Kolejny bardzo ciekawy wątek!

Spojrzałem, na razie dość pobieżnie, na zapiski Cartiera i rzuciło mi się w oczy kilka rzeczy. Cumuje on okręty w bezpiecznych miejscach, a następnie wyrusza na parodniową eksplorację okolicy w mniejszych łódkach, jednocześnie uzupełniając zapasy jedzenia i wody, a po powrocie wyrusza okrętami dalej szukać kolejnego miejsca do zbadania. Tak więc to trzecie zejście na ląd może być raczej trzecim tego typu przystankiem, a nie trzecim kontaktem ze stałym lądem w ogóle. Wpłynąwszy do zatoki świętego Wawrzyńca dziewiątego czerwca, Cartier pierwszy krzyż wznosi dwunastego dnia tego samego miesiąca w okolicach obecnego Old Fort (Cartier nazywa to miejsce "Brest"), gdzie zatrzymuje się celem dłuższej eksploracji po raz pierwszy. Co ciekawe, eksplorując Cartier napotyka zagubiony francuski okręt rybacki, którego kapitan planuje połów w okolicach Old Fort i postój tamże, czyli co najmniej tamta okolica musiała być w jakimś stopniu znana.

Dalej w opisie pierwszej wyprawy Cartier rozważa możliwość istnienia przesmyku między Cape Breton a Nową Funlandią, z czego rozumiem, że trasa południowa łącząca zatokę świętego Wawrzyńca z Atlantykiem nie była jeszcze w czasie pierwszej wyprawy znana, przynajmniej Francuzom.

Co do annedy, skąd określenie napoju jako piwa? Zerknąłem wyprzedzająco na opis drugiej wyprawy i tam Cartier opisuje to jako wywar z liści i kory, który pije się jednocześnie obkładając wygotowanym materiałem opuchliznę.

Wieczorem lub w weekend doczytam więcej.

Opatentowali to. Firma Atsenti. Ekstrakt z drzewa życia, jak tłumaczą annedda, czyli, wg nich, kory sosny wejmutki (Pinus strobus).
https://www.annedda.com/en/who-we-are.html

Polska nazwa gatunkowa tej sosny wywodzi się od nazwiska lorda Weymoutha, angielskiego podróżnika i odkrywcy obszarów znajdujących się obecnie w stanie Maine w Stanach Zjednoczonych. Ale to już późniejsze wyprawy.
https://pl.wikipedia.org/wiki/George_Weymouth
Rosier's Relation of George Weymouth's 1605 Voyage:​​​​​​​
http://www.davistownmuseum.org/InfoRosiersRelation.html

A żabojady obstawiają żywotnik zachodni (Thuja occidentalis). Translator tłumaczy to na biały cedr amerykański.

https://fr.wikipedia.org/wiki/Annedda

Synonimy: 

• Cupressus arborvitae O.Targ.Tozz.
• Thuja canadensis K.Koch
  
   

Z licznie dostępnych surowców wytwarzano narzędzia, odzież oraz biżuterię i ozdoby. Ze skóry i sierści zwierzyny wyrabiano ubrania i narzędzia. Rogów, kości i ścięgien, jak również skorup mięczaków używano do produkcji narzędzi i naczyń. Pochodzące z okolicznych lasów drewno do budowy pozyskiwano z takich drzew, jak: jesion, wiąz, żywotnik zachodni, jodła balsamiczna i świerk. Ich korę używano do pokrywania różnych materiałów. Drewno jesionu amerykańskiego i wiązu z gatunku Ulmus rubra służyło do wyrobu canoe i rakiet śnieżnych. Włókna wewnętrznej części kory wiązu i innych roślin takich, jak Dirca palustris (wawrzynkowate) i dzikie konopie, używano do produkcji sznurów i naszyjników. Trzcinę i lancetowate liście kukurydz używano do tkania dywanów. Z gliny wyrabiano w dużych ilościach naczynia ceramiczne. Kraina Irokezów była jednak uboga w miedź – niemal jedyny metal wykorzystywany przez Indian. Przed przybyciem Europejczyków Irokezi nie używali narzędzi wykonanych z metalu, a jedynie kilku narzędzi kamiennych[10].

Terytorium Huronów, położone na ziemiach pomiędzy jeziorami Ontario, Erie i Huron, było bardzo podobne do krainy Irokezów. Nieco bardziej korzystne rolniczo, z większą ilością terenów otwartych, oferowało mniej zasobów do polowania, ale za to lepsze łowiska[11].

(...)

Pierwsze kontakty Europejczyków z irokeskimi Indianami miały miejsce w latach 1535-1536 nad Rzeką Świętego Wawrzyńca za sprawą francuskiego podróżnika Jacques’a Cartiera. Do końca XVI w. rzeka ta stanowiła centrum wymiany gospodarczej między tymi nacjami. W wymianie tej w sposób pośredni lub bezpośredni uczestniczyła większość grup indiańskich ze wschodnich lasów Ameryki Północnej, a handlowano głównie futrami[49]. W ówczesnej Europie występowało duże zapotrzebowanie na futra, a zasoby amerykańskie wydawały się nieograniczone. Europejczycy oferowali w zamian wiele produktów, których tubylcy sami nie wytwarzali: metalowe narzędzia i przybory codziennego użytku (siekiery, noże, groty i haczyki z żelaza, czy czajniki z miedzi), tkaniny i wyroby włókiennicze (koce wełniane, koszule lniane), biżuterię i szklane paciorki oraz różnego rodzaju broń palną[50].

Indianie północnoamerykańscy uzależnili się od Europejczyków, kiedy towary europejskie zastąpiły ich własne wyroby tradycyjne. Wzrost cen za dziczyznę i futra doprowadził do znacznego zmniejszenia liczby zwierzyny łownej i zaostrzenia walk o kontrolę nad polowaniami. W pierwszej połowie XVII wieku, wojny i epidemie chorób przywleczonych przez Europejczyków spowodowały drastyczny spadek populacji Indian, dodatkowo potęgując zaburzenie ich stylu życia[51]. Korzystając z powszechnej kultury darów, Holendrzy i Brytyjczycy podejmowali próby osłabienia irokeskiego poparcia dla Francuzów, obdarowując Indian takimi towarami jak żelazne topory, czy muszkiety, przez co potęgowali ich zależność od towarów importowanych.

https://pl.wikipedia.org/wiki/Gospodarka_Irokezów 

To mogło być przyczyną wybrania przez niego (Cartiera) drogi nad Nową Funladnią, 10 lat później.

The navigator Giovanni da Verrazzano:

1524, THE VOYAGE OF DISCOVERIES (niestety tylko taki słaby podgląd)


https://web.archive.org/web/20110728154452/http://www.verrazzano.org/en/index2.php?c=viaggioscoperte

Giovanni da Verrazzano’s Letter to King François I of France, July, 1524
https://web.archive.org/web/20110728155640/http://www.verrazzano.org/en/index2.php?c=diariobordo
The ship Dalfina, July 8, 1524

Obie wyprawy omijają Zatokę św Wawrzyńca. Jedna kończy się na wysokości Nowej Szkocji (ta Verezzanego), a druga zaczyna i kończy się nad Nową Fundlandią. Jakby w tym okresie (gdzieś do 1540) spodziewano się zastać tam coś gorszego od krwiożerczych dzikusów.

Na tej mapie Nowej Funlandi nie ma.


https://www.verrazzano.com/la-scoperta-di-new-york/

Tu też nie:


https://www.quora.com/What-is-the-date-that-French-came-to-Canada

Dopiero tutaj:


https://www.theclio.com/entry/21691
https://books.google.pl/books/about/The_Voyage_of_John_de_Verazzano.html?id=3m_NJEohrJ4C&redir_esc=y
 

Cartier



https://traveltoeat.com/jacques-cartier-verrazano-and-france-in-the-new-world/


https://www.sciencesource.com/archive/Voyages-of-Verrazano-and-Cartier--1524-and-1534-SS2771453.html


https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/a0/Dauphin_Map_of_Canada_-_circa_1543_-_Project_Gutenberg.jpg

A wcześniej:


Map of the voyages of Columbus and Cabot. In Netta Syrett, Sketches of European History. London: John Murray, 1931.
http://www.environmentandsociety.org/exhibitions/northwest-passage/timeline/northwest-passage-timeline

Dla mnie wszystko jest nowe :)

Tu masz jednorożca ;)

Pytanie, czemu ta Terra Nova taka posiekana na tych francusko-włoskich mapach?


Giacomo Gastaldi, La Nuova Francia. w: Giovanni Battista Ramusio, Terzo volume delle navigationi et viaggi, Venice, 1556.

Ilustracja XIX wieczna. Nikt nie wie jak naprawdę wygladał Cartier. A akurat na ten banknot przy pisaniu notki nie trafiłem - dzięki

jeszcze jeden margines :)

ZŁOTE FLORENY „VERRAZZANO”

W 1252 roku Republika Florencji wybiła pierwszego złotego Florina, tak nazwanego, ponieważ wizerunek lili (symbol Florencji) jest przedstawiony na awersie, a wizerunek Świętego Jana Chrzciciela, patrona Florencji, znajduje się na odwrocie. Ta nowa moneta odniosła natychmiastowy sukces, ponieważ przesłoniła każdy inny typ monety, a styl i absolutna czystość 24 Florenckich karatów nigdy nie miała sobie równych.

Mennica Florencka nie była prowadzona przez rząd, ale przez kupców i bankierów miasta, którzy dbali o ilość złota w monecie. Aktywność Mennicy była kontrolowana przez najważniejsze gildie (Arti Maggiori), które co 6 miesięcy wybierały nowego gwaranta / poręczyciela (Mistrza Mennicy).

Wielu członków rodziny Verrazzano aktywnie uczestniczyło w polityce florenckiej, ponieważ byli kupcami, bankierami, sędziami i notariuszami, a w drugim semestrze 1405 roku Bernardo di Niccolò da Verrazzano powierzono prestiżowe stanowisko Mistrza Mennicy. Złoty Floren był bity aż do 1533 r., kiedy Cosimo de Medici nakazał scalenie wszystkich monet w celu wyprodukowania nowej monety, złotego Scudo, imitującego monetę znajdującą się już w obiegu we wszystkich najważniejszych państwach europejskich.

Tradycyjnie złoty Floren zawsze umieszczano na fundamentach każdej wieży we Florencji, aby zapewnić mieszkańcom szczęście i dobrobyt.

https://web.archive.org/web/20110728154845/http://www.verrazzano.org/en/index2.php?c=fiorindoro

Tu starsze wyobrażenie, jego i jego żony.


Rzeźbione twarze pary Jacques Cartier i Catherine des Granges w domu w starej części Saint-Malo.

Jacques Cartier poślubił Catherine des Granges w kwietniu 1520 r . Była córką jednej z najbogatszych rodzin w tym mieście; jej ojciec, Jacques Saint-Malo, był konstablem miasta . To małżeństwo znacznie poprawiło status społeczny Cartiera.

Baskijska wiki jest najbogatsza w treść :)
https://eu.wikipedia.org/wiki/Lankide:Enekobidegain/Proba_orria
 

Przełożyłem (za angielskim tłumaczeniem Jamesa Phinneya Baxtera, które czytam) naprędce fragment zapisków Cartiera o leczniczym drzewie:

Kapitan, widząc Dom Agayę [syn wodza zabrany do Francji po pierwszej ekspedycji] zdrowego ucieszył się, mając nadzieję na poznanie od niego metody leczenia, którą mógłby pomóc swoim ludziom. Gdy zbliżyli się do fortu, kapitan zapytał go, jak został wyleczony z choroby, na co Dom Agaya odpowiedział, że został uleczony sokiem i resztkami liści drzewa i że to jedyne lekarstwo na tę chorobę. Kapitan spytał czy można znaleźć je gdzieś w okolicy i czy mógłby mu je pokazać, ponieważ pragnie uleczyć swojego służącego, który zaraził się chorobą w kanadzie ["kanada" to w języku Irokezów osada], gdy przebywał z [wodzem] Donnaconą - nie chciał bowiem wyjawić jak wielu członków załogi było chorych. Dom Agaya wysłał z kapitanem dwie kobiety, które przyniosły dziewięć czy dziesięć gałęzi i pokazały nam sposób obierania kory i liści z drzewa oraz gotowania całości w wodzie, którą potem pije się co drugi dzień, okładając pozostałościami chore i obrzękłe nogi, przez co dzięki drzewu leczy się wszelką chorobę. W swoim języku nazywają to drzewo amedda.

Wkrótce potem kapitan zlecił przygotowanie pewnej ilości napoju by dać go do picia chorym, z których żaden nie był skory do spróbowania poza jednym czy dwoma, którzy się na to odważyli. Niedługo po wypiciu odczuli tego pożytek; prawdziwy i ewidentny cud. Wszyscy bowiem chorzy, czym by nie byli zarażeni, po dwu- lub trzykrotnym wypiciu napoju odzyskiwali zdrowie i wigor, tak że byli i tacy członkowie załogi, którzy od pięciu czy sześciu lat przed obecną chorobą cierpieli na syfilis, a dzięki lekowi całkowicie ozdrowieli. Gdy to zobaczono i zrozumiano wybuchły takie spory o lekarstwo, że pozabijaliby się o to, kto pierwszy ma je wypić, a jedno z największych i najwyższych drzew jakie kiedykolwiek widziałem obrano doszczętnie w mniej niż osiem dni, ze skutkiem takim, że wszyscy lekarze Lotaryngii i Montpellier, uzbrojeni we wszystkie leki Aleksandrii, nie wskóraliby w rok tyle co drzewo osiągnęło w sześć dni. Zadziałało tak dobrze, że każdy, kto z niego skorzystał odzyskał zdrowie i siły, dzięki Bogu.

Ja czytając te superlatywy dziwię się, że przy pierwszej okazji nie załadowano statków po brzegi gałęziami i szyszkami i nie ruszono najkrótszą trasą do Europy.

Doczytałem relację z pierwszej podróży i zdaje mi się, że Francuzi z (że tak to nazwę) dłuższą premedytacją stawiali tylko ten pierwszy krzyż z dwunastego czerwca. Czternastego lipca poważne pogorszenie pogody i uszkodzenie jednego z okrętów (stracił kotwicę) zatrzymało ich na dłuższy czas w zatoce Gaspé. Utknęli tam na jedenaście dni i napotkali przyjaźnie nastawionych tubylców, którym "na pożegnanie" postawili (24 lipca) ten zrobiony na miejscu krzyż z Vive le Roy de France. Lokalny wódz przyszedł im zrobić o ten krzyż małą awanturę, ale udobruchali go darami i zabrali ze sobą dwóch jego synów, którzy towarzyszli im później w drugiej ekspedycji. Tak przynajmniej opisuje to Cartier.

Myślę, że to z jednej strony kwestia kontrastu - bo jak całą zimę umiera się na szkorbut, a potem w tydzień z niego wychodzi, to jak tu nie wychwalać leku pod niebiosa - a z drugiej pewna przesada w celach promocyjnych. W końcu piszący to Cartier potrzebował zapewne sponsorów kolejnych wypraw i przedsięwzięć. Chociaż ciekawe co odpowiedziałby im, gdyby spytali dlaczego nie przywiózł ze sobą rzekomego leku na syfilis.

Nie wiem, czy tak wszyscy się chętnie przyznawali do francy. Może jeszcze coś wyczytasz na ten temat ;) 

W biogramie angielskim Cartiera piszą tak:

Wschodnie części kraju były wcześniej odwiedzane przez Norwegów, a także przez rybaków baskijskich, galicyjskich i bretońskich, być może także przez braci Corte-Real [Miguela Corte-Real i Gaspara Corte-Real] i Johna Cabota [Giovanni Caboto / Zuan Chabotto] (oczywiście w dodatku do tubylców, którzy jako pierwsi zamieszkiwali to terytorium). Cartier ma szczególny wkład w odkrycie Kanady jako pierwszy Europejczyk, który penetruje ten kontynent, a dokładniej wewnętrzny region wschodni wzdłuż rzeki Świętego Wawrzyńca. Jego eksploracje umocniły roszczenia Francji do tego terytorium, które później zostanie skolonizowane jako Nowa Francja, a jego trzecia podróż zaowocowała pierwszą udokumentowaną próbą osiedlenia się w Ameryce Północnej od czasów Lucasa Vázqueza de Ayllón w latach 1526—27.



 Trasa wyprawy John Cabota z 1497 r., wytyczona przez Jonesa i Condona.

Przypuszczalny przebieg podróży Sebastiana Cabota, [syna Johna], z lat 1508—9, na podstawie relacji Petera Martyra z 1516 roku i kolejne odniesienia do niej.


Szczegóły mapy wybrzeża Ameryki autorstwa Diego Ribero (1529)
powiększenie:
https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/9/93/Map_of_America-Ribero_%281529%29.jpeg

Może to Prąd Zatokowy pomaga w powrocie z Ameryki ?

Za to wzięli ze sobą kwarc i piryt. Może Cartier planował zostać zegramistrzem a nie aptekarzem? ;))

I coś się stało, że przyjaźni do tej pory Irokezi nagle przestali być mili dla kolonistów. Namówiono ich do tego? A jeśli tak to kto?

Cartier zabrał te dziwne drzewo chyba do Europy

Docent wiki:

Żywotnik zachodni (Thuja occidentalis) – gatunek drzewa z rodziny cyprysowatych. Pochodzi ze wschodniej części Ameryki Północnej – południowej Kanady i północnych rejonów USA. Popularnie sadzony jako drzewo ozdobne w Europie, dokąd wprowadzony został w latach 30. XVI wieku[4]. W Polsce gatunek uprawiany, lokalnie uważany za zadomowiony (kenofit)[5]. Żywotnik zachodni jest stosowany w homeopatii oraz w fitoterapii. Wyciąg wchodzi w skład złożonego leku ziołowego do stosowania doustnego w leczeniu przeziębienia, ostrych i przewlekłych infekcji górnych dróg oddechowych oraz pomocniczo wraz z antybiotykiem w leczeniu zakażeń bakteryjnych[6]. Olejek eteryczny, którego głównym składnikiem jest tujon, wchodzi w skład preparatów złożonych do stosowania zewnętrznego w przypadku brodawek na rękach i stopach[7]. Gatunek jest trujący dla człowieka i koni

Po angielsku tuja jest jednoznacznie połączona z Cartierem:

White-cedar is a tree with important uses in traditional Ojibwe culture. Honored with the name Nookomis Giizhik ("Grandmother Cedar"), the tree is the subject of sacred legends and is considered a gift to humanity for its myriad uses, among them crafts, construction, and medicine.[8] It is one of the four plants of the Ojibwe medicine wheel, associated with the north. White-cedar foliage is rich in Vitamin C and is believed to be the annedda which cured the scurvy of Jacques Cartier and his party in the winter of 1535–1536.[6] Due to the presence of the neurotoxic compound thujone, internal use can be harmful if used for prolonged periods or while pregnant.

Na razie jestem zdrów jak ryba, ale przy najbliższej chorobie będę musiał przetestować!

O możliwych związkach Hanzy z Zatoką św Wawrzyńca chyba nic się tam nie znajdzie. Jak na razie wimy, że było to technicznie wykonalne. Nie wiemy tylko czy było opłacalne przyworzenie samych skór. Nic nie wiadomo również o zawaleniu rynku niemieckiego tujami, ani lekarstwem z nich uzyskiwanym - w niemieckich publikacjach Fichtebier pojawia się dopiero w XVIII wieku (przynajmniej tak mi pokuzuje google). Nie mamy również żasnych informacji, czy było tam coś jeszcze, co mogło czynić wyprawy w tamte strony świata opłacalnym - pirytu było mnótswo w Rzeszy, a czasy przemysłowego wykorzystania kwarcu jeszcze nie nadeszły.

...tujami, ani lekarstwem z nich uzyskiwanym...

Alternatywna wersja Weißfichte czyli świerk biały :


Heute weiß man, dass es sich bei Anneda vermutlich um die Picea glauca handelte, eine Weißfichte, die in Kanada, Alaska und den nördlichen USA heimisch ist.

strona 11 w pdf.

Zgadzam się, że było to najprawdopodobniej nieopłacalne. A na ślady cudownego leku w ładowniach statków Hanzy przywożonych z Thule jakoś przez te kilka dni nie udało mi się trafić.

Mentalne przerobienie Twojego tekstu i komentarzy zajęło trochę czasu :) Ogrom informacji i szczegółów. Wspaniałe mapy. Podoba mi się Twoja narracja o próbie objęcia opieką handlową Hanzy Kanady :) Sieć wyłącznie gospodarcza ustępowała jednak (a w zasadzie schodziła do podziemia) sieci imperialnej, ideologiczno-gospodarczej. I co ja mogę dodać.... Plus.

Przez kilka ostatnich dni próbowałem się przekopać przez pop w poszukiwaniu śladów Hanzy. Nawet nie samego handlu z Irokezami (co byłoby dziwnym, gdyby znając sagi Wikingów i mając bazy na Islandii z tej wiedzy nie próbowali skorzystać), ale wogóle Hanzy. I takich śladów nie ma. Dla Anglosasów to tabu. W niemieckim popie może coś jest, ale dobrze ukryte.

Natomiast temat hanseatische Amerika jest również bardzo ciekawy, choć zaczyna się prawie sto lat później - od handlu transatlantyckiego z 13 koloniami po ustanowienie kupca Johna Parisha oficjalnym przedstawielem rządu USA przy Hanzie w 1790 oraz Johna Rossa (w latach 1794-1800) oficjalnym konsulem Hanzy przy rządzie USA. Kolejnymi konsulami Hanzy w USA byli: Carl Nicolaus Buck (1817-22), Christian Ludwig Buck (1822-27), Vincent Rumpff (1827-28) Rudolf Schleiden (1862-1864) oraz ostatni Johannes Rösing (1864-1868), który później zostaje konsulem generalnym Rzeszy Niemieckiej w Nowym Jorku. To byli ludzie Hamburga, występujący oficjalnie w imieniu (nieistniejącej już) Hanzy. Z danych samej ciotki Viki wynika, że Hamburg utrzymywał własne konsulaty w Filadelfii, Baltimore, Waszyngtonie, Alexadrze, Bostonie, Charlestown, Galveston, Indianola, Mobile, Nowym Orleanie, Nowym Jorku, Richmond oraz w Los Angeles.

Prócz tego trafiłem także na konsulat Lübecki w 1844 w niepodległym Teksasie.

W archiwach USA zachował się list nawiązujący stosunki dyplomatyczne Hanzy z USA, który (w tłumaczeniu) brzmi (mniej więcej) tak:

Burmistrz i Senat Hanzeatyckiego Wolnego Miasta Hamburga do Prezydenta Jerzego Waszyngtona.

Hamburg, dnia 22 września 1794

Panie,
Wzrost handlu ze Stanami Zjednoczonymi i żeglugi z naszego miasta do Stanów Zjednoczonych Ameryki był promowany od kilku lat głównie przez Johna Rossa z Filadelfii, a dzięki wspaniałej ofercie Waszej Ekscelencji złożonej w Komisji w ubiegłym roku Panu Johnowi Parishowi Naszemu Obywatelowi jako Konsulowi Stanów Zjednoczonych, wskazanym jest aby nasz port zaakceptował każdą odpowiednią osobę o tej samej jakości, którą powinniśmy polecić Waszej Ekscelencji w podobny sposób, skłonił nas do mianowania rzeczonego pana Johna Rossa konsulem generalnym Hamburga w Stanach Zjednoczonych i udzielenia mu listów polecających.
Dlatego zalecamy, aby nasz konsul generalny został przyjęty życzliwie przez Waszą Ekscelencję, a jednocześnie my i nasze Miasto będziemy kontynuowali Waszą życzliwą łaskę aby handlowe powiązania między Znamienitą Republiką Stanów Zjednoczonych Ameryki, tak bardzo przez nas cenioną, a naszym dobrym Miastem, przez dążenie do obopólnej korzyści może poprzez tę nominację być jeszcze bardziej zrównoważone i wzmocnione. Z radością korzystamy z okazji, aby pokazać jednemu z pierwszych i najwybitniejszych mężów stanu i Bohaterów Naszej Ery wielkość oddania, którą Mu ofiarujemy i dzięki któremu pozostajemy niezmiennie najbardziej pokorni i oddani Twojej Ekscelencji ”.