-

Pioter : Kiedy bogowie zorientowali się, że nie są w stanie zmienić tego co już się stało, stworzyli historyków.

Anna Filobutonistykówna

Jest taki dział kolekcjonerstwa zwany filobutonistyka. I wbrew pozorom nie chodzi w nim o kolekcjonowanie butów (czego po tytułowej Annie można by się było spodziewać), a o kolekcjonowanie guzików. Zresztą same zbieranie to tylko nic nie znacząca zabawa.

Ciekawiej się robi, gdy zaczniemy ten dział spędzania wolnego czasu traktować jako naukę pomocniczą historii.

Wtedy możemy dowiedzieć się naprawdę wielu ciekawych rzeczy. Np o tym, że średniozamożny polski szlachcic miał około 30 guzików srebrnych, które przeszywał dwa razy do roku z żupana letniego do zimowego. A może tylko kazał przeszywać.

Możemy się też dowiedzieć, że początkowo guziki wykonywano z kawałków drewna czy z rogu, później z metali szlachetnych czy drogich kamieni (w tańszych wersjach ze mosiądzu i szkła), aż do czasów dzisiejszych, gdy sparszywiały i stały się zwykłym kawałkiem plastyku.

Możemy się też dowiedzieć, że patronem wytwórców guzików jest św Mikołaj, i stąd właśnie podobno wzięło się powiedzenie, że zamiast prezentu ktoś dostał guzik.

Fachowcy (czyli ludzie, którzy poświęcili znaczną część własnego wolnego czasu na badanie tematu) potrafią na podstawie samego guzika określić w miarę precyzyjnie czas i przynależność organizacyjną jego właściciela. A dzieje się tak dlatego, że każdy rodzaj munduru posiadał własne unikalne guziki.

Podobno jednym z najbardziej znanych polskich kolekcjonerów - filobutonistów był urodzony w 1886 roku Edward Rydz, czasami podpisujący się pseudonimem Adam Zawisza. W trakcie jednego z wywiadów w 1939 roku nawiązał do swego hobby słowami: Nie tylko nie dam całej sukni, ale nawet guzika nie dam. Wypowiedź ta świadczy wyłącznie o tym, że posiadał on w swej kolekcji same unikatowe eksponaty, z którymi nie miał zamiaru się rozstawać. Powobno wywiadu tego udzielił gdy nieznana dziś z nazwiska panna Anna, zaproponowała mu odkupienie pięknej sukni ozdobionej tymi unikatowymi guzikami. Jak to z kobietami bywa - uparła się. Ale ponieważ kolekcjonerzy też nie lubią pozbywać się swoich kolekcji doszło do wiekiej awantury, że aż sąsiedzi zbiegli się zobaczyć co się stało. Stąd też te zainteresowanie prasy takim niszowym hobby.

Tylko, że do redaktor poprawił tytuł na jego zdaniem ciekawszy. W prasie to wyglądało tak: NIE ODDAMY ANI GUZIKA!

Tyle wstępu ..............

9 listopada tego roku ukaże się długo oczekiwany przez kolekcjonerów (i władze NBP) banknot ze śp. prezydentem Lechem Kaczyńskim. Banknotowi przyświeca motto Warto być Polakiem. Od 10 kwietnia było wiadomo wyłącznie jak będzie wyglądać awers banknotu, dlatego Państwa o nim nie informowałem. W zeszłym tygodniu jednak NBP ujawnił również rewersNa razie tylko to jest dostępne. Resztę szczegółów filobutonistyki poznamy w najbliższym czasie.



tagi: polska  lech kaczyński  banknot  guzik 

Pioter
25 października 2021 19:54
11     1563    8 zaloguj sie by polubić

Komentarze:

olekfara @Pioter
25 października 2021 20:45

To trochę smutne "NIE ODDAMY ANI GUZIKA!" = "Warto być Polakiem"

Dlaczego tożsame, warto posłuchać tego wywiadu. Jest i o L. Kaczyńskim. https://www.youtube.com/watch?v=AfLsoeWf0p4

zaloguj się by móc komentować

maria-ciszewska @Pioter
25 października 2021 21:07

Słaba grafika, przypomina euro. Jeśli chodzi o symbole, za dużo tu naćkane, sprawy fundamentalne pomieszne z drugorzędnymi. Ten guzik jest celnym podsumowaniem, chyba wbrew intencjom autora.

zaloguj się by móc komentować

Paris @maria-ciszewska 25 października 2021 21:07
25 października 2021 21:21

Straszne  paskudztwo...

...  az  trudno  uwierzyc,  ze  wypuszczaja  takie  dziadostwo,  ale  pewnie  na  wiecej  ich  ZLODZIEI  nie  stac...  przeciez  rozne  "dworki"  kosztowaly  i  kosztuja  nadal  niemalo  !!!

Coz,  narodowi  zostal  GUZIK...  ewentualnie  "miska  ryzu".

zaloguj się by móc komentować

cedric @Pioter
25 października 2021 23:09

Dziękuję za ciekawy temat.

Czasem guziki niedostosowane do temperatur zimowych przyczyniały sie do klęski kampanii.

http://www.buttonarium.eu/kolekcja/guzik/857

Ciekawostka
Uszko typu koszyczek, w stosunku do zwykłego uszka, zapewniało większą jego wytrzymałość na uszkodzenie (odłamanie). Po wcześniejszych doświadczeniach wojsk napoleońskich z guzikami, które rozpadały się na skutek dużych mrozów (guziki wykonane ze stopów cynku z ołowiem) zaczęto przywiązywać większą wagę do jakości i wytrzymałości guzików wojskowych."

 Zresztą przyszywanie guzików zdrętwiałymi od mrozu rękami jest wyjątkowo skomplikowane.

https://superhistoria.pl/xix-wiek/78745/odwrot-napoleona-z-rosji.html

" Koszmar niedobitków

Czasem powtarza się jako anegdotę wiadomość, że na rosyjskim mrozie pękały nawet francuskie guziki. Nie było w tym nic dziwnego, bo część z nich wykonano z cyny. Otóż w niskiej temperaturze przedmioty z cyny matowieją, pękają i w końcu rozsypują się w szary proszek. Obniżenie temperatury powoduje bowiem przemianę tzw. cyny beta w cynę alfa, a zmiana struktury powoduje jej nadzwyczajną kruchość. O innych kłopotach z guzikami informował mjr Claude Le Roy: „Widziałem wielu żołnierzy i oficerów, którzy nie potrafili zapiąć guzików od swych mundurów – pisał mjr Claude Le Roy. – Ja sam pomogłem się ubrać i pozapinać jednemu z tych nieszczęśników, który szlochał jak dziecko”. Powodem były tu jednak zgrabiałe z zimna palce i sztywne materiały oraz skórzane części wyposażenia. To również stwarzało problemy przy załatwianiu potrzeb fizjologicznych, kiedy rozpięte z konieczności spodnie nie dawały się powtórnie zapiąć."

https://www.archyde.com/a-chemistry-lesson-why-did-napoleons-soldiers-buttons-break-in-russia/

" The transition from beta tin to the alpha allotropic form is known as “tin plague”, because it becomes more brittle and increases in size by up to a quarter, causing the loss of the functionality for which it was designed.

In order for beta tin to become alpha, it must be sharply cooled or contain impurities in its composition.

Tin allied with the Russians
After the failure of the agreements of Tisilt (1807) and Erfurt (1808) signed between Tsar Alexander I and Napoleon Bonaparte, the French broke diplomatic relations and began to develop a plan to invade Russia.

In 1812 the French troops began a campaign that seemed promising, but the arrival of the implacable Russian winter was ruined by the expansionist desires.

The buttons on the jackets of the Gallo army jackets were made of tin and when the temperatures dropped below twenty degrees Celsius below zero the beta tin became alpha tin.

This allotropic shape, very fragile and brittle, caused the buttons on the jackets to turn to dust when the soldiers tried to button the uniform, contributing to hypothermia and increasing the number of casualties.

Keep in mind that the French army lacked winter uniforms, so they were forced to wear all kinds of clothing to protect themselves from the low temperatures, including the robes of stolen women during the sackings of the cities.

Other apocalyptic riders
Thierry Vette, an expert in French uniforms, investigated the mass graves in Vilnius (Lithuania), concluding that the proportion of tin buttons among French uniforms was very small – many were missing – perhaps because they had disintegrated.

This hypothesis is not far-fetched but, despite the scientific romanticism that it may generate, it only played a complementary role. The cause of the Grande Armée disaster was multifactorial, the Russian military strategy, lack of hygiene and poor food should be added, without the possibility of supplying the troops.

Often the only thing they had to put in their mouths was raw horse meat and, sometimes, cut directly from an animal still alive, so it is easy to imagine the high incidence of gastrointestinal diseases.

With so many factors against the tragedy was baited among the French ranks and the 440,000 men who started the campaign only returned alive 58,000, to this we must add the loss of 167,000 horses and more than 1,200 guns."

Gdy guzik zabijał , ale i ratował

https://www.weranda.pl/sztuak-new/kolekcje-new/guzik-z-petelka

" Oto przykład pierwszy z brzegu. Był 22 czerwca 1768 roku, wojska rosyjskie oblegały Kraków broniony przez konfederatów barskich. Wśród nich był Marcin Oracewicz, pasamonik i członek Bractwa Kurkowego. Widząc rosyjskiego oficera, wypalił do niego dwukrotnie – niestety bez skutku. Wtedy oderwał od żupana guz, nabił broń i oddał śmiertelny strzał. Ofiarą guzika imć Oracewicza był podpułkownik Bock, co potwierdzone zostało badaniami, gdyż w mogile poległych rosyjskich żołnierzy odnaleziono czaszkę z niezwyczajnie dużą raną nad lewym oczodołem. Historia z guzikiem przydarzyła się też Andrew Jacksonowi, siódmemu prezydentowi USA. Jego z kolei ów niewielki przedmiot uratował. Podczas pojedynku z pewnym plantatorem z Tennessee kula przeciwnika trafiła w duży srebrny guz i dzięki temu weszła w ciało powyżej serca.

Przepychanie, przekładanie
Trudno powiedzieć, kiedy guzikowa historia zaczęła się na dobre. "

więcej w linku

https://wynalazki.andrej.edu.pl/wynalazki/12-c/92-cyna

Cynę odkryto znacznie wcześniej niż srebro, ołów czy żelazo.

REKLAMY

W postaci czystego metalu znana już była w XVIII wieku p.n.e. w Chinach i Japonii. Metal ten znajdowano w grobowcach starożytnych Egipcjan, którzy uważali go za odmianę ołowiu. Szeroko stosowano cynę w czasach Imperium Rzymskiego, kiedy to sprowadzano ją z Kornwalii.

Ze względu na jej dostępność, niską temperaturę topnienia (niewiele ponad 230° Celsjusza), łatwość odlewania, dobre własności mechaniczne, a także niską cenę, przedmioty cynowe były niegdyś bardzo popularne - największy rozkwit przedmiotów z cyny nastąpił pomiędzy XIV a XVI wiekiem.
Robiono z niej przeróżne przedmioty - od lamp, świeczników, po naczynia, a nawet guziki.

Być może właśnie ta popularność cyny pośrednio przyczyniła się do porażki armii Napoleona Bonaparte podczas kampanii wschodniej w roku 1812, ponieważ w wojsku Napoleońskim cynowe guziki spinały wszystko, począwszy od szyneli oficerów po spodnie piechurów.

W Europie nie miało to żadnego znaczenia, natomiast rosyjskie mrozy sprawiły, że guziki po prostu rozsypały się w proch. Stało się tak, ponieważ cyna tworzy odmiany alotropowe: w normalnych warunkach występuje w odmianie ß (beta) zwanej cyną białą, trwałej powyżej 13,2°C, natomiast w temperaturach niższych następuje zmiana gęstości cyny, co jest równoznaczne ze zmianą objętości - w efekcie cyna rozpada się, tworząc szary proszek zwany cyną szarą. Zjawisko to nazywane jest zarazą cynową."

https://wynalazki.andrej.edu.pl/index.php/wynalazki/20-g/219-guziki

" W XVI wieku liczne i ozdobne guziki ze złota, kości słoniowej i drogich kamieni stały się symbolem statusu, można było po nich poznać szlachetnie urodzonych i bogatych.
Rekordzistą był francuski król Franciszek I de Valois - kazał uszyć sobie aksamitne ubranie zapinane na 13 tysięcy 600 złotych guzików."

https://pl.wikipedia.org/wiki/Guzik

https://www.altaia.eu/pl/guzik-i-jego-historia/

https://namarginesiehistorii.blogspot.com/2019/10/guzik-caa-prawda.html

https://eglos.pl/aktualnosci/item/31558-historia-guzikami-pisana

https://journals.iaepan.pl/khkm/article/view/1010

" O guzikach w XIX wieku na podstawie „Kuriera Warszawskiego” i innych polskich periodyków

  • Lilianna Nalewajska"

https://ipn.gov.pl/pl/historia-z-ipn/94731,Guzik-Katynski-znak-wspolnej-pamieci-o-Tych-ktorzy-zgineli.html

https://tomaszmiler.com/facet-musi-wiedziec-o-guzikach.html

http://www.informacjelokalne24.pl/spoleczenstwo/item/11065-historia-ma%C5%82ych-guzik%C3%B3w-zatacza-ko%C5%82o

http://www.antyczek.com/catalog/product/view/id/79/s/katalog-guziki-wojskowe-niemcy-i-prusy-od-1800r/category/8/

https://gazetapowiatowa.pl/poradniki/nasza-historia/nasza-historia-stanislaw-sylwester-gierczynski-1875-1940-wlasciciel-fabryki-guzikow-legionowie-ofiara-zbrodni-palmirskiej/

" Początkowo Gierczyński pracował w Warszawie jako ślusarz i mechanik. Punktem zwrotnym w jego karierze zawodowej było podjęcie pracy u Jana Sztarka w pierwszej polskiej fabryce guzików z papier-maché. Po pewnym czasie zaczął w niej pełnić funkcje kierownicze. Zdobyte doświadczenie skłoniło go do założenia własnej fabryki guzików „Henzel”. Po ustąpieniu z niej założył w 1911 r. w Dąbrówce Szlacheckiej fabrykę „St. Gierczyński i K. Konarzewski”. W 1915 r. po utracie dostępu do rynku rosyjskiego, gdzie masowo sprzedawano proste i tanie guziki, został pionierem produkcji z papier-maché guzików imitujących guziki z droższych materiałów. Wyroby takie nie były wówczas znane ani w Polsce, ani za granicą."

https://dziennikelblaski.pl/343191,Historia-zakleta-w-guziku-Niezwykla-kolekcja-elblazanina.html


 

zaloguj się by móc komentować

Peiper @maria-ciszewska 25 października 2021 21:07
26 października 2021 00:42

Nie dość, że jest tam groch z kapustą (poprzednie banknoty  perliczkowo-ryżone i z lotniskiem wydają się przy tym dużo bardziej estetyczne) to jeszcze nie rozumiem co to ma wspólnego z Lechem Kaczyńskim ?

Bo mamy LK na tle tarczy herbowej Piastów  zamiast na tle obecnego Godła Narodowego.

LK dostał z automaty Oder Orła Białego - ale otrzymali go wszyscy prezydenci urzędujący od 1992 roku.

Stocznia i Solidarność to raczej inny Lech.

Symbol Polskiego Państwa Podziemego ?

Te dzwony to dzwon montera z Powstanie Warszawskiego ?

 

zaloguj się by móc komentować

Pioter @Pioter
26 października 2021 05:17

Znalazłem lepsze ilustracje.

Opis i ilustracje (za stroną notafilia.pl)

Przednia strona: Z prawej strony banknotu stylizowane popiersie Lecha Kaczyńskiego w kolorach granatowym i ciemnobrązowym. W tle popiersia tarcza w kolorze czerwonym z wizerunkiem orła w kolorze białym. Powyżej tarczy wizerunek orła ustalony dla godła Rzeczypospolitej Polskiej oraz napis: Narodowy Bank Polski – w kolorze ciemnobrązowym. Poniżej popiersia napis: Warto być Polakiem, zakończony kropką oraz faksymile podpisu Lecha Kaczyńskiego – całość w kolorze ciemnobrązowym, na tle stylizowanej wstęg i o barwach Rzeczypospolitej Polskiej, z cieniami. Z prawej strony popiersia wyodrębniona, prostokątna płaszczyzna, z krzyżem oraz fotografią Marii i Lecha Kaczyńskich na tle fragmentu Pałacu Prezydenckiego w Warszawie i pomnika księcia Józefa Poniatowskiego, pod nimi widoczne znicze oraz kwiaty – całość w kolorach niebieskim i brązowym. U dołu liczba: 20, wypełniona mikrodrukami o zmiennej wysokości w postaci napisów: NBP i 20 – w kolorze ciemnobrązowym. W prawym górnym rogu wizerunek Pałacu Prezydenckiego w kolorach brązowym i niebieskim (uzupełnienie elementów w kolorach żółtym i niebieskim znajduje się na stronie odwrotnej banknotu), wizerunek Pałacu w całości widoczny pod światło. Wzdłuż prawego brzegu, pionowo skrócone oznaczenie numeracji w kolorze czarnym. Z lewej strony, u góry, wizerunek Orderu Orła Białego w kolorach granatowym i czerwonym, wypełniony powtarzającymi się konturami napisu: RP, wykonanego również mikrodrukiem; pod nim, na wyodrębnionej płaszczyźnie wypełnionej giloszami w kolorach brązowym i niebieskim, napis: Warszawa, / 10 kwietnia2021 r., po niżej napis: Prezes i podpis oraz napis: Główny / Skarbnik i podpis – całość w kolorze ciemnobrązowym. U dołu efekt kątowy w kształcie prostokąta z pionowym, ułożonym z liter pod kątem 90° napisem: NBP, ze zmieniającymi się kolorami w zależności od kąta patrzenia. Tło banknotu tworzą prostokątne płaszczyzny: w prawej górnej części z kompozycją linii w kolorze niebieskim, układających się w powtarzającą się liczbę: 20; w prawej dolnej części wypełnione mikrodrukami oraz konturami w postaci napisów: NBP i 20 – w kolorze brązowym; z lewej i prawej strony tarczy z orłem wypełnione mikrodrukami oraz konturami w postaci napisów: NBP i 20 oraz widocznym napisem: NBP – w kolorze żółtym; w środkowej części, wzdłuż górnej i dolnej krawędzi banknotu, wypełnione giloszami w kolorze żółtym. W lewym górnym rogu w kolorze ciemnobrązowym napis: DWADZIEŚCIA / ZŁOTYCH, poniżej liczba: 20, wykonana folią w kolorze złotym, z okręgami mieniącymi się w zależności od kąta patrzenia. Z prawej strony napisu oznaczenie dla niewidomych – pionowo, ułożona z cyfr pod kątem 90°, wyczuwalna dotykiem, wytłoczona liczba: XX. W lewym dolnym rogu pełne oznaczenie numeracji w kolorze czerwonym.

Tylna strona: Centralnie, na wyodrębnionej prostokątnej płaszczyźnie, widok Stoczni Gdańskiej i tłumu strajkujących osób – w kolorach niebieskim i brązowym; w górnej części napis: Narodowy Bank Polski – w kolorze granatowym, w dolnej części napis: SOLIDARNOŚĆ – znak graficzny Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego – w kolorze czerwonym. Z prawej strony napisu, częściowo na tle tłumu strajkujących, wizerunki trzech dłoni ułożonych w symbolicznym geście tworzącym literę: V – w kolorze ciemnobrązowym, poniżej w kolorze granatowym napis: BANKNOTY EMITOWANE PRZEZ NARODOWY BANK POLSKI SĄ PRAWNYM ŚRODKIEM PŁATNICZYM W POLSCE, zakończony kropką, a pod nim napis: Pamięć dziejów ojczystych decyduje o tym, kim jesteśmy, zakończony kropką, z prawej strony napisów wizerunek guzika z polskiego munduru oficerskiego znalezionego w Katyniu –w kolorze granatowym. Z prawej strony wizerunek fragmentu bramy Polskiego Cmentarza Wojennego w Katyniu z widocznymi drzewami i kamieniem – całość w kolorach niebieskim i brązowym. W prawym górnym rogu napis: DWADZIEŚCIA / ZŁOTYCH oraz poniżej liczba: 20 – w kolorze granatowym; w dolnej części prostokąt utworzony z kompozycji linii układających się w napis: NBP, a z jego lewej strony, wzdłuż dolnej krawędzi banknotu, napisy: J. KOPECKA DEL. P. KRAJEWSKI S.C. PWPW S.A. – w kolorze żółtym. Z lewej strony wizerunek fragmentu budynku Muzeum Powstania Warszawskiego w Warszawie, na jego tle, u dołu, kontury liczby: 20 – w kolorze granatowym. Poniżej stylizowana wstęga o barwach Rzeczypospolitej Polskiej, z cieniami. Częściowo na tle budynku trzy stylizowane wizerunki dzwonu „Monter” z Muzeum Powstania Warszawskiego: środkowy utworzony z konturu w kolorze ciemnobrązowym, górny wydrukowany farbą zmienną optycznie, z efektem szachownicy, płynnie zmieniającą kolor w zależności od kąta patrzenia ze złotego do zielonego, dolny wypełniony wzorem w kolorze białym. W lewym górnym rogu wizerunek Pałacu Prezydenckiego w kolorach żółtym i niebieskim (uzupełnienie elementów w kolorach brązowym i niebieskim znajduje się na stronie przedniej banknotu), wizerunek Pałacu w całości widoczny pod światło. Tło banknotu tworzą prostokątne płaszczyzny wypełnione w lewej górnej części mikrodrukami w postaci napisów: RZECZPOSPOLITAPOLSKA i NARODOWYBANKPOLSKI – w kolorze niebieskim, poniżej mikrodrukami w postaci napisów: RP i 20 oraz konturami napisów: LK i 20 oraz kotwicy – symbolu Polski Walczącej, u dołu ukośnie mikrodrukami w postaci napisów: NBP i 20 – w kolorach niebieskim i brązowym; w środkowej części, u góry, kompozycją linii układających się w napisy: NBP i 20 – w kolorze żółtym, poniżej mikrodrukami w postaci napisów: RP i 20, konturami liczby: 20 i napisu: SOLIDARNOŚĆ – w kolorach brązowym, żółtym i niebieskim oraz u dołu giloszami w kolorze brązowym; z prawej strony mikrodrukami o zmiennej wysokości w postaci napisu: WOLNOŚĆ LEŻY W NATURZE POLAKÓW – w kolorze brązowym.

zaloguj się by móc komentować


saturn-9 @Pioter
26 października 2021 07:45

Prosze o podanie wymiarów tej dwudziestki oraz nakład. Jakie są inne banknoty okolicznościowe w PL o nominale 20?

Oczywiście, że są i wyższe nominały? 

 

Od kwietnia roku 2010 do 2021 mineło lat 11.

Wiadomo graczom z szerokopojętego 'okultystycznego kąta', że 2=11  [jedenastka = mroczny znak ale wszystko zależy od punktu widzenia].

 

zaloguj się by móc komentować

Pioter @saturn-9 26 października 2021 07:45
26 października 2021 07:59

Kolekcjonerskie banknoty w PL to standartowo 20 złotówki. Zazwyczaj nakład wachał się pomiędzy 50 a 60 tys sztuk. Ten banknot ma nakład 80 tys. jest tylko jedna 50 złotówka z Papieżem, ale to był pierwszy banknot kolekcjonerski i 2006 rok.

Wymiary 150 x 70 mm ( o ile nie ma błędu w źródle, bo poprzednie miały wymiary 150 x 77 mm)

zaloguj się by móc komentować

saturn-9 @Pioter
26 października 2021 10:07

Oby wymiar 77 mm a nie 70. 150 x 70 skrywa boski drogowskaz na '13',  '77' to symbolicznie labirynt.

zaloguj się by móc komentować

atelin @Pioter
28 października 2021 09:38

"Warto być Polakiem,..."

Olisadebe coś o tym wie, Cash się niedługo przekona.

zaloguj się by móc komentować

zaloguj się by móc komentować