Pora rozprawić się z jednym z najstarszych mitów rzymskich - mitem o szlachetnym dyktatorze Lucjuszu Kwinkcjuszu Cyncynacie. Wiem, że Tytusz Liwiusz opisał go jako wzór cnót wszelakich, ale prawda wcale aż tak piękna nie była.

Według legendy, zapisanej przez rzymskich historyków, Cyncynat został oderwany przez senat od pługa aby ratować ojczyznę. I przedstawiane jest to jako coś zupełnie niebywałego. Ale jeśli weźmiemy do rąk pracę Waleriusza Maksymusa, to dowiemy się z niej, że było to coś zupełnie normalnego w V wieku pne. Na konsulów i dyktatorów miano powoływać właścicieli ziemskich, i taki np Cyncynat miał te ustawowe minimum - 7 jugerów ziemi (1,764 ha), przy czym 3 jugery były zastawione skarbowi państwa jako poręczenie za przyjaciela, a na pozostałych wisiała sądowa hipoteka w postaci zapłaty kary za to, że syn nie stawił się w oznaczonym czasie w sądzie. Bogacz, nieprawdaż? Oderwanie więc go od praca polowych w chwili oznajmienia mu przyznania stanowiska dyktatora było całkowicie normalną rzeczą. Do tego trzeba jeszcze dodać fakt, że wówczas stanowiska publiczne w Rzymie miały harakter wyłącznie zaszczytny i nie wiązały się z nimi żadne wynagrodzenia. A jeszcze ciekawsze jest to, że nie można było odmówić pełnienia takiego stanowiska. Tak więc zaczyna się robić ciekawie.

Otrzymanie stanowiska dyktatora odrywało Cyncynata od własnego zadłużonego gospodarstwa rolnego na okres 6 miesięcy. Wcale więc nie było tak, że po wygraniu wojny z Ekwami i odbyciu triumfu (czyli parady wojskowej z honorami na forum) złożył rezygnację z urzędu i dobrowolnie powrócił na pole. Żadnej rezygnacji Cyncynat nie złożył, a po prostu skończył się czas pełnienia przez niego funkcji publicznych i mógł spokojnie powrócić na swój kawałek pola i zobaczyć co jeszcze można uratować z własnego majątku. I tak miał dużo szczęścia.

Taki np Atyliusz, podobnie jak i Cyncynat oderwany od pola (ten akurat siał zboże) aby objął obowiązki konsula, rozbił wprawdzie flotę kartagińską na Sycylii, ale po zakończonej kampanii i odbyciu triumfu, gdy powrócił na własne pola po roku musiał zaczynać od zera. A zeszłoroczne zboże albo zmarniało, albo ściął je ktoś inny.

Inni konsulowie, podawani jako przykład prostego życia, Gajusz Fabrycjusz i Kwintus Emiliusz Papus, pomimo sprawowania urzędu dla przyjemności orali jałową ziemię, a dla uciechy ogromne bryły ziemi rozbijali w wielkim wysiłku i pocie. Pewnie nauczeni przykładami poprzedników woleli tylko miarkować sprawowanie zaszczytnych funkcji.

Jeszcze mniej szczęścia miały rodziny zmarłych w trakcie trwania kadencji konsulów. Np aby pokryć koszty pogrzebu Paulusa Emiliusza sprzedano jego ziemię, a dla żony wypłacono wyłącznie przewidzianą prawem odprawę wdowią (z tego co zostało ze sprzedaży). A na koszt pogrzebu Memeniusza Agrypy musiano urządzić aż zbiórkę publiczną, bowiem cały jego majątek nie wystarczał na pokrycie tych kosztów.

Zdarzało się również, że niektórym konsulom, szczególnie uzdolnionym wojskowo, przedłużano kadencję. To była dla nich i ich rodzin już prawdziwa katastrofa finansowa. Marek Atyliusz Regulus napisał nawet w tej sprawie list do senatu, aby wyznaczyli kogoś innego do dowodzenia armią rzymską w Afryce, i wyliczył, że zmarł dzierżawca pola, a najemcy ukradli rolnicze narzędzia i zniknęli korzystając z okazji, więc żona i dzieci nie będą miały z czego żyć. Senat jednak nie zwolnił go ze służby, a nakazał wypłacać żonie i dzieciom Regulusa rentę z wydzierżawionego przez senat jego pola oraz odkupić na koszt państwa narzędzia rolnicze. Miał jednak pecha, bo dostał się do kartagińskiej niewoli w której przebywał aż pięć lat.

Nawet Gnejusz Scypion, dowódca wojsk rzymskich w Hiszpanii nie uwolnił się od darmowej służby publicznej ponad nakazany prawem rok. Gdy powiadomiono go o przedłużeniu (niechcianego) kontraktu, natychmiast napisał do senatu, że ma przecież córkę na wydaniu i musi postarać się o posag dla niej. Senat więc wyszukał dla niego zięcia i wypłacił z kasy państwowej aż 40 tysięcy asów (1 tona brązu = 18 kg srebra).

Nie wiem więc czy Cyncynat powinien być podawany za wzór cnót wszelakich. To był tylko bardzo mocno zadłużony mieszczanin, który wszelkimi sposobami próbował ratować swój własny majątek.

---

tagi: rzym  mity  cnoty  konsulowie 

	Pioter
	31 maja 2024 17:14

10     911    11 zaloguj sie by polubić