Wśród legend (które w zasadzie nie są żadnymi legendami, a jedynie tak zostały zakwalifikowane przez współczesne nauki historyczne), jest również i taka, którą w czasach panowania Bolesława Krzywoustego zapisał kronikarz zwany Gallem Anonimem. To legenda o założycielu całej dynastii Piastów - Piaście Kołodzieju (Past Ckosisconis). Jak dziś pisze o nim (powołując się na Galla) ciotka Viky: Według Galla Anonima był synem Chościska i ubogim oraczem spod Gniezna. Miał żonę Rzepichę i syna Siemowita.

I ten ubogi człowiek został obrany przez swoich ziomków na władcę (jak widzimy na obrazie Antoniego Oleszczyńskiego zamieszczonego powyżej) po obaleniu niejakiego Popiela (Popel), którego później zagryzły myszy w drewnianej wieży na wyspie.

Jedynym powodem wyboru akurat Piasta (lub Siemomysła - jak podaje Gall) było to, że przyszli do niego jacyś dwaj podróżni, których ten ugościł, a nie zrobił tego akurat Popiel, który nakazał im iść precz. W tych podróżnych doszukiwano się aniołów, świętych lub też innych cudów, ale....

Zacznijmy dekonstrukcję tego pięknego mitu.

.... byli to najprawdopodobniej kupcy. Kupcy ci mieli konkretną propozycję dla Popiela, który władał ludem osiadłym wówczas w Wielkopolsce. Popiel ich akurat wyśmiał i wyrzucił, więc zwrócili się do niejakiego Piasta, z opisu sądząc gołodupca, z tą samą propozycją. I dobili z nim targu, który zakładał zmianę tamtejszej władzy.

Kim władał Popiel? Przyjmuje się współcześnie (wyjaśniając tę legendę), że był on księciem Polan, ale zaproponuję inne, moim zdaniem ciekawsze rozwiązanie.

Otórz na północ do ziem Wandalów i na zachód od ziem Gotów (czyli na terenach obecnych Wielkopolski, Pomorza i Brandenburgii) żył lud Wenetów, opisywany już przez Pliniusza Starszego. Tacyt przypisał ich do ludów germańskich bowiem: budują domy, noszą tarcze i lubią szybkie, piesze marsze. Tyle starożytni. Jednak Wenetów spotykamy na tym terenie również po okresie Wędrówek Ludów. W dokumencie zwanym Sachsenspiegel, czyli spisie praw Saksonii z XIII w, niemieckie słowo Wenden odpowiada łacińskiemu słowu sclavus - czyli Słowianin (w tym przypadku chodzi o plemiona słowiańskie żyjące w Łużycach, Marchi Brandenburskiej oraz Pomorzu). Jeśli więc na tym terenie mamy ciągłość osadniczą od I wieku naszej ery do XIII wieku, to raczej Popiel nie mógł być księciem Polan, tym bardziej, że takiego plemienia nie wymienia tzw Geograf Bawarski, czyli pochodzący z 845 roku spis plemion i grodów na wschód od państwa Ludwika Niemca.

No dobrze. Nie było tam Polan, a byli Wenetowie. I nie tylko tam. Jak podają rzymskie zapiski Wenetowie zamieszkiwali wcześniej Bretanię. W 57 r pne w trakcie wojny z Cezarem zastosowali dość ciekawą taktykę. Otóż porzucali oni siedliska i drogą morską przenosili się w inne miejsce. W bitwie morskiej z Rzymianami u ujścia Loary w 56 r dysponowali 200 okrętami wojennymi. Niestety bitwę przegrali, a rokowania pokojowe zakończyły się tym, że Cezar kazał zgładzić całą starszyznę i resztę plemienia sprzedać w niewolę. Historycy  stwierdzili więc, że historia Wenetów na tym się zakończyła, a ci, o których pisze Tacyt niecałe sto lat później nie mają z poprzednią grupą zupełnie nic wspólnego.

Jednak nawet Bretania nie była ich pierwotnym domem. Grzebiąc jeszcze dalej w przeszłości natykamy się na tekty Herodota, mówiące o tym, że Wenetowie zamieszkiwali północną Italię już w IX w pne i dotarli tam z terenów Europy Środkowej. Ich główne zajęcia to były hodowla koni, rolnictwo oraz kupiectwo (głównie bałtyckim bursztynem) i żeglarstwo. Ponieważ później informacje o nich zanikają, przyjęto, że lud ten został zromanizowany i nie miał nic wspólnego z ludźmi, którzy uciekami morzem przed wojskami Cezara w Bretanii.

Jest jeszcze jedna ciekawa informacja moim zdaniem powiązana z Wenetami. W 452 roku uciekinierzy przed Hunami w jednej z lagun nad Adriatykiem zakładają osadę, która otrzymuje nazwę Venetia.

Mamy więc Wenetów, od starożytności lud kupiecki, doskonale oznajmiony z morzem, dorabiający się na handlu z Grecją i Rzymem bałtyckim bursztynem. Lud ten nie był zbytnio przywiązany ani do Italii, ani do Galii, skoro dość szybko zanikają w tych miejscach na karatach historii. Do tego jest to lud, który aż tak mocno zaszedł Rzymianion za skórę, że Cezar każe go unicestwić. Wydawałoby się, że zadanie zostało wykonane w Bretanii, ale lud ten ponownie pojawia się około sto lat później. Tym razem daleko od wpływów Rzymu. Jednak nic nie trwa wiecznie...

Wróćmy do naszej mitologii

... Pewnego dnia u księcia Wenetów pojawiają się wysłannicy jakiegoś konsorcjum handlowego z pewną propozycją. A ten ich wyśmiewa i wyrzuca za drzwi. Goście udają się więc ... nie na przedmieścia grodu, a szukać kogoś, kto pomoże pozbyć się przeszkody w załatwianiu interesów handlowych. Tym kimś ma być Piast, wcale nie prosty rolnik czy rzemieślnik, a raczej ambitny gołodupiec. Prawdopodobnie wódz plemienia Polan, które zamieszkiwało wówczas tereny Rusi. Właśnie nad Dnieprem pomiędzy VI a X wiekiem wzmiankowane jest u Nestora oraz w Powieści Minionych lat plemię Polan. I znowu (jak w przypadku Wenetów) historycy uważają, że Polanie znad Dniestru (którzy w X wieku rozpłynęli się w powietrzu) nie mają nic wspólnego z Polanami znad Warty (którzy właśnie wtedy na kartach historii się pojawiają). Nie mogą mieć nic wspólnego przecież, bowiem okres Wędrówki Ludów zakończył się kilkaset lat wcześniej. I tylko archeolodzy wskazują, że rozszerzanie władztwa pierwszych Piastów było trochę dziwne - spalone grody pojawiają się najpierw na Mazowszu, a dopiero później w Wielkopolsce. Wygląda więc na to, że jakieś konsorcjum handlowe uzbroiło i wykorzystało właśnie Polan, w celu pozbycia się z tego terenu Wenetów.

W zasadzie Gall pisze, że Popiela z tronu zrzucił dopiero Siemowit (syn Piasta) i miało to miejsce na początku X wieku (jeśli liczyć pokolenia do czasów Mieszka). Jednak nie zgładził księcia, a kazał go zamknąć w drewnianej wieży na wyspie. Popiel był widocznie zbyt cennym więźniem i miał przeżyć. Dopiero, gdy stał się już bezużyteczny, pozbyto się go, ogłaszając przy tym, że zagryzły go myszy.

Pytanie tytułowe pozostaje otwarte. Nie wiemy dziś ani które z konsorcjów handlowych chciało się pozbyć Wenetów ani jakiego rodzaju interesy oni blokowali. Ci Wenetowie, którzy przeżyli zgotowany im pogrom jeszcze wiele stuleci bronili się zarówno przed naporem państwa Piastów jak i przed Sasami, w końcu rozpłynęli się w żywiole niemieckim.

Ale chyba nie całkiem. Osadzony z woli Hanzy na tronie Szwecji niejaki Gustaw Waza przyjął oficjalny tytuł Z Bożej łaski król Szwecji, Gotów i Wenedów. Ten oficjalny tytuł stosowany jest przez szweckich monarchów po dzień dzisiejszy.

Ale rodzi się również następne pytanie - Czy Hanza i Wenecja były tworami powołanymi przez Wenetów? Na chwile obecną niestety nie mam pojęcia, ale może kiedyś coś nowego w tej sprawie się dowiemy.

---

tagi: piastowie  wenetowie  trik 

	Pioter
	5 marca 2022 14:55

15     2156    12 zaloguj sie by polubić