi: niemcy  anglia  namibia  banknot  szyfr 

	Pioter
	7 lutego 2021 08:05

8     1318    8 zaloguj sie by polubić