Wchodząc do sali bractw w Dworze Artusa w Gdańsku raczej nie spodziewamy się odnośników do starożytnego Egiptu. Są i owszem odnośniki do mitologii greckiej, do rzymskich legend czy nawet są odnośniki do Biblii, ale do starożytnego Egiptu? Chyba nie ma tam czegoś takiego.

Ale gdy dokładnie przyjrzeć się zachowanym malowidłom nad drzwiami wejściowymi znajdziemy napis w języku niemieckim Jeśli oddasz dzieci Ammona w moje ręce, ktokolwiek pierwszy wyjdzie z drzwi domu mego, tego ofiaruję na całopalenie Panu.

Całości dopełnia obraz Laurentiusa Laeursteina zatytułowany Historia Jeffego.

Aby zrozumieć o co chodzi należy sięgnąć do Biblii, a konkretniej do Księgi Sędziów, gdzie czytamy: Duch Pana był nad Jeftem, który przebiegał dzielnice Gileadu i Manassesa, przeszedł przez Mispa w Gileadzie, z Mispa w Gileadzie ruszył przeciwko Ammonitom. Jefte złożył też ślub Panu: «Jeżeli sprawisz, że Ammonici wpadną w moje ręce, wówczas ten, kto [pierwszy] wyjdzie od drzwi mego domu, gdy w pokoju będę wracał z pola walki z Ammonitami, będzie należał do Pana i złożę z niego ofiarę całopalną». Wyruszył więc Jefte przeciw Ammonitom zmuszając ich do walki i Pan wydał ich w jego ręce. Rozgromił ich na przestrzeni od Aroeru aż do okolic Minnit, co stanowi dwadzieścia miast, i dalej aż do Abel-Keramim. Była to klęska straszna. Ammonici zostali poniżeni przez Izraela. Gdy potem wracał Jefte do Mispa, do swego domu, oto córka jego wyszła na spotkanie, tańcząc przy dźwiękach bębenków, a było to dziecko jedyne; nie miał bowiem prócz niej ani syna, ani córki. Ujrzawszy ją rozdarł swe szaty mówiąc: «Ach, córko moja! Wielki ból mi sprawiasz! Tyś też wśród tych, co mnie martwią! Oto bowiem nierozważnie złożyłem Panu ślub, którego nie będę mógł odmienić!» Odpowiedziała mu ona: «Ojcze mój! Skoro ślubowałeś Panu, uczyń ze mną zgodnie z tym, co wyrzekłeś własnymi ustami, skoro Pan pozwolił ci dokonać pomsty na twoich wrogach, Ammonitach!» Nadto rzekła do swego ojca: «Pozwól mi uczynić tylko to jedno: puść mnie na dwa miesiące, a ja udam się na góry z towarzyszkami moimi, aby opłakać moje dziewictwo». «Idź!» - rzekł do niej. I pozwolił jej oddalić się na dwa miesiące. Poszła więc ona i towarzyszki jej i na górach opłakiwała swoje dziewictwo. Minęły dwa miesiące i wróciła do swego ojca, który wypełnił na niej swój ślub i tak nie poznała pożycia z mężem. Weszło to następnie w zwyczaj w Izraelu, że każdego roku schodziły się na cztery dni córki izraelskie, aby opłakiwać córkę Jeftego Gileadczyka.

W zasadzie teksty biblijny oraz wiszący pod obrazem nieznacznie się różnią, ale przyjmnijmy, że jest to wina tłumaczenia z greki czy hberajskiego na języki narodowe.

Przewodnicy w Dworze Artusa mówią, że obraz i motto przyjęło Bractwo św Krzysztofa, które ufundowało ten obraz, chiało w ten sposób przedstawić bezradność człowieka wobec nieprzewidywalnych wyroków boskich. Ja mam jednak inne zdanie, ale najpierw trzeba będzie kilka spraw związanych z dziejami Dworu Artusa zanegować.

Sięgnijmy do gedanopedia.pl i wczytajmy się w opis sali: W XV wieku z korzystających z Dworu Artusa kupców wykształciły się tzw. ławy: Ława Bractwa św. Rajnolda (Reinholdsbank, wzmiankowana od 1481, skupiająca mieszczan gdańskich pochodzących z Nadrenii); Ława Lubecka, zwana też Ławą Bractwa św. Krzysztofa (Christopherbank, w źródłach pisanych od 1482, skupiająca mieszczan gdańskich pochodzących z Lubeki); Ława Trzech Króli (Heilige-Drei-Könige-Bank, wzmiankowana od 1483, skupiająca tzw. „przyjaciół”); Ława Malborska (Marienburger Bank, od 1487, skupiająca kombatantów wojny trzynastoletniej); Ława Holenderska (Holländische Bank, od 1492, założona przez kupców gdańskich i niderlandzkich); Ława Szyprów / Żeglarzy (Schifferbank, od 1508, oparta na więziach zawodowych); Ława Marii / Ława Naszej Kochanej Pani (Marienbank / Unser-Lieben-Frauen-Bank, istniała do 1534, z braku członków połączyła się z Ławą św. Reinholda); Ława Sędziów (Schöffenbank, od 1543).

I co tu widzimy? Celowe zaciemnianie obrazu powstałe przy tłumaczeniu z niemieckiego. Na szczęśćie jednak podane w nawiasach nazwy niemieckie są jednoznczne. Te całe gdańskie stowarzyszenia, które Dwór Artusa odwiedzały tylko w celach konsumpcyjnych, to najzwyklejsze banki działające w ramach Hanzy. Tak było? - A wcale, że nie. Historycy i muzealnicy wiedzą przecież lepiej: Dwór Artusa był siedzibą Ław i centrum życia kulturalnego i towarzyskiego elit Gdańska do 1742, kiedy decyzją Rady Miejskiej (na prośbę 88 firm kupieckich z terenu Gdańska) przekształcony został w kupiecką giełdę (postulat przeznaczenia Dworu Artusa na giełdę zgłaszali gdańscy kupcy już w 1592). Pełnił też funkcję obiektu reprezentacyjnego: przyjmowano w nim monarchów, odbywały się spotkania towarzystw naukowych, koncerty.

Co więc wiemy? Odrzucając oczywiście celową ściemę muzealników? Mamy przełom XV/XVI wieku i powstawanie kilkunastu hanzeatyckich banków w Gdańsku. I mamy miejsce spotkań bakierów, czyli w zasadzie giełdę, działającą pod nazwą Dwór Artusa. Jeden z tych banków, najważniejszy, bo pochodzący z Lübecki, Christopherbank, zamawia u Leuensteina obraz Jeftego i publicznie wypisuje swoje motto wzywające do wojny za wszelką cenę z Synami Ammona.

Od 1470 roku toczy się wojna Hanzy z Aglią, a sama Hanza pozbawiana jest zbrojnego ramienia (Heinrich von Richtenberg - wielki mistrz Zakonu Niemieckiego składa 20.XI.1470 hołd lenny królowi Kazimierzowi Jagiellończykowi). Rok później Iwan Srogi, wielki książę moskiewski, atakuje Nowogród i zdobywa go. Był to w zasadzie koniec Republiki Nowogrodzkiej i początek końca Hanzy.

Kim więc byli Synowie Ammona, z którymi za wszelką cenę chciała walczyć Hanza? Ammon w końcu to jeden z kuszyckich królów, który dokonał podboju Egiptu i narzucił mu na tysiąclecia swoją wolę. Ale scena biblijna podobno odnosi się do czegoś innego. Podobno opowiada o walce Izraelitów z Ammonitami, czyli arabskim plemieniem, które żyło na terenie dzisiejszej Jordanii, i których główne miasto zwie się dziś Amman. Tylko, że to również chyba niewłaściwe odniesienie.

---

tagi: banki  gdańsk  hanza  ammon 

	Pioter
	26 czerwca 2023 03:57

24     1314    5 zaloguj sie by polubić