Pora zacząć nowy rodzaj studiów nad mitologią. Nazwiemy ją mitologią porównawczą. Wiemy już, na przykładzie mitologii Hellady, oraz niektórych innych wątków tu poruszanych, że ta cała mitologia to nie jest system religijny. Jest to zapis wydarzeń z bardzo zamierzchłych lat, których bohaterowie zostali przez późniejsze pokolenia podniesieni do poziomu bóstw.

Przypatrzmy się jednemu z nich - Baalowi z Ugarit. Właśnie pochodzącemu z Ugarit, choć kojarzy się on nam z Fenicją.

Tak w zasadzie, to miał na imię Hadad, a tytuł Baal otrzymał dopiero później - tytuł ten zresztą znaczy tyle co: Pan, Władca, Właściciel, Gospodarz. Hadad opisywany jest w ugaryckich tesktach jako bóg burzy i deszczu. Pojawia się już w tekstacvh datowanych na około 2500 lat pne. Jednak całe jego życie zostało spisane w zbierze mitów zwanych Cykl Baala około 1500-1300 pne.

Baal (czyli Hadad) był synem El, mieszkającego u zbiegu rzek i dwu oceanów. Jest synem władcy, który jednak decyduje, że jego następcą nie zostanie Baal, a Yamem (bóg mórz). Spisana historia zaczyna się w momencie uczty w pałacu, w trakcie której El w obecności innych bogów podaje swoją decyzję do publicznej wiadomości.

W tym momencie Baal wie, że będzie musiał walczyć z Yamemem o władzę i rozpoczyna budowę pałacu (cytadeli). W trakcie tej budowy przybywają do niego posłańcy Yamema i żądają poddania się przez Baala. Ten odmawia i rozpoczyna się walka. Po stronie Baala opowiadają się Anat (bogini wojny) oraz Attar (również bogini wojny - później kojarzona z Astarte). Początkowe potyczki przynoszą zwycięstwo Yamemowi, ale Attar przynosi Baalowi dwie magiczne maczugi rzucające grzmoty, więc woska Yamema ulegają rozproszeniu.

Anat zaś zdobywa miasto i port (prawdopodobnie Ugarit) i dokonuje tam rzezi, a Baal udaje się w podróż, aby posiąść tajemnicę grzmotów. Trafia do domu swego ojca, ale nic tam nie wskurawszy wybiera się do Egiptu do miejsca okreslonego jako Quodesh-wa-Amrur (święte miejsce). Mieszka tam bowiem pewien rzemieślnik, który ma przygotować dla Baala odpowiednie prezenty, które ma przekazać swojej matce Aszerze.  Prezenty mają przekonać rodziców na wydanie pozwolenia na dokończenie budowy cytadeli. Zgodę tę uzyskuje i boski rzemieślnik buduje mu pałac. Pałac ten jednak, na wyraźne polecenie Baala, ma być całkowicie pozbawiony okien. To podobno na wypadek, gdyby Yamen chciał zaatakować, lub córki Baala chciały uciec z domu.

W końcu po pokonaniu Yamema Baal ucztując w swoim pałacu (już z wybitymi oknami, więc chyba nie chodziło o prowadzenie się córek Baala) decyduje się na uznanie zwierzchnictwa Mota (bóg śmierci). Ponieważ jednak Mot pragnie śmierci Baala, ten na ucztę nie przychodzi, a posyła na nią swego sobowtóra, a sam ukrywa się w jaskiniach. Sobowtór ginie z ręki Mota, a ten ostatni chwali się przed Anat (małżonką Baala), że go pożarł. Ojciec (El) wyznacza Attarę, do rządzenia domeną Baala. Ale po około siedmiu latach pojawia się prawdziwy Baal, a Mot jest zszokowany tym, że Baal jest ponownie wśród żywych. Uznaje więc walkę z Baalem za zupełnie bezcelową i ogłasza Baala nowym władcą.

To opis jednej wielu bitw Hadada, które stoczył w celu sięgnięcia po władzę nad Ugarit. I po to, aby przyszłe pokolenia znały go pod tytułem Baal. Ale opis Balla zamieszczony w wikipedii jest ciekawszy:

Zarówno Baʿal, jak i El byli kojarzeni z bykiem w tekstach ugaryckich, ponieważ symbolizował on zarówno siłę, jak i płodność.  Szczególną wrogość żywił do węży, zarówno tych samych, jak i jako przedstawicieli Yammu ( dosł.  „Morze”), kananejskiego boga morza i boga rzeki . Walczył zTannin ( Tunnanu ), „Skręcony Wąż” ( Bṭn ʿqltn ), „ Lotan , Zbiegły Wąż” ( Ltn Bṭn Brḥ , biblijny Lewiatan ), i „ Potężny z Siedmioma Głowami ” ( Šlyṭ D.šbʿt Rašm ) . Konflikt Baala z Yammu jest obecnie powszechnie uważany za prototyp wizji zapisanej w 7. rozdziale biblijnej Księgi Daniela .Jako pogromca mórz, Baal był uważany przez Kananejczyków i Fenicjan za patrona żeglarzy i kupców morskich. Jako pogromca Mot , kananejskiego boga śmierci , był znany jako Baʿal Rāpiʾuma ( Bʿl Rpu ) i uważany za przywódcę Refaim ( Rpum ), duchów przodków, szczególnie tych z rządzących dynastii.

Walka Baala z wężem Lotanem jest często porównywana do walki Zeusa z Tyfonem. Dziś fachowcy tłumaczą to jako konwecją mityczną dobro kontra zło.

Ale ciekawsze jest coś innego - byki i węże. Wąż jest symbolem jednej z gildii kupieckiej, prawdopodobnie najstarszej. Ale w micie o Baalu pojawia się druga gildia - określona znakiem byka, kojarzonego z Minojczykami z Krety. Z tego samego miejsca, skąd pochodził sam Zeus.

---

tagi: mitologia  ugarit  baal 

	Pioter
	19 lutego 2023 10:03

15     1770    10 zaloguj sie by polubić