Litewska Pogoń na głogowskim groszu
W 1505 roku późniejszy król Polski Zygmunt Stary, będący wówczas starostą generalnym Śląska, księciem Głogowa oraz Opawy, podejmuje decyzję o biciu monet groszowych w Głogowie. Bardzo ciekawych monet,
bowiem nijak nie odnoszących się w sferze symboliki do śląskich warunków. 
Natomiast świetnie imitujących monety Wielkiego Księstwa Litewskiego.
I nikt z historyków i numizmatyków nigdy nie postawił mu zarzutu fałszowania polskiej (czy może lepiej byłoby powiedzieć litewskiej) monety, nawet pomimo wyrażnego odwołania się w napisie otokowym do Królestwa Polskiego.
Wpływ na to miało kilka przyczyn. Po pierwsze i najważniejsze - najwyższą monetą obiegową w koronie i Wielkim Księstwie był półgrosz - natomiast książę głogowski bił monety groszowe.
Po drugie - zachowana została waga i próba monet obowiązująca wówczas na Śląsku (czyli czeska), więc te monety mogły (ale nie takie było ich przeznaczenie) obiegać właśnie w księstwie głogowskim. Grosze głogowskie ważyły ok 2,06g (przy groszu praskim równym 2,17g). Taką samą wagę zastosowano później (w 1526 roku) w ordynacji menniczej, gdy już udało się doprowadzić do wybijania groszy i wyższych nominałów w Królestwie Polskim.
Po trzecie - jakiekolwiek próby reformowania polskiego mennictwa za panowania Aleksandra były torpedowane przez dwu krakowskich kupców. Jana Turzona, ojca biskupa wrocławskiego, który od 1506 wybijał własne monety groszowe korzystając z przywilejów menniczych księstwa nyskiego, oraz Jana Bonera, zarządcy mennicy księcia głogowskiego Zygmunta. Zresztą reformę pieniężną Zygmuntowi Staremu udało się przeprowadzić dopiero 3 lata po śmierci Jana Bonera.
tagi: numizmatyka
|
Pioter |
| 19 sierpnia 2018 10:57 |
Komentarze:
|
tomciob @Pioter |
| 19 sierpnia 2018 13:43 |
Witam. Piękna notka dziękuję. Na razie nie będę się mądrzył, a jedynie zalinkuję ciekawe uzupełnienie z sieci na temat mennicy głogowskiej Zygmunta Jagiellończyka o... niekorzystaniu przez niego z nadawanych mu przez Władysława II (brata) przywilejów menniczych. Tekst ciekawy, tropy interesujące, notka rozwojowa.
http://blognumizmatyczny.pl/2018/01/19/mennica-glogowska-zygmunta-jagiellonczyka-grosz-1504/
|
|
Pioter @Pioter |
| 19 sierpnia 2018 15:03 |
Zygmunt został wybrany w 1506 roku na Wielkiego Księcia Litewskiego. Rok poźniej dopiero na króla Polski. Księstwa głowskiego zrzekł się jednak dopiero w 1508. Znane są jego monety głogowskie z datą 1505 i 1506 (oraz z budzącą wątpliwości datą 1504).
Wygląda to więc tak, jakby pieniądze wybijane w Głogowie miały mu zapewnić litewską elekcję.
CO do wykorzystania pozostałych nadań menniczych to nie wiemy czy zostały one wykorzystane. Wbrew pozorom mennictwo śląskie nie jest zbadane, a ostatnie sensowne badania były prowadzone około 100 lat temu. Sam poświęciłem temu zagadnieniu kilkanaście lat i mogę z czystym sumieniem powiedzieć, że żadne numizmatyczne opracowania polskie, czeskie czy niemieckie nigdy nie wyczerpią tematu. Sam docierałem do monet, których nie powinno być (zgodnie z dotychczasową wiedzą), zmieniałem dotychczasową artybucję, itd. Problemem jest w tym przypadku olbrzymia ilość śląskich monet beznapisowych (nawet XVI czy XVII wiecznych), do tego bez charakterystycznych elementów, które można interpretować na tysiące sposobów.
|
|
jolanta-gancarz @Pioter |
| 19 sierpnia 2018 16:40 |
Pozwoliłam sobie uzupełnić pańską notkę pewnymi szczegółami biograficznymi jednego z jej bohaterów, w ramach akcji włączania się autorów w promocję swoich książek. Choć nie jestem pewna, czy o takie zaangażowanie chodziło Coryllusowi;-)
|
|
Pioter @jolanta-gancarz 19 sierpnia 2018 16:40 |
| 19 sierpnia 2018 17:20 |
Chyba o takie zaangażowanie chodziło. Choć moje publikacje numizmatyczne sprzedawane są w zupełnie innym kanale dystrybucji.
|
|
tomciob @Pioter 19 sierpnia 2018 15:03 |
| 20 sierpnia 2018 01:56 |
Czyli co poruszamy się po grząskim terenie jeszcze nie zbadanym czyli po bagnie? Z tym groszem jest jednak inny problem. Jest nim pogoń która nie ma tarczy. Trochę szukałem takiej pogoni ale jedyne co znalazłem to odmiany pogoni w herbach z półksiężycem i wtedy rycerz/wojownik był bez tarczy. I ten grosz jest właśne o tyle ciekawy, że był ryty bez wzoru czysto litewskiego.
|
|
Pioter @tomciob 20 sierpnia 2018 01:56 |
| 20 sierpnia 2018 08:30 |
Jako tako zbadanym, ale:
Ostatnia sensowna praca dotycząca mennictwa nowożytego Śląska to Gottfryd Deverdeck Silesia Numismatica z 1711 roku. Ostatnie prace dotyczące dotyczące mennictwa średniowieczengo to dwa tomy Codex Diplomaticus Silesiae opracowane przez Ferdynanda Friedensburga w latach 80tych XIX wieku. Dobrze opracowane zostało wpółcześnie oraz średniowieczne mennictwo Górnego Śląska (Borys Paszkiewicz Pieniądz górnośląski w średniowieczu z 2000 roku) oraz podejmowane są próby opracowania mennictwa dla poszczególnych księstw. Wszystko, co poza tym to wyłącznie tworzenie katalogów (zbiorów muzealnych, aukcyjnych czy dla poszczególnych księstw śląskich).
Dla księstwa głogowskiego na chwilę obecną najlepszym katalogiem (bo innych nie ma i się raczej nie ukażą) jest mój Monety książąt głogowskich z 2015 roku. Ale to jest katalog numizmatów (czyli zestawienie co, kiedy i przez kogo było wybijane, a można z księstwem głogowskim powiązać), a nie jest to opracowanie, z którego może wynikać dlaczego akurat takie numizmaty bił taki książę.
A co do tarczy na Pogonii. Na wzorze (czyli monetach litewskich Aleksandra pochących z epoki) również tarczy nie widać.
|
|
tomciob @Pioter 20 sierpnia 2018 08:30 |
| 21 sierpnia 2018 12:02 |
Dzisiaj krótko bo czas ucieka. Na pieczęciach królów polskich trudno odnaleźć Pogoń bez tarczy ale dla Pogoni bez tarczy tropy prowadzą do mennicy litewskiej Aleksandra Jagiellończyka zarządzanej przez Litawora Chreptowicza i uruchomionej w 1492 roku link co dobrze objaśnia obecność litewskich znaków w mennictwie śląskim Aleksandra J.
Pozdrawiam