W Katedrze Poznańskiej znajduje się symboliczny grobowiec Mieszka i Bolesława. Wygląda on dziś tak.W zasadzie jest to około stuletni obiekt, i tylko dwa elementy w nim wykorzystane pochodzą z dawniejszych lat. Podobno pochodzą ze zniszczonego w XVIII wieku XIV nagrobka Chrobrego, ufundowanego przez Kaziemierza Wielkiego.

Dziś historycy nie są zgodni ani co do czasu powstania pierwszego nagrobka, ani co do jego pierwotnego wyglądu. Z zachowanych opisów znamy tylko fragmenty. Między innymi łacińskie epitafium: Hic jacet in tumba / princeps generosa columba / Chabri tu es dictus / sis in aevum benedictus / Fonte sacro lotus / servus Domini puta totus / Praecidens comam / septenni tempore Romam / Tu possedisti / velut verus athleta Christi / Regnum Slavorum / Gothorum sive Polonorum / Caesar praecellens / a te ducalia pellens / Plurima sibi dona / quae placuere tibi / Hinc detulisti / quia divitias habuisti / Inclyte dux tibi laus / strenue Boleslaë / Perfido patre / es, sed credula matre / Vicisti terras / faciens bellurn quoque guerras / Ob famam bonam / tibi contulit Otto coronam / Propter luctamen / sit tibi salus. Amen /

Problemem głównie jest to, że wiersz ten wydaje się całkowicie bezsensowny.  Jakby wersy zostały pomieszane ze sobą przypadkowo. W końcu po kilkudziesięciu latach pracy (i kilkunastu, lub kilkudziesięciu pracach naukowych) ustalono, że wiersz ten w tłumaczeniu powinien wyglądać tak:

Spoczął tu w grobu głębi król zacny, duszy gołębiej…

W wielkiej, wodzu, żyj sławie, niezwalczon Bolesławie!

Z ojca poganina spłodzon lecz z matki wierzącej zrodzon,

świętą obmyty strugą, tyś zawżdy Pana był sługą!

Siedem lat gdyś zaczynał, włosy-ś dla Rzymu obcinał.

Jako zapaśnik Chrystusów, posiadłeś bez zdrady zakusów

wielkie królestwo słowiańskie, gockie albo polańskie,

wojen wiele staczałeś, sąsiadów zwyciężałeś.

Za twe czyny wsławione dał Otto tobie koronę,

cesarz – ze sławą promienną – zdjął z ciebie książęce lenno;

Tyś go w zamian obdarzył darami o jakich nie marzył,

tem, co w myśl przyszło tobie, boś skarby miał w wielkim zasobie.

Chrobry jest twoje miano! Miej wiecznie glorję świetlaną!

Po swem życiu staranem miejże zbawienie. Amen!

Niby coś mamy. I nie ważne, że tekst łaciński nigdzie imienia cesarza nie wymienia, tak pasuje i do linii partii i do metrum wiersza. A skoro wyraźnie widać poprawianie historii pod z góry założoną tezę, to nie mamy wogóle po co przejmować się tłumaczeniem dokonanym przez profesora Józefa Birkenmajera.

Popatrzmy więc na inne okruchy przeszłości (zbiory internetowe Wojewódkziego Konserwatora Zabytków w Poznaniu): Tak wyglądać miał przed zniszczeniem grobowiec Bolesława Chrobrego, A tak figura znajdująca się na płycie nagrobnej.

Tylko, że to jest któraśz kolei przeróbka, a nie oryginał. Jesli popatrzymy na wizerunek Bolesława Chrobrego z XVI wieku wykonany przez kanonika Tomasza Tretera to widzimy tam coś takiego: Wizerunek Chrobrego jet całkowicie odmienny, przy czym przyjmuje się, że kanonik Treter odrysował go z istniejącej wówczas płyty nagrobnej, której dziejsza rekonstrukcja wygląda nastepująco: Ta rekonstrukcja nie uwzględniła kiklu rzyczy. Przede wszystkim korona - zgodnie z opisami jest złożona z liści akantu, a nie jest koroną królewską widoczną na rekonstrukcji. Liście akantu symbolizują bowiem przezwyciężenie trudności i bohaterstwo. Po drugie jabłko królewskie, które zupełnie nie pasuje do przedstawienia. Albo mamy mieć wizerunek wojownika (czyli z bronią i tarczą) albo władcy (czyli z insygniami). A w przypadku szesnatowiecznych opisów grobowca Chrobrego wiemy, że trzymał on w ręku globus cruciger, ale ręka była uniesiona zbyt wysoko i układ palców wskazywał, że pierwotnie trzymał król trzymał w ręku włócznię.

Kiedy nastąpiła podmiana symboliki?

Prawdopodobnie w okresie panowania Kazimierza Wielkiego. Świadczyły by o tym również pomieszane wersety inskrypcji nagrobnej. Przynajmniej do takich wniosków doszedł ksiądz Pierre David w wydanej w 1928 roku pracy L'épitaphe de Boleslas Chrobry . Jego zdaniem Kazimierz Wielki nie ufundował wcale grobowca, a tylko przebudował wcześniejszy grobowiec Chorbrego, przy czym zniszczone elementy uzupełniono nowymi, a kamieniarz najprawdopodobniej pomieszał ze sobą wersy epitafium. Na fundatora grobowca natomiast wskazał Bolesława Śmiałego. I na tym na razie poprzestańmy.

Co działo się dalej z najwazniejszym dla Polski zabytkiem?

W okresie panowania Kazimierza Wielkiego grobowiec był już znacznie zniszczony, skoro król nakazał jego przebudowę. A później? Wiemy jeszcze o kolejnych przebudowach w XVII i XVIII wieku. Jednak w końcu w 1772 roku dokładnie na płytę grobowca upadła wieża kościelna, która od dłuższego czasu nie mogła doczekać się remontu. Grobowiec został całkowicie zniszczony i w zasadzie po nim pozostały wyłącznie ilustracje publikowane przez badaczy oraz kilka płaskorzeźb, z których dwie zostały wmurowane w latach 20-tych XX wieku w nowy symboliczny nagrobek:

---

tagi: poznań  polska  historia  bolesław chrobry  grobowiec 

	Pioter
	6 lipca 2023 08:10

20     1510    6 zaloguj sie by polubić