Ten mały, niepozorny papierek, o wymiarach 91 x 68 mm pochodzi z niewielkiej wioski pod Poznaniem. Wioska ta dziś zwie się Owińska, a w czasach, gdy ten papierek wystawiono jej nazwę zapisywano Owinsk. W tamtych czasach wioska ta należała do Zygmunda von Treskow, kupca berlińskiego. I jak do tej pory (nie mówiąc o tym, że dopiero w 2020 roku po raz pierwszy opublikowano jego wygląd) wszyskie katalogi niemieckiego pieniądza paierowego traktowały to cuda jako lokalną ciekawostkę - bez większego wpływu na finanse Prus.

Jednak jest to zupełnie niesłuszne założenie.

Majątek Owińska należący do von Treskowa to tylko kilka budynków - a nominał tak wysoki - 20 talarów - zupełnie nie ma sensu ekonomicznego przy rozliczaniu dniówek za pańczyznę. Parobek bowiem na takie pieniądze musiałby pracować chyba pół roku.

Aby rozwiązać zagadkę musimy się przyjrzeć postaci właściciela majątku. Sigmund Otto Joseph von Treskow urodził się w 1756 roku w morgamatycznym małżeństwie hrabiego Alberta von Treskow z córką tkacza, Elisabeth Mangelsdorf. Najpierw praktykował w rodzinnym interesie w Bernburgu. Później wyruszył do Berlina, gdzie rozpoczął pracę jako księgowy w fabryce jedwabiu. Miasto tak mu się spodobało, że w 1781 roku wystarał się o przyjęcie do prawa miejskiego, co pozwoliło mu założyć własną fabrykę jedwabiu oraz poślubić córkę bogatego gorzelnika, Annę Sarę George. Interes rozwijał się powoli dzięki pieniądzom teścia. Z księgowego i początkującego fabrykanta Zygmunt Treskow został znanym handlowcem jedwabiem, wstążkami i tkaninami mundurowymi. Dzięki kontaktom teścia udało mu się zawrzeć znajomość z Hansem Rudolfem von Boschferderem, co pozwoliło mu na zaopatrywanie w mundury pruskiego wojska. Ale to było dla naszego boha teraz za mało.

Nawiązał kontakty z Jerzym Waszyngtonem i dostarczył umundurowanie wojskom amerykańskim walczącym z Brytyjczykami. A że Amerykanie nie mieli za bardzo czym zapłacić - w zamian za mundury otrzymał lasy w Mississippi. Dzięki pośrednictwu pruskiego ambasadora w Paryżu nawiązał również umowy na dostawę umundurowania dla rewolucyjnej armi Francji. Tak, dobrze państwo czytacie. Pruski ambasador załatwia w Paryżu dostawy mundurów z berlińskich fabryk dla fracuskiej armii, z którą Prusy w tym samym czasie toczą wojną nad Renem.

Człowiek z takimi talentami i pieniędzmi nie mógł pozostać zbyt długo tylko mieszczaniniem. 14 stycznia 1797 roku w uznaniu zasług dla Królestwa Prus został anasowany do stanu szlacheckiego - jednocześnie sprzedając Francuzom umundurowanie i konie za kwotę 4 mln franków w złocie. A że Francja nie miała aż takich pieniędzy, w ramach zabezpieczenia złożyła w jego ręce diament Regent zdobiący wcześniej koronę Ludwika XV. Diament do Francji wrócił w 1793 (jak podaje wiki - przypadkowo odnaleziony w belce wiązania dachu).

Do patentu szlacheckiego Zygmunt von Treskow otrzymał również mały prezent od króla Prus - majątek Owińska, należący wcześniej do klasztoru cystersek, który w tym właśnie roku poddano kasacie. Zaplanował więc w tym miescu wybudować pałac w tylu belińskim. I jak na razie ci dociekliwsi badacze przyjmują, że banknoty te zostały właśnie w tym celu wydane.

To również jest nieprzekonujące wyjaśnienie. Kto pracowałby za pieniądze nie mające pokrycia nigdzie poza tą małą wioską? Poza tym majster budowlany otrzymujący taki banknot musiałby zapłacić swoim pomocnikom (czym?) oraz za dostawy materiału (czym?). Innych nominałów z Owińskiej niestety nie znamy, ani nawet w żadnej literaturze nie występują. Wytłumaczenie to również jest mało przekonujące. Tym bardziej, że podaje się, że Wilhelm von Humbolt, dyplomata pruski w Rzymie i Londynie, zainwestował w majątek Owińska 38 tysięcy talarów - w budowę pałacu i kilku domów dla służby? A może Treskow wystawił mu 1900 banknotów z Owińskiej jako zabezpieczenie jakiegoś innego interesu?

Przyjrzyjmy się więc dalej życiu naszego bohatera.

Jako przedstawiciel kanclerza Prus, Karla Augusta von Herderberga, Treskow jesienią 1810 roku jedzie do Paryża. Oficjalnie jego dobra znajdują się już od 1806 roku w Księstwie Warszawskim, ale nikt z polskich polityków nie odważa się nawet wspominać o ich konfiskacie. Powodem zarówno pruskiej nominacji rządowej, jak i polskich obiekcji jest osobista znajomość Treskowa z Napoleonem. Tylko Prusacy jednak widzą w tym interes dla siebie. Treskow jako radca ekonomiczny ma zawrzeć z Napoleonem umowę na sprzedaż mundurów dla armii cesarskiej. Jednocześnie sprzedaje Francji drewno ze swoich amerykańskich lasów na budowę floty. Umowę korzystną dla pruskich przemysłowców udaje się zawrzeć dopiero 24 lutego 1812. Jest zrealizowana tylko częściowo. Rok później król Fryderyk Wilhjelm III wydaje odezwę An Mein Volk czym oficjalnie wypowiada wojnę Francji. Tym razem świat ma być poukładany w inny sposób i na znajomości Treskowa nie ma już w nim miejsca.

Treskow przenosi się więc do Owińskiej, gdzie spokojnie prowadzi swoje interesy. Umiera 6 lutego 1825. Pozstają po nim zagadkowe banknoty, których celu wydania do dziś nie rostrzygnięto.

 

---

tagi: francja  prusy  banknot  jedwab  bankier 

	Pioter
	24 kwietnia 2021 10:45

16     1485    16 zaloguj sie by polubić