Wśród pism pozostawionych przez Mojżesza Majmonidesa jest również traktat filozoficzny zwany Przewodnik Błądzących. Ciotka Viky pisze o tejksiędze tak:

Przewodnik błądzących (jud.-arab. دلالة الحائرين ,דלאל̈ה אלחאירין translit. dalālatul ḥā’irīn; heb. מורה נבוכים, transkr. More newuchim) – traktat teologiczno-filozoficzny Mojżesza Majmonidesa, jedno z najważniejszych dzieł średniowiecznej filozofii żydowskiej.

Traktat został ukończony ok. 1190 r. i pierwotnie był napisany w języku judeo-arabskim. Oprócz tematyki ściśle religijnej, Przewodnik błądzących podejmuje tematy prawa żydowskiego oraz problematykę etyczną i polityczną.

Bezpośrednio adresowany jest do byłego ucznia Majmonidesa, jego ogólniejszym zaś adresatem są pobożni żydzi, którzy chcą pogodzić prawdy wiary z prawdami filozofii. Przewodnik błądzących nie był więc dziełem przeznaczonym do szerokiego odbioru, jak i też dziełem ściśle filozoficznym. Głównym jego celem jest dobre życie jako żyda.

Traktat był niezwykle wpływowy także poza społecznością żydowską. Wysoko cenił go m.in. Tomasz z Akwinu.

W traktacie łączona jest tradycja judaistyczna z wpływami filozofii muzułmańskiej (szczególnie al-Farabiego i Awicenny) oraz filozofią Arystotelesa. Sformułowane przez Majmonidesa 4 główne typy dowodów na istnienie Boga jest analogiczne do późniejszych 5 dróg dowodzenia istnienia Boga u Tomasza z Akwinu.

"Błądzący" i "wątpiący" to według Majmonidesa żydzi, którzy antropomorfizują Boga. Tymczasem Bóg nie jest podobny do niczego innego. Aby go opisać, Majmonides zestawia przeciwstawne sobie twierdzenia (metoda antynomii) i pokazuje ograniczenia ludzkiego poznania. Ta teologia negatywna pozostaje do dziś najbardziej rozpoznawalną częścią nauk Majmonidesa.

I właśnie w tym miejscu mamy nasze brakujące ogniwo, które spaja filozofię chrześcijańską Tomasza z Akwinu z antyczną filozofią grecką. Nie były to żadne wpływy arabskie, a jeden konkretny człowiek. Mojżesz Majmonides i jego trzy listy do nienazwanego z imienia przyjaciela. Listy, w których opisuje, powołując się na Proroków i Arostytelesa, trzy sprawy: Bezcielesność Boga, Proroctwa dotyczące końca świata (które mają być według niego wyłącznie alegoriami zniszczenia konkretnych ludów), oraz koncepcję pogodzenia Tory i filozofii Arystotelesa.

Jak to opisuje Ciotka Viky (wersja angielska):

Podczas gdy wiele społeczności żydowskich szanowało dzieło Majmonidesa i postrzegało je jako triumf, inne uznały wiele jego idei za herezje . Przewodnik był często zakazany, aw niektórych przypadkach nawet palony.

W szczególności przeciwnicy Miszne Tory Majmonidesa wypowiedzieli wojnę „Przewodnikowi”. Jego poglądy na temat aniołów, proroctw i cudów – a zwłaszcza jego twierdzenie, że nie miałby trudności w pogodzeniu biblijnego opisu stworzenia z doktryną o wieczności wszechświata, gdyby arystotelesowskie dowody na to były rozstrzygające — wywołał oburzenie współwyznawców.

Nie wiemy dziś do kogo adresowane były listy napisane przez Majmonidesa. Być może nigdy nie miały one mieć jednego adresata a tylko zostały w taki sposób zapisane. Listy te były natomiast dość szereko kolportowane nie tylko w świecie arabskim, ale również w innych częściach świata gdzie tylko pojawiała się żydowska diaspora.

 

---

tagi: islam  średniowiecze  chrześcijaństwo  filozofia  majmonides 

	Pioter
	8 sierpnia 2023 10:25

8     1231    4 zaloguj sie by polubić