Dares z Frygii jest autorem, o którym już kiedyś mimochodem wspomniałem.  Był on bowiem twórcą jednego z dwu (o których wiemy) opisów wojny trojańskiej, które posłużyły później Homerowi do stworzenia swojego poematu.

Dares był zawodowym oficerem, co widać w tekście jego dzieła. Nie jest to bowiem jakiś wzniosły poemat, ale napisane zwięźle wojskowe sprawozdanie z wydarzeń, które miały miejsce pod Troją. I delikatnie mówiąc z wersją Homera wspólne są tylko miejsce akcji i postacie. Oraz bardzo ogólny opis. Zachowanie tego sprawozdania do naszych czasów zawdzięczamy Korneliuszowi Neposowi, który tak napisał w przedmowie tego dzieła:

Kiedy spędzałem wiele czasu w Atenach w celach naukowych, odkryłem historię Daresa Frygijczyka, którą ów spisał własnoręcznie i przekazał ku pamięci potomnych. Traktuje ona, jak wskazuje tytuł, o Grekach i Trojanach. Zająwszy się dziełem z najwyższą troskliwością, niezwłocznie je przetłumaczyłem. Posta- nowiłem nie dodawać ani nie pomijać niczego w procesie translacji, ponieważ w przeciwnym wypadku można byłoby odnieść wrażenie, że to moja własna praca. Uznałem zatem, że skoro oryginał napisany był prawdziwym i prostym stylem, najlepiej będzie przełożyć go na łacinę dosłownie, ażeby czytelnicy mogli dowiedzieć się, jak przebiegały te wydarzenia. Niech czytelnicy ocenią, czy bardziej wiarygodne jest to, co Dares Frygijczyk, który żył i walczył w czasach, kiedy Grecy napadli na Trojan, przekazał ku pamięci potomnych, czy też należy wierzyć Homerowi, który urodził się wiele lat po tym, jak ta wojna była prowadzona. W tej sprawie wydano w Atenach osąd, w którym uznano Homera za szalonego, ponieważ pisał, jakoby bogowie prowadzili wojnę u boku śmiertelników. Ale dość już o tym. Powróćmy teraz do tego, co obiecałem.

Po przeczytaniu całości tesktu Daresa mogę spokojnie zapewnić, że nie warto wogóle sięgać po Iliadę. Homer, delikatnie mówiąc, bardzo wiele rzeczy pomylił, a część nawet zmyślił. Poza tym, jak postuluje Pan Zdzisław powołując się na Felice Vinciego, najprawdopodobniej scalił w jedno dwa sprawozdania odnoszące się do zupełnie różnych miejsc - być może nawet i posiadających tę samą nazwę.

Co więc takiego Homer podkolorował?

Zaczynając od samego początku, to nawet przyczyny samej wojny. Porwanie bowiem Heleny przez Aleksandra, syna Priama, było tylko odwetem za porwanie siostry Priama - Hezjony, którą ten pragnął w ten sposób odzyskać. Ponieważ jednak Grecy nijak nie chcieli odesłać Hezjony, Helena musiała się zadomowić w Troi.

Później jest jeszcze ciekawiej. Otrzymujemy bowiem pełny wykaz bohaterów tej wojny: Dares Frygijczyk, który spisał tę historię i który walczył w armii aż do mo- mentu zdobycia Troi, mówi, że widział Kastora i Polluksa w czasie zawieszenia broni, a także kiedy brał udział w bitwach, od Dardanów 80 zaś dowiedział się, jak wyglądali i jaki mieli charakter. Jeden był podobny do drugiego: mieli jasne włosy, duże oczy, pogodne twarze i dobrze zbudowane, szczupłe ciała. Helena była do nich bardzo podobna: była piękna, powabna, miała szczere usposobienie, przepiękne nogi, pieprzyk pomiędzy brwiami oraz malutkie usta. Priam, król Trojan, był wysoki, miał piękne oblicze, przyjemny głos i majestatyczną niczym orzeł posturę. Hektor miał wadę wymowy, jasną karnację, kręcone włosy, zezujące spojrzenie, zwinne kończyny, czcigodne oblicze i nosił brodę. Był przystojny, wojowniczy, wielkoduszny dla obywateli, łagodny, szlachetny oraz zdolny do miłości. Dejfob i Helenus byli podobni do swojego ojca, ale bardzo różni w charakterze: Dejfob był dzielny, Helenus zaś był łagodnym, uczonym wieszczem. Troilus był wysoki, niezwykle przystojny, silny jak na swój wiek, dzielny i żądny sławy. Aleksander był wysoki, odważny i miał jasną skórę. Miał przepiękne oczy, miękkie blond włosy, śliczne usta i miły głos. Był szybki i skory do objęcia naczelnego dowództwa. Eneasz był rudowłosy, dobrze zbudowany, elokwentny i uprzejmy. Był odważny, ale przy tym rozważny. Był pobożny, budził sympatię i miał ciemne, pogodne oczy. Antenor był wysoki, smukły, energiczny, sprytny i ostrożny. Hekuba była wysoka, piękna i miała majestatyczną niczym orzeł posturę. Myślała jak mężczyzna, była pobożna i sprawiedliwa. Andromacha miała jasne oczy i skórę, była wysoka, piękna, skromna, mądra, obyczajna i powabna. Kasandra była średniego wzrostu, rudowłosa, miała okrągłe usta, błyszczące oczy i potrafła przewidywać przyszłość. Poliksena miała jasną skórę, była wysoka, piękna, miała długą szyję, cudowne oczy i jasne włosy. Miała kształtne ciało, długie palce, proste nogi i najwspanialsze stopy, które pod względem urodziwości przewyższały wszystkie inne. Była prostoduszna i niezwykle hojna.  Agamemnon był wysoki, miał jasną skórę, potężne kończyny, był elokwentny, rozważny, szlachetny i bogaty. Menelaus był średniego wzrostu, rudowłosy, przystojny, miły i uwielbiany przez wszystkich. Achilles miał umięśnioną klatkę piersiową, piękne usta, potężne kończyny, był obdarzony bujną grzywą i kręconymi włosami. Chociaż miał łagodne usposobienie, w walce był najzacieklejszy. Miał pogodną twarz i gęste, mirtowe włosy. Patroklus miał piękne ciało, niebieskoszare oczy i posiadał wielką siłę. Był skromy, godny zaufania, roztropny i hojny. Ajaks Ojlejski był dobrze zbudowany, miał potężne kończyny, majestatyczną niczym orzeł posturę, był wesoły i dzielny. Ajaks Telamoński również był potężny. Miał czysty głos i czarne, kręcone włosy. Był prostoduszny, ale bezlitosny dla wroga. Ulisses był silny, przebiegły, miał pogodną twarz, był średniego wzrostu, elokwentny i mądry. Diomedes był odważny, dobrze zbudowany, miał szczere, lecz srogie oblicze, w walce zaś był niezwykle zaciekły. Z natury był głośny, wyjątkowo porywczy, niecierpliwy i skłonny do ryzyka. Nestor był wysoki i szeroki w barkach, miał długi, zakrzywiony nos, jasną skórę i często udzielał mądrych rad. Protesilaus również miał jasną karnację, szczere oblicze, był szybki, pewny siebie i działał pochopnie. Neoptolemus był wysoki, silny i skory do gniewu. Miał wadę wymowy, regularne rysy twarzy, haczykowaty nos, okrągłe oczy i był niezwykle wyniosły. Palamedes był szczupły, wysoki, mądry, wspaniałomyślny i pełen osobistego uroku. Podalirius był tęgi, silny, wyniosły i ponury. Machaon był waleczny, wysoki, godny zaufania, rozważny, cierpliwy i współczujący. Meriones był rudowłosy, średniego wzrostu, o zaokrąglonej budowie ciała, gwałtowny, uparty, okrutny i niecierpliwy. Bryzejda była piękna: nie była wysoka, miała jasną skórę oraz miękkie blond włosy. Jej brwi były zrośnięte powyżej jej ślicznych oczu i miała proporcjonalną budowę ciała. Była urocza, przyjazna, nieśmiała, prostoduszna i pobożna.

Ogółem cała wojna trwała ponad 10 lat, ale po prawie każdej większej bitwie zawierano zawieszenie broni w celu pogrzebania zmarłych. Jeden z takich rozejmów trwał nawet 3 lata, bo obie strony gorączkowo szukały po świecie sprzymierzeńców oraz budowały umocnienia.

Homer nie wspomina także ani słowem o tym, że Grecy od samego początku mieli przy sobie Kalchasa, brata Priama, który doradzał im w jaki sposób należy prowadzić ataki oraz jak prowadzić później negocjacje z Priamem. Zgodnie z przekazem Daresa Kalchas zupełnie przypadkowo spotkał Achillesa w Delfach, gdzie obaj przybyli z darami do wyroczni, aby upewnić się co do losów mającej się rozegrać wojny.

W Iliadzie Achilles przedstawiony jest jako gnuśny i małostkowy człowiek, który dba tylko o siebie, a do boju rusza dopiero wtedy, kiedy ginie jego przyjaciel. Dares natomiast opisuje Achillesa jako człowieka, który dążył od samego początku do pogodzenia obu stron konfliktu. Szczególnie te jego starania nasiliły się, gdy odebrano dowództwo Agamemnonowi i oddano je Palamedysowi, a nie jemu: Kiedy nadeszła rocznica pogrzebu Hektora, Priam, Hekuba, Poliksena i reszta Trojan udali się do grobu Hektora. Tam natknęli się na Achillesa. Ten wpatrywał się w Poliksenę, zwrócił się ku niej i zapłonął do niej gorącą miłością. Następnie, pochłonięty żarem uczucia, wiódł znienawidzone życie w miłości i ciężko znosił fakt, że Agamemnonowi zostało odebrane naczelne dowództwo i że oddano komendę Palamedesowi zamiast jemu samemu. Kierowany miłością rozkazał najwierniejszemu frygijskiemu niewolnikowi przekazać wiadomość Hekubie i prosić ją o rękę Polikseny. Gdyby na to przystała, powróciłby do domu ze swoimi Myrmidonami, a gdyby on to zrobił, reszta wodzów uczyniłaby później to samo. Niewolnik udał się do Hekuby, spotkał się z nią i przekazał wiadomość. Hekuba odpowiedziała, że zgodzi się, jeśli Priam, jej mąż, tak zdecyduje. Kazała niewolnikowi wrócić, sama zaś poszła porozmawiać z Priamem. Niewolnik doniósł Achillesowi o tym, co osiągnął. Agamemnon powrócił do obozu z dużą ilością zaopatrzenia. Hekuba rozmówiła się z Priamem o propozycji Achillesa. Priam odpowiedział, że to niemożliwe. Nie dlatego, że uważał Achillesa za niegodnego powinowactwa, ale dlatego, że wierzył, że nawet jeśli odda mu rękę Polikseny, a on odejdzie [spod Troi], to pozostali nie odejdą i stąd nie wypada, aby wydawać swoją córkę za mąż za wroga. Dlatego, jeśli miałby zechcieć, aby tak się stało, powinno się zawrzeć trwały pokój, armia grecka musi powrócić do domu i świętą przysięgą trzeba zawiązać sojusz. Jeśli tak się stanie, to on chętnie odda Achillesowi rękę swojej córki. Tak więc, jak zostało postanowione, Achilles wysłał niewolnika do Hekuby, aby dowiedzieć się, co wynegocjowała z Priamem. Hekuba poinformowała niewolnika o wszystkim, o czym rozmawiała z Priamem. Ten przekazał to Achillesowi. Achilles skarżył się publicznie, że powodu jednej kobiety, Heleny, zebrała się cała Grecja i Europa i że przez tak długi czas zginęło tyle tysięcy ludzi. Mówił, że ich wolność jest zagrożona, dlatego też powinni zawrzeć pokój i wycofać armię.

Tym frygijskim niewolnikiem był najprawdopodobniej sam Dares, który jako adiutant Hektora dostał się później do greckiej niewoli. Od tego momonetu w zasadzie Achilles wyłączył swój kontyngent wojskowy z działań zbrojnych i tylko obserwował rozwój wydarzeń. Jednak pod pozorem negocjacji pokojowych został wciągnięty w pułapkę zastawioną przez Trojan, w wyniku czego poległ - co obu stronom konfliktu było zresztą na rękę, a dowódctwo nad wojskiem Achillesa przejął jego syn, po którego posłano do Grecji.

W końcu po przedłużającym się oblężeniu część wodzów Trojan postanowiła skapitulować przed Grekami, a Priamowi nie udało się wykryć w odpowienim czasie wszystkich spiskowców.

Tej nocy Agamemnon potajemnie wezwał wszystkich wodzów na naradę, przedstawił sprawę i kazał wszystkim powiedzieć, co o tym sądzą. Wszyscy opowiedzieli się za tym, aby zaufać [trojańskim] zdrajcom. Ulisses i Nestor powiedzieli jednak, że obawiają się wziąć w tym udział. Neoptolemus nie zgodził się z nimi i podczas gdy kłócili się między sobą, postanowiono zażądać od Polidamasa hasła, które następnie mogłoby zostać przekazane przez Sinona Eneaszowi, Anchizesowi i Antenorowi. Sinon udał się do Troi, a ponieważ Archemach nie oddał jeszcze strażnikom kluczy od bramy, to Sinon podał hasło, a upewniwszy się, że słyszy głos Eneasza, Anchizesa i Antenora, doniósł o tym Agamemnonowi. Następnie wszyscy zaufali sobie wzajemnie, co dodatkowo potwierdzili przysięgą, że jeśli miasto poddałoby się następnej nocy, to dochowają lojalności nie tylko wobec Antenora, Ukalegona, Polidamasa, Eneasza, Dolona i wszystkich ich rodziców, ale również wobec ich dzieci, żon, krewnych, przyjaciół i sąsiadów, którzy sprzysięgliby się wraz z nimi, a ponadto pozwoli im się zachować cały ich nietknięty dobytek. Po zawarciu tej umowy i scementowaniu jej przysięgą, Polidamas polecił im, aby nocą przyprowadzili armię pod Skajską Bramę, gdzie po zewnętrznej stronie wyrzeźbiono głowę konia. Tam Antenor i Anchizes, którzy tej nocy dowodziliby strażą, otworzą bramę dla wojska Argiwów i podniosą pochodnię, co będzie sygnałem do ataku. Kiedy wszystko już zostało uzgodnione, omówione i przedstawione, Polidamas wrócił do miasta, zrelacjonował wykonaną misję i powiedział Antenorowi, Eneaszowi i pozostałym, aby ci przyprowadzili do tej części muru wszystkich swoich ludzi, otworzyli w nocy Skajską Bramę, podnieśli pochodnię i wpuścili wojsko [greckie] do środka. Antenor i Eneasz byli tej nocy przy bramie, przyjęli Neoptolemusa, otworzyli armii wrota, dali sygnał świetlny i poczynili przygotowania do ucieczki, aby mieć ochronę dla siebie i swoich bliskich. Neoptolemus zapewnił im bezpieczeństwo, Antenor zaś zaprowadził go do pałacu królewskiego, gdzie Trojanie umieścili swój garnizon. Neoptolemus przypuścił szturm na pałac, pozabijał Trojan i ścigał Priama, którego ściął przed ołtarzem Jowisza. Kiedy Hekuba uciekała wraz z Polikseną, natknęła się na Eneasza; przekazała mu Poliksenę, którą Eneasz ukrył u swojego ojca Anchizesa. Andromacha i Kasandra znalazły kryjówkę w świątyni Minerwy. Przez całą noc Argiwowie nie przestawali niszczyć i plądrować. Gdy nastał dzień, Agamemnon wezwał wszystkich przywódców na wzgórze Minerwy. Tam podziękował bogom, pochwalił armię, kazał położyć na środku cały łup, który został rozdzielony między wszystkich i zapytał żołnierzy, czy zgadzają się dotrzymać umowy wobec Antenora, Eneasza i wszystkich tych, którzy razem z nimi zdradzili ojczyznę. Cała armia za- wołała jednym głosem, że zgadza się. Tak więc zawoławszy wszystkich, zwrócił im cały ich dobytek. Antenor poprosił Agamemnona, aby pozwolił mu przemówić, na co król przystał. Antenor wpierw podziękował wszystkim synom Grajów. Jednocześnie przypomniał, że Helenus i Kasandra zawsze radzili ojcu zawrzeć pokój i że Achilles został pochowany tylko dzięki interwencji Helenusa. Agamemnon na podstawie decyzji rady zwrócił wolność Helenusowi i Kasandrze. Helenus wstawił się u Agamemnona za Hekubą i Andromachą, przypominając, że zawsze był przez nie kochany. One również uzyskały wolność w wyniku decyzji zgromadzenia. Tymczasem Agamemnon sprawiedliwie rozdzielił wśród wojska cały łup i złożył bogom ofary dziękczynne. Postanowili wrócić do domu za pięć dni.

Dziesięcioletnie oblężenie zakończyło się w zasadzie tylko zmianą władzy w Troi, ktorą przejął Antenor, oraz odjazdem z Troi Eneasza w kierunku Italii (nie ucieczką jak opisał to Wergiliusz, a raczej banicją za ukrywanie Polikseny, na której zemstę chciał wywrzeć Neoptolemus, syn Achillesa) a także odjazdem Helenusa wraz z siostrami i matką na Chersonez. Po prostu w ten sposób Antenor usunął wszystkich innych pretendentów do frygijskiego tronu.

A co działo się z samym Daresem? To wszystko, co napisał Dares Frygijczyk; pozostał on bowiem w Troi wraz ze stronnictwem Antenora. Walki pod Troją toczyły się dziesięć lat, sześć miesięcy i dwanaście dni. Według dziennika, który napisał Dares, spośród Argiwów poległo 886 tysięcy ludzi, liczba zaś Trojan, która zginęła do czasu zdrady miasta, wyniosła 676 tysięcy. Eneasz wypłynął z 22 statkami, którymi wcześniej Aleksander udał się do Grecji. Podążyło za nim 3400 osób w każdym wieku. Antenorowi towarzyszyło 2500 ludzi, Helenusowi zaś i Andromasze 1200.

 

---

tagi: wojna  grecja  homer  troja  dares frygijczyk  frygia  iliada 

	Pioter
	29 marca 2024 15:31

30     1078    12 zaloguj sie by polubić